خشونت خانگی یک پدیده دردناک است که زندگی انسان را به نابودی می کشاند و بنیاد خانواده را از بین می برد. این نوع خشونت که یک معضل اجتماعی است، چهره کریه خشونت و ستم را در معرض نمایش می گذارد. خشونت خانگی همیشه نمود فیزیکی ندارد. آسیب های ناشی از این نوع رفتار، علائم دیگری نیز دارند که درک آن ها به دقت بیشتری نیاز دارد. احتمال دارد افرادی که قربانی این نوع آزار و اذیت ها هستند، سعی کنند این موضوع را حتی از نزدیک ترین دوستان خود نیز پنهان کنند. در این مقاله به دنبال افزایش آگاهی عمومی و ارائه راهکارهای مؤثر در پیشگیری و کاهش نشانه های خشونت خانگی هستیم.
خشونت خانگی چیست؟
خشونت خانگی به هر نوع اعمال خشونت، روانی یا فیزیکی که یک شخص به یکی دیگر از اعضای خانواده اش انجام می دهد، گفته می شود. این اعمال شامل کنترل مالی، ضرب و شتم، اعتراض به تصمیمات، سوء استفاده جنسی، اهانت ها و تحریم های روحی است. خشونت خانگی در هر قالبی ممکن است رخ دهد، از جمله بین خواهر، برادر، فرزندان و والدین. این نوع خشونت نه تنها بر جان و امنیت فیزیکی افراد اثر می گذارد، بلکه روی سلامت روانی آن نیز تأثیرگذار است.
خشونت خانگی به طور معمول یک الگوی تکراری دارد و احتمال دارد سال ها ادامه داشته باشد، به خصوص اگر شخصی که مورد خشونت قرار گرفته اقدامی برای محافظت از خود یا دسترسی به کمک نداشته باشد. اهمیت توجه به خشونت خانگی این است که آن را به عنوان انتهای شکستن الگوهای خشونت زایی در جامعه در نظر گرفته و با ارائه منابع و حمایت مناسب به قربانیان، از این دوره دردناک بیرون آمد.
نشانه های عاطفی خشونت خانگی برای ناظران بیرونی
بدرفتاری در خانواده احتمال دارد آسیب های عاطفی زیادی به دنبال داشته باشد و سبب ایجاد حس سرخوردگی، درماندگی و ناامیدی در شخص شود. آزار خانگی قربانی را به این باور می رساند که هیچ وقت از شر آزارگر در امان نیست. علاوه بر این احتمال دارد قربانی دائما بی قرار باشد و هیچ زمانی نتواند به طور کامل به آرامش برسد. از دیگر نشانه های عاطفی خشونت خانگی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- صحبت کردن از خودکشی یا اقدام به آن
- علائم افسردگی
- ظاهر نگران و ترسیده
- عزت نفس پایین
- از دست دادن علاقه به فعالیت های روزانه
- معذرت خواهی بیش از حد از دیگران
- زیر نظر بودن همیشگی توسط شریک زندگی
- دوری از افراد در مدرسه، محل کار یا تفریحات دسته جمعی بدون علت مشخص
- نگرانی بیش از حد به منظور جلب رضایت شریک زندگی
- همیشه به همراه نداشتن پول
- تغییر عادات خواب (خوابیدن ناکافی یا بیش از اندازه)
- آشفتگی، دلهره و اضطراب دائمی
- اعتیاد به نوشیدنی های الکلی یا مواد مخدر
نشانه های فیزیکی خشونت خانگی برای ناظران بیرونی
اگر فردی متحمل آزار جنسی شده باشد، ممکن است دچار آسیب های جسمی یا کبودی های مکرر شود که نشان دهنده زمین خوردن، اصابت مشت و گلاویز شدن هستند. به طور معمول قربانی برای چنین آسیب هایی توجیهی غیر منطقی یا دلایلی متناقض می آورد. برخی از نشانه های خشونت فیزیکی که باید به آن ها توجه داشته باشیم، عبارتند از:
- رگ به رگ شدن دست
- لب های زخمی
- کبودی یا کوفتگی روی بازوها
- کبودی اطراف چشم
- کبودی هایی به رنگ قرمز یا بنفش روی گردن
اغلب اوقات قربانیان خشونت خانگی سعی می کنند این نشانه ها را با لباس خود بپوشانند. به عنوان مثال احتمال دارد متوجه شوید که یکی از دوستان تان در فصل تابستان، لباس آستین بلند پوشیده و یا شخصی که هیچ زمانی از ساق دست استفاده نمی کرده، ساق دستش کرده است. گاهی اوقات استفاده از عینک آفتابی و آرایش سنگین غیر طبیعی هم جزو نشانه های خشونت خانگی هستند که بین قربانیان بسیار رواج دارند.
