لجبازی یکی از پدیده های شناخته شده به خصوص در برخی بچه ها می باشد. این بچه ها در انجام آنچه که از ان ها خواسته می شود, امتناع کرده و یا اینکه اصرار بر انجام کاری می کنند. لجبازی کودکان با علایمی نظیر سماجت و پافشاری, اصرار در لجبازی و به هیچ وجه عقب نشینی نکردن کودک مشخص می شود. در این مطلب با این بچه ها و نحوه رفتار صحیح با آن ها آشنا می شویم.
همه چیز درباره لجبازی کودکان
یکی از رایج ترین اختلالات رفتاری در کودکان، لجبازی می باشد. این اختلال نیز مانند دروغ گفتن کودکان ممکن برای مدت کوتاهی رفتارهای کودک را تحت تاثیر قرار دهند و یا اینکه به طور مستمر و طولانی در کودک ایجاد شده و در شخصیت او تثبیت شود. این اختلال غالبا در سنین پایین شروع می شود. بچه ها قبل از دو سالگی هیچ گونه علایمی از لجبازی ندارند چرا که در طول دو سال اول زندگی نیاز به مراقبت و توجه دارند و والدین همه ی نیازهای آن ها را برطرف می کنند. بنابراین این بچه ها دارای علایمی نظیر انعطاف پذیری, وابستگی و خنثی بودن هستند و نسبتا مطیع می باشند.
اولین مرحله لجبازی کودکان؛ زمانی شروع می شود که کودک قادر به صحبت کردن و راه رفتن باشد که معمولا در ۳ سالگی و یا پس از دو سالگی است و در نتیجه ی حس استقلال و رشد ادراکات ذهنی کودک ایجاد می شود. در نتیجه لجبازی با اتصال به آرزوها و خواسته های ذهنی و خیال پردازی کودک شکل می گیرد.
دومین مرحله از لجبازی کودک؛ معمولا در گذر از سن کودکی به نوجوانی شروع می شود که در اغلب افراد دیده می شود. این لجبازی با رفتارهای صحیح خانواده قابل کنترل و درمان است. لجبازی انواع مختلفی دارد که عبارت است از: لجبازی در انجام کاری, لجاجت فاقد آگاهی, لجاجت با خود, لجاجت فیزیولوژیک و … . در ادامه به لجبازی کودک قبل از رسیدن به سن نوجوانی می پردازیم.
علت لجبازی کودک
مقداری لجبازی در هر کودکی طبیعی است و موجب حفظ و تقویت عتماد به نفس کودک می شود. با این حال تشدید این خصوصیت, یک اختلال رفتاری محسوب می شود. برخی از عوامل ایجاد و تشدید کننده لجبازی عبارت است از:
- دستور دادن بزرگسالان به کودک
- تقلید کودک از بزرگسالان
- تمایل کودک برای ابراز شخصیت خود
- وابستگی
- احساس ضعف و ناتوانی
نحوه رفتار با لجبازی کودک
بسیاری از متخصصان بر این باور هستند که منشا اصلی لجبازی کودکان، والدین آن ها می باشند. همه ی بچه ها بدون دانستن رفتارهای لجبازی متولد می شوند. مادران با کودک خود با عشق رفتار می کنند و بر این باور هستند که برآوردن تمام نیازهای کودک, بخشی از تربیت صحیح آن ها نمی باشد. بنابراین زمانی که کودک در بر آورده شدن خواسته هایش پافشاری می کند و مادر در عدم پذیرش این خواسته ها, اصرار می کند, کودک لجبازی را یاد می گیرد. در این موارد اقدامات زیر توصیه می شود.
- در زمان لجبازی کودک، آن ها را مجبور به اطاعت از دستور خود نکنیم. لجاجت های ساده بهتره چشم پوشی شوند و در صورتی که خواسته های کودک غیر مضر بوده و تا زمانی که قابل اجرا می باشند, آن ها را عملی کنیم.
- در صورتی که کودک قادر به گفتگو و درک مسائل می باشد (نوجوانان و جوانان), با او به گفتگو بنشینید و زمان های خالی او را با چیزهای مفید پر کنید.
- گفتگوی قانع کننده و نرم و صمیمی یکی از موفق ترین روش ها در شروع لجبازی بچه ها می باشد. زیرا با گفتگو, تاخیری ایجاد می شود که به کودک احساس می دهد که حق با او است.
