متاسفانه در برخی بارداری ها عواملی سبب مرگ جنین می شود که این امر بزرگترین دل نگرانی مادر محسوب می شود. از این رو لازم است مادر تحت نظر پزشک بوده و همه علائم وی چک شود تا از بروز این اتفاق ناگوار پیشگیری شود. در این مطلب با علت و علائم جنین مرده آشنا می شوید.
علت و علائم جنین مرده
بارداری بهترین دوران زندگی هر زوجی می باشد که البته با دغدغه های بسیاری همراه است. از ابتدای تشخیص بارداری تا لحظه متولد شدن نوزاد، بزرگترین نگرانی والدین زنده متولد شدن نوزاد است. به این ترتیب مرگ جنین به یکی از دغدغه های بزرگ تبدیل شده است.
به عبارتی اصلی ترین نگرانی مادر باردار این است که جنین سالمی به دنیا آورد ولی متاسفانه در برخی بارداری ها عواملی موجب مرگ جنین می شود. از این رو لازم است مادر باردار تحت نظر پزشک قرار گیرد و همه علائم وی کنترل شود تا در صورت مشاهده علائم غیر نرمال که سبب مرگ جنین می شود، اقدامات مورد نیاز انجام و از بروز این اتفاق ناگوار پیشگیری شود.
مرگ جنین
مرگ جنین با توجه به زمان وقوع آن به دو بخش دسته بندی می شود. اگر مرگ پیش از هفته ۲۰ بارداری باشد به آن سقط جنین گفته می شود و اگر این اتفاق بعد از هفته ۲۰ بارداری روی دهد، مرده زایی اطلاق می شود. اغلب مرده زایی ها بر خلاف اسمشان قبل از زایمان رخ می دهند و با سقط ناخواسته جنین فرق دارند.
ولی هر دو به معنی از دست دادن جنین و خاتمه بارداری می باشد. این عارضه آنچنان شایع و مرسوم نبوده ولی به یکی از نگرانی های اصلی والدین تبدیل شده است. از این رو تحت نظر بودن مادر باردار توسط پزشک الزامی است. به این ترتیب اگر جنین پیش از ۲۰ هفتگی بارداری به بیان دیگر قبل از ۵ ماهگی یعنی موقعی که امکان زنده ماندن در خارج رحم را ندارد از بین برود سقط جنین گفته می شود.
در این زمان سطح پروژسترون ترشح شده از جسم زرد کاهش یافته و هورمون جفتی برای حفاظت از جنین کافی نیست ولی این تنها علامت نبوده و جنین مرده در شکم مادر علائم دیگری دارد که در ادامه به آن ها پرداخته می شود.
مهمترین علت های بروز جنین مرده
از مهمترین علت های بروز جنین مرده در شکم مادر می توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. پیچیدن بند ناف دور گردن جنین
برخی خانم ها تصور می کنند به علت پیچیدن بند ناف دور گردن جنین، نوزاد مرده به دنیا می آورند ولی در بسیاری بارداری ها بند ناف دور گردن جنین وجود داشته و به طور معمول جنین به این علت خفه نمی شود و خطری در این حالت جنین را تهدید نمی کند.
۲. عدم لانه گزینی مناسب
اگر در کاشت جنین درون رحم مشکلی پیش آید یعنی به صورت مناسب داخل بافت مخاط رحم جایگزین نشود یا رحم فرم غیر نرمال داشته باشد نیز احتمال سقط جنین وجود دارد. سی درصد بارداری ها بعد از لانه گزینی و پیش از تشخیص بارداری و ۵۰ درصد حاملگی ها قبل از لانه گزینی درون رحم از بین می روند.
۳. افزایش سن مادر
با افزایش سن مادر خطر سقط جنین هم بالا می رود به طوری که در خانم های ۲۴-۲۵ سال احتمال سقط جنین ۱۲ درصد می باشد و این عدد در خانم های بالای ۳۵ سال بیشتر می شود و پس از ۴۵ سالگی احتمال سقط جنین به ۵۰ درصد می رسد.
