یکی از روش های تکثیر گیاهان از طریق قلمه زدن است. فرایند ریشه زایی قلمه ها تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار می گیرد و ممکن است ریشه زنی صورت نگیرد. از این رو تصمیم گرفتیم در این مطلب به بررسی دلایل ریشه نزدن قلمه بپردازیم. با ما همراه باشید.
دلایل ریشه نزدن قلمه گیاهان چیست؟
در شرایطی که گیاه شما رشد خوبی دارد و می خواهید آن را تکثیر نمایید، قلمه زنی یکی از روش های ازدیاد گیاهان است. وقتی بخشی از گیاه مادری برای ریشه زایی از گیاه جدا می شود در حقیقت قلمه گیری انجام می شود.
فرایند ریشه زایی قلمه ها ممکن است تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار گرفته و در نهایت قلمه ریشه نزند. ریشه زایی قلمه ها به سن گیاه، زمان برداشت قلمه، رعایت نکات بهداشتی و شرایط محیطی مناسب بستگی دارد. قابل ذکر است برخی گیاهان به راحتی از طریق قلمه گیری تکثیر پیدا می کنند و برخی به دلایلی ریشه زنی قلمه اتفاق نمی افتد.
از این رو تصمیم گرفتیم در این مطلب دلایل ریشه نزدن قلمه گیاهان را بررسی نموده و شما را با شرایط مناسب این کار آشنا نماییم. همچنین برای اطلاع از روش های قلمه زدن گل و گیاه و قلمه زنی گیاهان گوشتی با کلیک روی لینک ها از این مقالات نیز بازدید نمایید.
انواع قلمه زنی چگونه انجام می شود؟
قلمه زنی یک روش تکثیر غیر جنسی گیاه محسوب می شود که به طور گسترده در کشاورزی و فضای سبز استفاده می شود. قلمه زدن عبارت است از رشد و نمو و تکامل برخی بخش های گیاهی قطع شده از پایه مادری می باشد که امروزه به عنوان روش بسیار متداول تکثیر غیر جنسی گیاه از آن یاد می شود.
قلمه قطعه ای از گل، ساقه، برگ یا ریشه گیاه است. در قلمه ساقه باید ریشه ایجاد شود و در قلمه ریشه نیز باید ساقه تشکیل شود. در قلمه برگ باید برگ و ساقه تولید شود.
۱. قلمه ریشه: تعداد کمی از گیاهان آپارتمانی مثل گل ابریشم و بگونیا دکمه ای از طریق قلمه ریشه تکثیر می شوند. وقتی گیاه خواب است قلمه ریشه گرفته می شود. با توجه به نوع و ظرافت ریشه آن را به قطعات ۳-۱۵ سانتی متری برش می زنند. بهترین زمان این کار اواخر پاییز تا اوایل بهار است. از هر ریشه ساقه تولید شده و از هر ساقه ریشه خارج می شود.
۲. قلمه ساقه شامل یک تکه ساقه همراه برگ یا گره (جوانه) است. می توان از گل رز، شمعدانی، حسن یوسف و … قلمه گیری ساقه داشت. قلمه ساقه به تشکیل ریشه های جدید نیاز دارد تا گیاه کاملی تشکیل شود.
۳. قلمه برگ تنها از برگ قلمه گیری می شود. به این ترتیب برای تشکیل گیاه جدید هم ریشه و هم ساقه جدید باید تولید شود. گیاهانی مانند زامیفولیا، سانسوریا، بنفشه آفریقایی و … با قلمه برگ تکثیر می شوند. می توان این قلمه گیری را در طول فصل رشد گیاه تهیه کرد.
چرا قلمه گیاه ریشه نمی زند؟
گاهی مواقع ممکن است بعد از کشت قلمه با عدم ریشه زنی روبرو شوید که این امر به دلایل مختلفی روی می دهد. در ادامه به مهم ترین دلایل ریشه نزدن قلمه گیاهان اشاره می شود:
- قلمه ها برای رشد به ترکیب خاک ماسه بادی رودخانه ای یا پرلیت یا ترکیبی از این دو خاک با خاک برگ نیاز دارند و اگر خاک بستر قلمه فاقد این ترکیب نباشد ممکن است ریشه زایی صورت نگیرد.
