برای داشتن عملکرد بهینه از مزرعه زعفران باید نسبت به مدیریت مزرعه از نظر آفات، بیماری ها و تغذیه گیاهان اهمیت زیادی قائل شد. در ادامه مطلب با آفات زعفران آشنا می شوید و همچنین راه حل های رفع این مشکل نیز ارائه می شود تا در امر کشاورزی زعفران با چالش کمتری روبرو شوید.
آشنایی با آفات زعفران
در این مطلب پیرامون آفات زعفران صحبت می کنیم. مدیریت مزرعه زعفران از نظر مقابله با آفات و بیماری های آن حائز اهمیت می باشد. پیشنهاد می شود در صورتی که می خواهید در کشاورزی زعفران با چالش کمتری روبرو شوید با ادامه مطلب همراه ما باشید تا هم از آفات و بیماری های زعفران اطلاع یابید و هم روش های حل این مشکل را فرا بگیرید.
اگر به مزرعه زعفران رسیدگی درستی نشود پیازهای این گیاه از لحاظ تغذیه دچار مشکل شده و زعفران خوبی تولید نمی شود. زعفران به علت مزه و بوی خوبی که دارد برای حیوانات و حشرات جذاب بوده و از آن تغذیه می کنند. از این رو بایستی دقت بیشتری به آفات و بیماری های این گیاه داشت.
آفت کنه
کنه یکی از آفات مهم زعفران است که به پیاز گیاه صدمه می زند. این حشره بیضی شکل و تیره رنگ بیشتر در گیاهانی مانند هویج، سیب زمینی و پیاز زعفران فعالیت نموده و باعث زخمی شدن دیواره خارجی پیاز زعفران می گردد. همچنین لکه های سیاه و قهوه ای رنگی در اثر حضور آن نمایان می شود.
نشانه های این آفت هم به صورت کوتاه و باریک شدن برگ های زعفران بروز می یابد که این امر سبب می شود پیاز زعفران به خواب رفته و اصطلاحا خزان نماید. خزان زودرس پیازها موجب شده که دوره رشد زعفران کاهش یابد و جذب و عملکرد آن هم بسیار خیلی کم شود.
برای زعفران پنج نوع کنه آسیب زا وجود دارد. که البته بیشترین نوع خسارت توسط دو نوع کنه بنه زعفران و کنه قهوه ای گندم ایجاد می شود. شیوه خسارت کنه بنه نیز به این صورت است که از بخش زخم یا سالم به پیاز گیاه حمله کرده و از آن تغذیه می کند و با ایجاد تونل در پیاز زعفران به زاد و ولد در آن خواهد پرداخت.
عوامل بیماری زای دیگر هم از طریق این تونل وارد پیاز شده و سبب له شدن و پوسیدگی گیاه می گردد. علت بروز این حالت آبیاری و رطوبت زیاد اطراف پیاز زعفران در تابستان گزارش شده است.
علائم خسارت این نوع آفت به صورت لکه های سیاه یا پوسیدگی پیاز است و برگ های گیاه آسیب دیده، کوچک و ظریف تر، گل ها بدون کلاله و یا دارای کلاله های ضعیف هستند. برگ ها نیز عمدتا زودتر خزان می یابند. کنه قهوه ای گندم از شیره برگ های زعفران تغذیه و سبب بروز لکه های سفید و زرد رنگ روی برگ ها می شود.
علائم بروز این آفت شامل موزائیک خفیفی بوده و در نهایت نقاط زرد رنگ می شود و توسعه یافته و سبب خزان زودرس زعفران می گردند. خزان برگ ها از نوک آن شروع و به انتها می رسد. قابل ذکر است فعالت کنه به سه اصل رطوبت، دما و غذا استوار می باشد. در صورتی که هر یک از این شرایط مساعد نباشد کنه قادر به فعالیت نیست.
دلیل اصلی رشد کنه دو عامل رطوبت و گرما در کنار هم است. به طوری که با کنترل این عوامل می توان خسارت کنه را تا حدود بسیاری کنترل نمود. از این رو توصیه شده از آبیاری تابستانه خودداری زیرا رطوبت و گرما شرایط را برای رشد این آفت فراهم می سازد.
روش مقابله با کنه زعفران به این شکل است که می بایست حتما عمق کاشت پیاز زعفران رعایت شده و مناسب ترین عمق کاشت حدود ۲۰ تا ۲۵ سانتی متر می باشد و پیش از کشت نیز باید پیاز زعفران سالم و ضد عفونی شده تهیه شود و در حین رشد نیز در صورت مواجه با با این آفت باید از سموم کنه کش در محلول پاشی های ابتدای زمستان استفاده کرد.
به این ترتیب روش کنترل کنه در حالت زراعی به صورت شخم عمیق و اجرای تناوب است. علف هرز یکی از عواملی است که سبب ماندگاری آفت کنه در مزرعه زعفران می شود از این رو شخم عمیق می تواند شرایط را برای فعالیت کنه نامناسب سازد و از زاد و ولد آن جلوگیری نماید.