۴. ناهنجاری های کروموزومی
ناهنجاری های کروموزومی نیز از علل بروز جنین مرده می باشند. ممکن است سقط جنین تا چند هفته بعد هنگامی که خونریزی کم یا درد قاعدگی مانندی روی دهد، اتفاق بیفتد.
۵. اختلالات رشدی جنین
از دیگر عللی که سبب بروز جنین مرده می شود اختلالات رشدی است که به دلیل فشار خون و مشکلات ژنتیکی جنین روی می دهد. اختلالات رشدی موجب کند یا متوقف شدن رشد جنین شده که این علائم در سونوگرافی مشخص می شود.
۶. دیابت بارداری
یکی از مهمترین علل سقط جنین دیابت بارداری می باشد. در صورت عدم کنترل دیابت بارداری دقیقا شبیه سم عمل کرده و موجب مرگ جنین می شود زیرا در این بیماری اکسیژن رسانی به جنین مختلف شده از این رو بایستی جهت پیشگیری از مرگ جنین قند خون مادر تحت کنترل باشد و هر دو هفته یک بار سونوگرافی داشته باشد.
۷. عفونت
از دیگر علل مرگ جنین، عفونت مادر، جنین یا جفت گزارش شده است. به ویژه اگر عفونت پیش از هفته ۲۸ بارداری روی دهد. از جمله عفونت های شناخته شده ای که سبب مرگ جنین می شود عبارت است از پارو ویروس، سیفلیس، سیتومگالوویروس و ..
۸.جدا شدن زودهنگام جفت
هنگامی که جفت پیش از زایمان از دیواره رحم جدا گردد سبب مرگ جنین خواهد شد.
تشخیص جنین مرده
معمولا بعد از عدم حس تحرک جنین در رحم یا طی یکسری معاینات معمول در دوران حاملگی، مرگ جنین تشخیص داده خواهد شد. در این حالت پزشک توسط گوشی داپلر، ضربان قلب جنین را گوش داده و بعد از انجام سونوگرافی و اکوکاردیوگرافی قلب جنین مرگ نوزاد را اعلام می کند.
در این وضعیت پذیرفتن جنین مرده برای زوجین بسیار دشوار است و اغلب به نگه داشتن جنین اصرار داشته و امید دارند جنین زنده شود. در مواردی با سونوگرافی علت مرگ جنین مشخص می شود . همچنین با انجام تست خون برخی احتمالات بررسی می شود. ضمنا آزمایش آمنیوسنتز و مشکلات کروموزومی نیز ممکن است مورد بررسی تا مرگ جنین مشخص شود.
نشانه های جنین مرده در ماه های بارداری
در سه ماهه اول بارداری علائم جنین مرده به صورت زیر است:
اگر مرگ جنین در سه ماهه ابتدای بارداری و قبل از هفته ۲۰ روی دهد یعنی موقعی که امکان زنده ماندن جنین در بیرون رحم نیست، به آن سقط جنین اطلاق می شود. تعداد این سقط ها تقریبا زیاد است. در این زمان میزان پروژسترون ترشح شده از جسم زرد کاسته شده و هورمون جفتی که برای حفاظت جنین می باشد، کافی نیست.
البته این تنها علائم مرگ جنین در رحم مادر نبوده و از دیگر علائم مرتبط با این موضوع قبل از هفته ۲۰ می توان به مشکلات هورمونی، مشکلات جفتی، مشکلات انعقاد خون و مشکلات کروموزومی اشاره نمود. لکه بینی در سه ماهه ابتدایی بارداری خطری برای سقط محسوب می شود.
ولی هر نوع لکه بینی علت سقط جنین نیست و باید به پزشک مراجعه شود. اما به طور کلی لکه بینی، خونریزی کم یا زیاد، دردهای انقباضی رحم که شدیدتر از قاعدگی هستند، آبریزش، دفع کامل جنین و جفت یا دفع مقداری بافت از علائم مرگ جنین هستند. گاه از مرگ جنین مدتی گذشته و مادر متوجه آن نمی شود که در این حالت علائم حاملگی مانند استفراغ، تهوع و سفتی سینه مادر از بین می رود.