چطور متوجه شویم کودکان یا نوجوانان قربانی خشونت خانگی هستند؟
به طور معمول کودکان و نوجوانان به خشونت خانگی مثل سایر رفتارها و واقعیت های آسیب زا واکنش نشان می دهند. مهم ترین نشانه های خشونت خانگی علیه کودکان و نوجوانان را می توان بر اساس دو فاکتور زیر تقسیم بندی کرد:
- نشانه های خشونت خانگی در طول زمان
- سن قربانی
علامت خشونت خانگی در سنین متفاوت
کودکان و نوجوانان در سنین مختلف به خشونت واکنش های متفاوتی نشان می دهند و از نشانه های مختلف می توانیم متوجه شویم که کودک یا نوجوان دچار خشونت خانگی بوده است یا خیر.
به طور معمول کودکان تا سن ۵ سالگی در برابر خشونت های خانگی این واکنش ها را از خود نشان می دهند:
- اختلال و پس رفت در رشد و از دست دادن مهارت های اکتسابی مثل تنهایی دست شویی رفتن
- تکرار رفتارهایی که در خشونت خانگی دیده با اسباب بازی ها و عروسک هایش
- افزایش پرخاشگری
- تغییر عادات خواب و غذا خوردن
- گریه های طولانی مدت
- اضطراب جدایی شدید و آشکار
- گوشه گیری یا پاسخ ندادن به اطرافیان
اگر کودکان ۶ تا ۱۱ ساله قربانی یا شاهد خشونت خانگی باشند، معمولا با مشکلات زیر روبرو می شوند:
- بیماری های نظیر سردرد و معده درد
- فرار از مدرسه
- بی تفاوتی و گوشه گیری
- انجام ندادن تکالیف مدرسه و نداشتن تمرکز
- اختلالات خواب و کابوس دیدن
- پرخاشگری و ناتوانی در برقراری رابطه با همکلاسی ها
نشانه های خشونت خانگی در نوجوانان احتمال دارد یکی از موارد زیر باشد:
- درگیر شدن در روابط تحقیرآمیز و خشونت آمیز
- اعتیاد به مواد مخدر
- رفتارهای ضد اجتماعی
- فرار از خانه و مدرسه
- افت تحصیلی
نشانه های خشونت خانگی در طول زمان
خشونت خانگی علیه کودکان و نوجوانان به ۲ شکل کوتاه مدت و طولانی مدت خود را نشان می دهد.
۱. واکنش های کودکان و نوجوانان در کوتاه مدت
احتمال دارد کودکان و نوجوانان در مقابل خشونت خانگی عکس العمل های استرس تروماتیک کوتاه مدت داشته باشند که مهم ترین آن ها عبارتند از:
- گوشه گیری: کودک یا نوجوانی که درگیر خشونت خانگی است حالات و رفتارهایی نظیر سکوت، سردی و کرختی دارد. او احتمال دارد گوشه گیر شود و طوری رفتار کند که نسبت به همه چیز بی اعتنا است و از اطرافیان و زندگی روزمره خود جدا افتاده است.
- تداعی ذهنی خشونت: ممکن است احساسات، خاطرات و تصاویر خشونت خانگی برای کودک یا نوجوان تداعی شوند. او تلاش می کند تا آنچه را دیده فراموش کند، اما خاطرات تلخ از او جدا نمی شوند.
- اجتناب کردن: احتمال دارد کودک از افراد، موقعیت ها و آنچه خشونت را به یادش می آورد دوری یا حداقل سعی کند در مورد آن ها فکر و با کسی صحبت نکند.
- برانگیختگی بیش از اندازه: احتمال دارد کودک یا نوجوان بی قرار، مبهوت یا عصبی به نظر برسد.