همچنین در اجرای تناوبی استفاده از گیاهانی که میزبان کنه نیستند به مدت سه سال سبب کنترل این آفت می شود. روش مقابله دیگر با آفت کنه مبارزه مکانیکی از طریق ایجاد خاک سنگین، خاک رسی، بادهای شدید و تناوب کشت می باشد که سبب کاهش جمعیت این گونه می گردد.
برای مبارزه شیمیایی می توان از ترکیب کنه کش نئورون+کلتان+آپولو بهره برد. همچنین برای مقابله با کنه از کود گرانوله گوگرد به شکل سولفور نیز استفاده می شود. گوگرد نیز خاک را اسیدی تر نموده و در کاهش پی اچ موثر است و بسیاری از آفات از جمله کنه زعفران را از بین می برد.
برای استفاده از فواید گوگرد می بایست پیش از آبیاری ابتدا گوگرد را به میزان ۳۰۰ کیلوگرم در هکتار پخش نمود و با خاک مخلوط کرد. بعد آبیاری انجام شود. استفاده از گوگرد به همراه تیوباسیلوس برای اکسید کردن گوگرد در خاک می باشد. در ضمن برای پیشگیری از بروز آفت کنه در مزرعه زعفران موارد زیر توصیه می شود:
- عمق کاشت با توجه به بافت خاک حداقل ۲۰ تا ۲۵ سانتیمتر باشد.
- پیازها قبل از کاشت با کنه کش و قارچ کش ضدعفونی بشوند.
- از پیازهای سالم و بدون لک برای کاشت استفاده نمایید.
یکی از نکاتی که در کنترل کنه ها باید به آن دقت کرد این است که کنه از پیاز مادری به پیاز دختری انتقال نمی یابد و تا موقعی که پیازهای مادری مبتلا به کنه کاملا از بین نروند قادر به تقسیم بوده و پیاز دختری را ایجاد می کنند.
آفت تریپس
از دیگر آفات مهم زعفران تریپس می باشد. فعالیت این آفت در پشت برگ های گیاه می باشد. در پشت برگ دو شکاف طولی عمیق ایجاد و از آن برای تخمگذاری و فعالیت پوره و حشرات بالغ استفاده می نماید. پوره ها و حشرات بالغ با خراش اپیدرم برگ زعفران از شیره سلولی استفاده می کنند. این آفت ناقل عوامل بیماری زا و عوامل ویروسی در گیاهان مختلف است.
از علائم خسارت آفت تریپس روی زعفران بروز لکه های زرد تا سفید روی برگ های گیاه است که در خسارت شدید نقاط رنگ پریده با پیوستن به هم لکه های رنگ پریده ای را به وجود می آورند. برگ های آلوده عمدتا زودتر خزان می یابند. آفت تریپس به طور غیر مستقیم در کاهش عملکرد سال بعد موثر می باشد.
آفت موش
آفت موش با خوردن و خارج کردن پیازهای زعفران از درون خاک به تدریج بستر مزرعه زعفران را از بین می برد. موش یکی از مهمترین آفات این گیاه به شمار می رود و مهمترین جونده خسارت زننده برای زعفران به شمار می رود که شامل انواع موش کور، موش دوپا کوهستانی، موش خانگی، موش ورامین و موش صحرایی می باشد.
برای مقابله با آفت موش ابتدا بایستی سوراخ یا ورودی لانه های موش را پیدا کرد. بعد از قرص برنج یا مرگ موش برای این لانه ها استفاده شود. وقتی قرص های برنج در داخل لانه موش قرار داده می شوند در اثر رطوبت خاک گازی تولید و در فضای لانه موش پخش و سبب خفگی جونده می شود.
از دود اگزوز نیز می توان برای از بین بردن موش ها بهره برد. البته می توان برای دور کردن موش از مزارع زعفران به کشت نعناع در اطراف مزرعه اقدام کرد. چرا که موش از بوی نعناع گریزان است. روش کنترل دیگر استفاده از تله و قرار دادن طعمه مسموم در مسیر رفت و آمد جانور است.
آفت خرگوش اروپایی
این آفت به خرگوش جثه بزرگ نیز معروف می باشد که از راسته جوندگان بوده و و در مناطق شمال و شمال غربی و غرب کشور پراکنش دارد. طول بدن جونده ۵۵-۶۸ سانتی متر است و بدن باریک و دراز و پاهای تقریبا بلندی دارد که در طی سال فعال است. با توجه به این که در زمستان تنها سبزی مورد توجه گیاه سبز زعفران می باشد. این جانور برای رفع گرسنگی علاقه بسیاری به خوردن این سبزی خوش خوراک دارد و با زخمی کردن پیاز زعفران و خوردن برگ ها خسارت می زند.