- یکی از رفتارهای صحیح در برابر لجبازی کودک، استفاده از تنبیه در شروع لجبازی است به شرطی که نوع این تنبیه متناسب با خصوصیات رفتاری کودک انتخاب شود و والدین مطمئن باشند که این تنبیه برای کودک آن ها جواب خواهد داد. همه ی بچه ها مشابه یکدیگر نیستند. تنبیه هایی از قبیل محروم سازی کودک از بازی با وسایل مورد علاقه ی خود و محروم سازی از رفتن به بیرون و … ممکن است برای همه ی بچه ها موثر نباشد. با این حال توجه کنید که از تنبیه های جسمی و توهین کردن به کودک, اجتناب کنید چرا که این رفتارها صحیح نبوده و علاوه بر اینکه در درمان لجبازی کودک موثر نیست, ممکن است کودک دچار احساس حقارت شود.
- به والدین توصیه می شود از دادن دستوراتی که کودک ممکن است از انجام آن ها سرپیچی کند, امتناع کنند. چرا که این مسئله موجب تثبت لجبازی کردن کودک می شود.
- به والدین توصیه می شود این قبیل بچه ها را کودک لجباز نخوانند به خصوص زمانی که این کودک در جمع بچه های دیگر می باشند.
- در صورتی که کودکان در هر شرایطی به درستی رفتار می کنند, توصیه می شود آن ها را تحسین کنید.
دلایل دیگر لجبازی در بچه ها
- زیاده خواهی کودک
- درخواست های نامعقول
- عدم تمایل به انجام وظایف
- بیان خواسته ها به شکل غیر مستقیم
روش های کنترل لجبازی کودک
بی توجهی : عدم توجه به رفتار های نادرست کودک و بی توجهی به وی می تواند در کنترل لجبازی کودک و کاهش آن بسیار تاثیرگذار باشد.
بنابراین وقتی کودک از سوی والدین توجهی در مقابل خواسته اش نبیند، به دنبال جلب توجه آنها بر خواهد آمد و این امر می تواند منجر به کاهش لجبازی و نافرمانی کودک شود، در حالی که اگر کودکتان درحال لجبازی کردن باشد و والدین به وی توجه بیشتری کرده و سعی در آرام کردنش داشته باشند، این توجه نادرست والدین می تواند رفتار وی را تشدید نماید.
عدم تماس چشمی با کودک و بی توجهی به حرفهای وی در کاهش احساس لجبازی کودک می تواند موثر واقع شود. اگرچه انجام این کار در روز های اول ممکن است کمی سخت به نظر آید، حتی منجر به زیاد تر شدن رفتار نادرست کودک شود، اما در نتیجه تکرار این رفتار، کودک متوجه می شود که از طریق یادگیری نمی تواند چیزی را بدست آورد.
پاداش دادن برای رفتار های خوب کودک : به منظور کنترل لجبازی کودک، دادن پاداش در مقابل رفتار مناسب وی می تواند در کاهش لجبازی کودک و نق زدن وی کمک زیادی نماید.
هنگامی که کودک خواسته معقولی دارد، می توانید با دادن پاداش، به کودکتان بفهمانید که برای رسیدن به خواسته هایش نیازی به بدخلقی و لجبازی نیست.
جریمه برای رفتار های بد : در صورتی که رفتار نامناسبی از کودکتان سر زد، مثلا به طور مکرر از فرمان شما سرپیچی می کند؛ می توانید با تنبیه کردن (تنها تنبیه رفتاری) وی همچون اجازه ندان به تماشای برنامه مورد علاقه اش و … ، موجب کنترل لجبازی در کودک شد.
تعیین حد و مرز برای کودک : در صورتی که کودک بداند که رفتار هایش باید در چارچوب معینی انجام گیرد و نمی تواند فراتر از آن عمل نماید، در نتیجه احساس لجبازی کمتری خواهد داشت، البته این به معنای کنترل کامل رفتار های وی و قرار دادن محدودیت سخت برای کودک نمی باشد.
با توجه به مسائل بیان شده, باید بدانید که درمان لجبازی کودکان راحت نیست و نیاز به آگاهی, صبر دارد و نباید در درمان این اختلال دچار نا امیدی شوید.
منبع : آرگا