- ممکن است اکسین (هورمون گیاهی طبیعی که ریشه زایی را تحریک می کند) کم باشد. هر چند برخی گیاهان بدون اکسین به راحتی ریشه زایی دارند ولی وجود هورمون اکسین برای ریشه زنی قلمه موثر است. قلمه گیاهانی مانند کاملیا بدون استفاده از هورمون اکسین یا اصلا ریشه نمی دهد یا مدت زیادی طول می کشد که ریشه زایی قلمه کاملیا صورت گیرد.
- باید دانست انواع قلمه به کم آبی حساس بوده و باید نسبت به این مسئله دقت داشت.
- اگر بستر زهکشی مناسبی وجود نداشته باشد ریشه زایی قلمه صورت نمی گیرد زیرا آب اضافه از ته گلدان خارج نمی شود.
- ممکن است قلمه زنی گیاه مورد نظر در فصل مناسب صورت نگرفته و ریشه زنی انجام نمی شود.
- قلمه ها نسبت به دمای نامناسب و نور غیر مستقیم حساس هستند از این رو ممکن است قلمه در این شرایط بوده و ریشه زنی صورت نمی گیرد.
- از دیگر دلایل ریشه نزدن قلمه این است که قلمه انتخابی به صورت اریب برش داده نشده است. چرا که جذب آب در این حالت دشوار است.
- اگر قلمه مورد نظر بیشتر از ۲-۳ برگ داشته باشد، ریشه زنی با مشکل روبرو می شود. از این رو بهتر است قبل از کشت همه برگ های پایین قلمه حذف شود.
- فقدان رطوبت کافی در محیط قلمه تازه کشت شده روند ریشه زایی را با مشکل روبرو می کند. بنابراین روی گلدان یا بستر کشت قلمه یک پلاستیک کشیده تا شرایط گلخانه ای ایجاد شود. هر چند وقت یک بار پلاستیک را برای تبادل هوا بردارید یا روی آن سوراخ هایی ایجاد کنید.
- آبیاری بیش از اندازه بستر قلمه از دیگر دلایل ریشه نزدن قلمه ها می باشد.
- قلمه زنی در زمان گلدهی گیاهان، احتمال ریشه زایی قلمه را کاهش می دهد.
- قلمه گیری از گیاه مسن و با مشکلات بیماری یا آفت ریشه زنی به دنبال ندارد.
چه عواملی بر ریشه زنی گیاه تاثیر دارند؟
از جمله عوامل موثر بر ریشه زنی گیاهان عبارت است از:
۱. رطوبت کافی عاملی است که ظهور و رشد ریشه روی قلمه را امکان پذیر می کند.
۲. دمای مناسب برای ریشه زنی قلمه تازه کشت شده ۲۵ درجه سانتی گراد می باشد. اگر دما از این میزان بیشتر یا کمتر شود فرایند ریشه زنی قلمه با مشکل روبرو می شود. البته این دما برای هر نوع گیاه متغیر است. به طور مثال گیاهان استوایی برای ریشه زایی بهتر قلمه به دمای ۳۵ درجه سانتی گراد نیاز دارند.
۳. تهویه مناسب از فاکتورهای اصلی تشکیل ریشه در قلمه ها می باشد. این کار نقش اکسیژن در ریشه زایی را آشکار می کند.
۴. نور شدید در روزهای بلند به علت افزایش شدن فتوسنتز ریشه زدن قلمه ها را تحریک می کند.
۵. هر چه گیاه جوان تر باشد ریشه زایی بهتر صورت می گیرد. در صورت پیر بودن گیاه مادری، بهتر است از بافت جوان قلمه گیری کرد. هر چه به سمت طوقه نزدیک تر می شوید بافت گیاه جوانتر است.
۶. باید ساقه های سالم و بدون بیماری برای قلمه گیری انتخاب شود. وجود دما در بخش انتهایی قلمه سبب احتمال ریشه زایی می شود که به آن پاگرمایی اطلاق می شود.
۷. برای بهبود شرایط محیطی بهتر است یک کیسه روی قلمه کشیده تا ریشه زایی سریعتر رخ دهد. این روش برای قلمه های در بستر غیر آبی توصیه می شود.
منبع : آرگا