آفت خرگوش بیشتر در فصول پاییز و زمستان از برگ های زعفران تغذیه و سبب شده جذب مواد غذایی گیاه کاسته و عملکرد مزرعه مختل گردد. برای مقابله با آفت خرگوش در مزرعه زعفران از روش های مختلفی مانند حصارکشی باغ و مزرعه و تله گذاری استفاده می کنند. در ضمن از طعمه مسموم نظیر فسفر به نسبت ۲.۵ در بلغور گندمی که به آن روغن زده اند هم استفاده می شود.
آفت جوجه تیغی
این آفت بزرگترین جونده حمله کننده به مزرعه زعفران محسوب می شود. از مشخصات مهم آن جثه بزرگ و داشتن سیخ های بلند و نوک تیز روی بدن جانور است که رنگ آن مخلوطی از قهوه ای تیره و روشن می باشد و در حقیقت وسیله دفاعی این جانور در برابر دشمنان می باشد.
جوجه تیغی یا تشی در تمام سال فعالیت دارد و موجود شبانه می باشد. از شروع تاریکی از لانه خارج و پیش از طلوع آفتاب به لانه باز می گردد. یکی از نباتات مورد علاقه این حیوان زعفران بوده و به پیاز گیاه حمله و آن را مصرف و پوست را باقی می گذارد. وجود توده هایی از پوست بنه و کنده شدن محل بوته زعفران و خرابی زمین نشانگر فعالیت و خسارت این آفت است.
برای کنترل این آفت طعمه مسموم نتیجه بخش نیست و استفاده از گاز کربنیک درون لانه نیز موثر واقع نمی شود. بهترین روش کنترل که نتیجه خوبی به دنبال داشته باشد استفاده از چوبی که طولش حداقل دو متر باشد و روی آن پنبه ای پیچیده و به محلول کلروپیکرین حداقل یک گرم آغشته و در لانه جانور فرو تا از بین برود. این روش باید در دمای ۲۵-۴۰ درجه انجام تا گاز این ماده خوب خارج شود. شکار هم روش دیگری برای رفع این آفت است.
آهو و گوزن
آهو و گوزن ها در زمستان به دلیل کمبود علوفه از کوه پایین آمده و به مزارع زعفران آسیب می زنند. البته این آفات در مزارع زعفران کشور کمتر مشاهده می شوند.
آفت کرم سفید
کرم سفید ریشه یا کرم پیاز خوار یکی دیگر از آفات زعفران به شمار می رود که این کرم ها روی پیاز زعفران نمایان شده و از آن تغذیه تا پیاز را از بین ببرند. قابل ذکر است این آفت علیرغم زعفران به مزارع سیر و سیب زمینی نیز خسارت می زند و بعد از مدتی گیاه از داخل متورم شده و فاسد می شود.
از علائم آفت می توان به زرد و خشک شدن ناگهانی برگ ها اشاره کرد و بهترین راه مقابله با آن استفاده از سم سوین گزارش شده است. روش های مقابله با این آفت عبارت است از:
- نگهداری پیاز در آب ۳۳-۴۴ درجه حدود سه ساعت و سپس خشک کردن آن در دمای ۲۵ درجه قبل از کاشت
- ضد عفونی کردن پیاز توسط سولفور دو کربن
- آبیاری با آب آمونیاک دار
بیماری های زعفران
حال که با بخشی از آفات گیاه زعفران آشنا شدید، بد نیست در مورد بیماری های این گیاه نیز اطلاعاتی داشته باشید. از جمله بیماری های گیاه زعفران عبارت است از:
بیماری سیاهکی
عامل این بیماری نوعی قارچ است که در مرحله اول به برگ های گیاه صدمه زده و به شکل لکه های قهوه ای رنگ روی برگ ها پدیدار می شود و بعد از مدتی پیشروی نموده و سایه شده و تمام پیاز را در بر می گیرد. روش مقابله با این بیماری جمع کردن برگ های آلوده از مزرعه و ضد عفونی کردن پیاز با سموم قارچ کش پیش از کشت است.
بیماری زوال
عامل این بیماری نیز قارچ ریزوکتونیا است که به سطح دیواره بیرونی پیاز زعفران هجوم برده و لکه های قهوه ای و قرمز رنگی ایجاد می شکند که به تدریج این لکه ها به داخل پیاز پیشروی و سبب از بین رفتن آن می شوند. برای مقابله با آن بهتر است پیازها و برگ های آلوده از مزرعه جمع آوری و ضد عفونی شوند و از سم سولفور برای ضد عفونی استفاده شود.
بیماری پوسیدگی پیاز
این بیماری به نواحی مختلف پیاز زعفران هجوم برده و سبب پوسیدگی پیاز می شود و از علائم آن می توان به این اشاره کرد که پیازها کوچکتر از حالت طبیعی شده و علت آن بیشتر مربوط به مساعد نبودن شرایط آب و خاک است.
در پایان از همراهی شما با این مطلب کمال تشکر را داریم. همچنین پیشنهاد می شود در صورت تمایل برای آشنایی با آفات زرشک و آفات نخود روی لینک ها کلیک و از این مقالات نیز بازدید تا اطلاعات خود را در این زمینه افزایش دهید.
منبع : آرگا
