مه مغزی نوعی نشانه از شرایط پزشکی است که می تواند ناشی از تغییرات خواب، استرس، داروها و … باشد. این اختلال ممکن است سبب سردرگمی، مشکلات حافظه و عدم تمرکز گردد. خوشبختانه روش های مختلفی برای درمان مه مغزی وجود دارد که در ادامه مطلب با آن ها آشنا می شوید.
علت و درمان مه مغزی
بیشتر افراد مه مغزی یا مه ذهنی را تجربه نموده اند. برخی نیز بعد از ابتلا به بیماری کرونا از این اختلال شکایت دارند. البته این عارضه به بیماری کرونا ارتباطی ندارد و علل دیگری سبب بروز مه مغزی می شوند. فراموشی مشکل شایع بین سالمندان بوده و با افزایش سن، تغییرات فیزیولوژیکی تجربه می شود که ممکن است سبب اشکال در عملکرد مغز گردد.
به طوری که یادگیری و به خاطر سپاری اطلاعات زمان بیشتری نیاز دارد. مه مغزی نشانه ای است که می تواند به دلیل استرس، تغییرات خواب، داروها و … روی دهد. این عارضه سبب سردرگمی و مشکلات حافظه و عدم تمرکز می گردد. شایان ذکر است مه ذهنی به خودی خود وضعیت پزشکی نیست بلکه نشانه ای دیگر شرایط پزشکی می باشد.
مه مغزی
همانطور که ذکر شد مه مغزی یا مه ذهنی یک اصطلاح پزشکی یا علمی نبوده بلکه افراد برای توصیف احساس شان هنگامی که افکار ناواضح و مبهمی دارند این اصطلاح را به کار می برند. استاد علوم اعصاب شناختی دانشگاه لندن بیان می کند آنچه که به اسم مه مغزی می شناسیم، عملکرد شناختی ضعیف نام دارد.
می توان گفت مه مغزی با سردرگمی، فراموشی، عدم وضوح ذهنی و عدم تمرکز مشخص می شود که ناشی از عواملی مانند خواب ناکافی، استرس، کار زیاد و … است. ضمنا این عارضه ناشی از التهابات شدید و تغییرات هورمونی هم می باشد که خلق و خو و انرژی و تمرکز را تعیین می کنند.
یا ممکن است هنگام استفاده از آنتی هیستامین ها یا سایر داروها برای چند ساعت احساس گیجی به سراغ شما بیاید. افرادی که دچار جت لگ یا پرواز زدگی شده اند، آگاه هستند که در این شرایط شرعت تفکر کاهش یافته زیرا مغز هنوز در حالت اولیه اش باقی مانده است.
به طور کلی این عارضه ، حافظه، توجه؛ قدرت حل مسئله تا میزان خلاقیت و در اصل کل توان تفکر انسان را درگیر می کند. مه مغزی نوعی اختلال عملکرد شناختی توصیف می شود که موارد زیر را شامل می شود:
- عدم وضوح ذهنی
- عدم تمرکز
- ضعیف شدن تمرکز
- مشکلات حافظه
برخی این حالت را خستگی ذهنی توصیف می کنند. با توجه به شدت مه ذهنی؛ احتمال اختلال در کار یا تحصیل نیز وجود دارد. خوشبختانه با روش هایی مه مغزی قابل درمان است. در ادامه با علت و درمان این عارضه بیشتر آشنا می شوید.
علل بروز مه مغزی
عارضه مه مغزی معمولا ریشه در سبک زندگی افراد داشته که سبب عدم تعادل هورمونی شده ، همچنین با استرس شدت پیدا می کند. برخی از علل رایج این عارضه عبارت است از:
- استرس که سبب کاهش جریان خون مغز شده و ضعیف شدن حافظه را به دنبال دارد. به عبارتی استرس می تواند فشار خون را بالا برده و سیستم ایمنی را تضعیف نماید و افسردگی را به همراه آورد. ضمنا موجب خستگی ذهنی شده و وقتی مغز خسته باشد، استدلال، تفکر و تمرکز دشوار می شود.
- استفاده بیش از حد از گوشی همراه، رایانه، تبلت و تابش های الکترومغناطیسی
- کمبود آمینو اسیدها، ویتامین ها؛ مواد معدنی و آنتی اکسیدان ها در رژیم غذایی
- سموم از جمله آلودگی با مواد شیمیایی و حشره کش ها
از علل دیگر بروز مه مغزی می توان به موارد زیر اشاره نمود:
۱. افسردگی: فرد افسرده ممکن است همه چیز را به خوبی به یاد نیاورد و یا نتواند به راحتی به مشکلات فکر نماید.