در ماه چهارم علائم جنین مرده به منوال زیر است:
در این حالت علائم هشدار دهنده که در صورت بروز، باید وضعیت سلامت جنین بررسی شود عبارت است از:
- خونریزی یا لکه بینی
- درد ناحیه شکمی
- احساس عدم تحرک جنین بعد از هفته ۲۴ حاملگی
- تب بالا
- از بین رفتن علائم بارداری به شکل ناگهانی
- اسپاسم عضلات
دقت کنید که علائم فوق فقط برای هشدار بوده و لزوما به معنی مرگ جنین نیست. گزارش شده علائم جنین مرده در هفته ۱۷ و در ۶ ماهگی نیز به این صورت است.
در سه ماهه دوم بارداری علائم جنین مرده به صورت زیر است:
در سه ماهه دوم بارداری بین هفته های ۱۲ تا ۲۰ هم سقط جنین احتمال دارد که شایع ترین علل آن شکل غیرنرمال رحم، نارسایی دهانه رحمی و شل بودن رحم می باشد. زیرا دهانه رحم باید تا تولد نوزاد بسته بماند اما در این افراد دهانه رحم مشکل پیدا کرده و بدون حس درد یک توده از بدن مادر خارج می شود که یعنی پاره شدن کیسه آب و سقط جنین.
در این حالت مادر باردار دچار دل درد شدید با انقباضات مکرر مواجه می شود، دهانه رحم باز شده و خونریزی شدید و سقط جنین اتفاق می افتد.
جنین مرده بدون علامت خونریزی
اکثر خانم های باردار تصور می کنند که مهمترین و اولین نشانه مرگ یا سقط جنین، لکه بینی و خونریزی است. از این رو وقتی هیچ از این علائم را نداشته و سونوگرافی اعلام می کند که جنین از دست رفته است آن را باور نمی کنند. باید دانست که خونریزی ناشی از سقط جنین به علت کاهش ناگهانی هورمون پروژسترون می باشد که بعد از آن پوشش رحم شروع به ریزش می نماید.
در مواردی خونریزی دیرتر بروز می کند چرا که ممکن است روال سقط جنین چند روز و حتی چند هفته زمان ببرد. از این رو ممکن است متخصص زنان یا سونوگرافی سقط را قبل از آغاز علائم تشخیص بدهد. بعد از تشخیص مرگ جنین بدون علامت خونریزی باید محصولات بارداری و پوشش رحمی تخلیه شود.
سقط جنین با چه علائمی همراه است؟
مهمترین علائمی که با سقط جنین همراه است عبارتند از:
-
خونریزی
در ابتدای سقط، لکه بینی مشاهده شده و بعد از چند دقیقه لکه بینی شدیدتر می شود به لخته های بزرگ تبدیل شده و در ادامه خونریزی صورت می گیرد. خونریزی به دلیل باقی ماندن تکه ای از جفت یا بخشی از جنین درون رحم ایجاد شده و تا موقعی که جنین به طور کامل از رحم تخلیه شود ادامه دارد.
-
درد زیر شکم
بیشتر خانم های باردار موقع سقط جنین با درد زیر شکم روبرو می شوند که علت این دردها اسپاسم عضله رحم جهت خروج خون یا لخته داخل آن است. این دردها غالبا متناوب بوده و برخی مواقع حالت قولنج پیدا می کنند. همچنین تا زمانی ادامه دارند که جنین کاملا از رحم خارج شود.
شایان ذکر است اگر جنین داخل رحم مرده باشد تلاش برای نگه داشتن آن بی فایده است ولی اگر زنده باشد امید قطع خونریزی و نگه داشتن آن وجود دارد. خونریزی با استراحت و درمان پزشکی قطع خواهد شد و بارداری ادامه پیدا می کند. گزارش شده بیشتر سقط ها در ماه های ابتدایی بارداری و ۸۵ درصد آن ها پیش از هفته ۱۲ بارداری اتفاق می افتند. ممکن است یک خانم قبل از این که متوجه بارداری اش شود جنین خود را سقط نماید.
همچنین پیشنهاد می شود در صورت تمایل برای آشنایی با روش های کاهش احتمال سقط جنین و مراقبت های بعد از سقط جنین با کلیک روی لینک ها این مقالات را مطالعه فرمایید.
منبع : آرگا