۲. سندرم خستگی مزمن: در این بیماری ذهن و بدن برای مدت زیادی خسته هستند. فرد ممکن است حس سردرگمی، عدم تمرکز و فراموشی را تجربه نماید.
۳. خواب ناکافی: همانطور که می دانید خواب به مغز کمک کرده تا وظایفش را به درستی انجام دهد. اما خواب ناکافی( بیش از اندازه یا خیلی کم) می تواند سبب بروز مه مغزی شود. به این ترتیب رای داشتن ۷-۹ ساعت خواب در شبانه روز برنامه ریزی نمایید.
همچنین برای بهره مندی از استراحت خوب هنگام خواب، کافئین یا الکل پس از ناهار یا قبل از خواب مصرف نشود. ضمنا رایانه یا گوشی همراه از محل خواب شما دور باشد.
۴. بیماری لوپوس: این بیماری خود ایمنی مزمن سبب می شود که سیستم ایمنی بدن به خود فرد آسیب برساند. علائم لوپوس در افراد مختلف، فرق می کند. گزارش شده نیمی از افراد مبتلا به این بیماری، مشکل حافظه، عدم تمرکز یا سردرگمی را تجربه می کنند.
۵. داروها: بعضی داروها چه تجویزی یا بدون نسخه نیز ممکن است سبب بروز مه مغزی گردند. اگر دارویی استفاده که بعد از مصرفش ذهن عملکرد دقیقی ندارد یا چیزی را به خاطر نمی آورید با پزشک در میان بگذارید.
۶. یائسگی: هنگامی که خانم ها به مرحله یائسگی می رسند، یادگیری و یاد آوری گذشته به تدریج برای آن ها سخت می شود. معمولا یائسگی در ۵۰ سالگی و یک سال بعد از آخرین قاعدگی روی می دهد و فرد علاوه بر مه مغزی ممکن است تعریق ناگهانی همراه با افزایش ضربان قلب و تب و .. را تجربه کند.
۷. بارداری: به یاد آوردن بعضی اتفاقات در دوران بارداری برای بیشتر خانم ها کار دشواری است. مواد شیمیایی آزاد شده برای محافظت و تغذیه جنین ممکن است مشکلات حافظه را به دنبال داشته باشد. البته تغییرات مغزی ناشی از حاملگی معمولا تا چند ماه پس از زایمان به حالت طبیعی باز می گردد.
۸. تغییرات هورمونی: بر اساس پژوهش ها، تغییرات هورمونی می تواند سبب بروز مه مغزی گردد. سطح هورمون های استروژن و پروژسترون در دوره بارداری افزایش پیدا می کند. این تغییر می تواند بر حافظه تاثیر گذاشته و سبب اختلال شناختی کوتاه مدت گردد. ضمنا کاهش سطح استروژن در طی یائسگی می تواند موجب فراموشی، تفکر مبهم و تمرکز ضعیف بشود.
۹. کمبود ویتامین ب ۱۲: رژیم غذایی در بروز مه مغزی نقش موثری دارد. ویتامین ب ۱۲ عملکرد سالم مغز را پشتیبانی می کند و بر اساس پژوهشی در سال ۲۰۲۱، کمبود ویتامین ب ۱۲ می تواند اختلال مه مغزی را سبب شود. اگر آلرژی یا حساسیت غذایی باشد ممکن است مه مغزی بعد از خوردن غذاهایی مانند بادام زمینی، لبنیات، آسپارتام ایجاد شود.
در این حالت حذف غذاهای محرک از رژیم غذایی ممکن است سبب بهبود این علائم گردد.
۱۰. شرایط پزشکی: شرایط پزشکی مربوط به التهاب، خستگی یا تغییر در سطح گلوکز خون هم می تواند موجب خستگی ذهنی شود. به طور مثال عارضه مه مغزی نشانه ای از سندرم خستگی مزمن می باشد که بر اساس پژوهش های سال ۲۰۲۰، خستگی مداوم و طولانی مدت را شامل می شود.
همچنین افرادی که دچار فیبرومیالژیا هستند ممکن است مه آلودی مشابهی را به شکل روزانه تجربه نمایند. از جمله شرایط پزشکی دیگر که بروز مه مغزی را سبب می شود، عبارت است از:
- دیابت
- افسردگی
- آنمی
- آلزایمر
- میگرن
- سندرم شوگرن
- کم کاری تیروئید
- کم آبی بدن
- بیماری های خود ایمنی مانند ام اس، آرتریت
- عفونت های ویروسی مثل کووید ۱۹
قابل ذکر است اکثر افرادی که کرونا را تجربه کرده اند، حس می کنند قدرت تفکر و حافظه آن ها به حالت عادی برنگشته است. و دارای علائم طولانی مدت مانند خستگی، بدن درد، ناتوانی در ورزش و سردرد می باشند که این موارد ناشی از آسیب وارد شده به ریه ها، قلب و کلیه و دیگر اندام ها می باشد.
بروز مه مغزی با چه علائمی همراه است؟
از جمله علائم ابتلا به عارضه مه مغزی عبارت است از:
- سردرد
- بی خوابی
- خستگی و کاهش انرژی
- تغییرات خلق و خو
- اختلال عملکرد شناختی
- عدم تمرکز
- فراموشی
- کاهش انگیزه
- افسردگی خفیف
تشخیص مه مغزی
برای تشخیص اختلال مه مغزی ابتدا آزمایش تجویز نمی شود. بلکه این عارضه ممکن است علامت یک مشکل اساسی باشد. به این ترتیب پزشک پس از معاینه فیزیکی سوالاتی از قبیل سلامت روان، رژیم غذایی، سطح فعالیت بدنی، داروها یا مکمل های فعلی را از فرد می پرسد.
بیمار بایستی پزشک را از سایر علائمی که ممکن است داشته باشد، مطلع سازد. به طور مثال فرد مبتلا به کم کاری تیروئید ممکن است مه مغزی را با ریزش مو، افزایش وزن، ناخن های شکننده و .. تجربه کند. در این راستا آزمایش خون می تواند در یافتن علت مه مغزی کمک کننده باشد.
آزمایش خون می تواند موارد زیر را نشان دهد:
- میزان نامنظم گلوکز خون
- کمبودهای تغذیه ای
- عفونت ها
- بیماری التهابی
- عملکرد ضعیف کلیه، کبد و تیروئید
با توجه به نتایج، پزشک تعیین می کند که باید بررسی بیشتری صورت گیرد یا نه. دیگر ابزارهای تشخیصی کمک کننده در درمان مه ذهنی عبارت است از:
- تصویر برداری تشدید مغناطیسی یا ام آر آی
- تصویر برداری با اشعه ایکس
- اسکن توموگرافی رایانه ای
همچنین ممکن است پزشک آزمایش آلرژی یا مطالعه خواب را جهت بررسی اختلال خواب تجویز نماید.
روش های درمانی مه ذهنی
درمان مه ذهنی به علت بروز آن بستگی دارد. به طور مثال اگر فرد کم خونی دارد، مکمل های آهن می تواند تولید گلبول قرمز را افزایش داده و مه مغزی کاهش پیدا کند. یا اگر فرد دچار بیماری خود ایمنی است، پزشک کورتیکواستروئید یا دیگر داروها را برای کاهش التهاب تجویز می نماید.
به هر حال برخی از ساده ترین روش هایی که می تواند راهی برای درمان این عارضه باشد، شامل موارد زیر است:
- باید سبک زندگی اصلاح شود.
- سعی کنید از رایانه و گوشی همراه کمتر استفاده کنید.
- افزایش مثبت اندیشی و کاهش استرس
- ورزش منظم داشته باشید.
- انجام فعالیت های مورد علاقه و لذت بخش
- ایجاد تغییر رژیم غذایی
- اجتناب از مصرف الکل و قهوه در بعد از ظهر
- داشتن خواب کافی
- عدم مصرف دخانیات
- استفاده از مکمل های ویتامین ب ۱۲، ای ، سی و منیزیم
به طور کلی اختلال مه مغزی می تواند خسته کننده بوده ولی تسکین این عارضه با دارو امکان پذیر است. فرد نباید علائمش را نادیده گرفته زیرا در صورت عدم درمان، مه ذهنی ممکن است بر کیفیت زندگی تاثیر داشته باشد. وقتی علت اصلی مه مغزی برطرف شود، این عارضه نیز رفع می شود.
از همراهی شما تا پایان این مطلب سپاس گزاریم. همچنین پیشنهاد می شود در صورت تمایل برای آشنایی با درمان سایر بیماری های مغزی از جمله درمان آبسه مغزی و درمان تبخال مغزی روی لینک های مزبور کلیک کنید.
منبع : آرگا