۲. واکنش های کودکان و نوجوانان در طولانی مدت
مطالعات نشان می دهد، کودکان و نوجوانانی که در معرض خشونت خانگی بوده اند، به خصوص کسانی که کمک دریافت نکرده اند، در طولانی مدت دچار مشکلات زیر شوند:
- رفتارهای تکانشی مانند برقراری رابطه جنسی پر خطر و بارداری ناخواسته
- آزار دیدن از سوی شریک عاطفی خود
- انجام رفتارهای مجرمانه و خشونت آمیز مثل خشونت خانگی
- بیماری های مزمن
- اعتیاد به مواد مخدر
- عزت نفس پایین
- بروز رفتارهای خودتخریبی یا خودکشی
- اضطراب و افسردگی
چه افرادی بیشتر در معرض خشونت خانگی قرار دارند؟
خشونت خانگی هر فردی در خانواده را می تواند تحت تأثیر قرار دهد. اما برخی از افراد بیشتر در معرض خطر قرار دارند. این افراد شامل موارد زیر هستند:
همسران
همسران به طور معمول به عنوان اولین و مهم ترین قربانیان خشونت خانگی معرفی می شوند. این نوع خشونت ممکن است از طرف همسر یا شریک زندگی آن ها انجام شود و می تواند شامل خشونت اقتصادی، جنسی، فیزیکی یا عاطفی باشد.
سالمندان
سالمندان جزو افرادی هستند که می توانند در معرض خشونت خانگی قرار بگیرند، به خصوص اگر به عنوان وابسته ترین اعضای خانواده نیز شناخته شوند. بهتر است بدانید این خشونت می تواند به صورت عدم احترام به حقوق آن ها یا خشونت روانی و فیزیکی و نقص حقوق انسانی صورت بگیرد.
فرزندان
فرزندان ممکن است به عنوان یکی دیگر از قربانیان خشونت خانگی شناخته شوند. این خشونت می تواند از سوی والدین یا دیگر اعضای خانواده مانند برادران و خواهران تجربه شود و احتمال دارد شامل خشونت عاطفی، فیزیکی و سوء استفاده از فرزندان باشد.
روش های مقابله با خشونت خانگی
روش های مقابله با خشونت خانگی شامل موارد زیر است:
- آموزش مسئولیت پذیری و احترام به افراد: از جمله رفتارهایی که به کاهش خشونت کمک می کند، می توان به آموزش مفاهیم مسئولیت پذیری، برقراری ارتباط احترام آمیز و احترام به حقوق دیگران اشاره کرد.
- آگاهی و آموزش: ارائه آموزش ها و آگاهی بخشی در خصوص عواقب خشونت خانگی و راهکارهای مقابله با آن به فرد کمک می کند تا الگوهای نادرست رفتاری را شناسایی کرده و از آن ها اجتناب کند. این راهکار به معنی ارائه آموزش ها و آگاهی بخشی در خصوص عواقب خشونت خانگی و روش های مقابله با آن است. با افزایش آگاهی افراد در خصوص عواقب منفی خشونت و شناخت الگوهای سالم رفتاری، افراد قادر هستند برای حل مسائل خود راهکارهای بهتری انتخاب کنند.
- توانمندسازی اقتصادی زنان: افزایش دسترسی زنان به منابع اقتصادی، ایجاد فرصت های شغلی و توانمندسازی آن ها از لحاظ اقتصادی، به استقلال و کاهش وابستگی آن ها از مردان و در نهایت کاهش خشونت خانگی کمک می کند.
- توجیهات دینی و فرهنگی: ارائه توجیهات فرهنگی و دینی مناسب در خصوص احترام به ارزش ها و حقوق انسانی و انتقال این اصول به نسل های آینده نقش مهمی در کاهش خشونت خانگی دارد و با ایجاد فرهنگی مناسب در مورد احترام به حقوق و ارزش های انسانی می تواند موجب کاهش خشونت خانگی شود.
- گزارش دادن و تحریک به گفتگو: فراهم کردن فضایی برای گفتگو و گزارش دادن در خصوص موارد خشونت خانگی، بالا بردن آگاهی عمومی و ایجاد فضایی امن برای قربانیان است و سبب ایجاد فضایی امن برای قربانیان خشونت خانگی و بالا بردن آگاهی عمومی آن ها می شود.
- تقویت سیاست ها و قوانین: بهبود و اجرای قوانین مرتبط با خشونت خانگی، ارائه تحریم های مناسب برای مرتکبان و تشدید تلاش ها برای پیگیری و شناسایی موارد خشونت آمیز می تواند تأثیرگذار باشد. قوانین قوی و قابل اجرا، به شناسایی و پیگیری مؤثرتر موارد خشونت خانگی کمک زیادی می کند.
- آموزش مدیریت استرس و خشم: ارائه آموزش های مدیریت خشم و استرس به افراد در کاهش خشونت خانگی کمک می کند، زیرا افراد می توانند با احساسات منفی خود مقابله کنند و از طریق راهکارهای سازنده تر مسائل خود را سریع تر حل کنند.
- پشتیبانی و محافظت از قربانیان: ارائه پشتیبانی های گوناگون به قربانیان خشونت خانگی مانند مشاوره روانی، پناهگاه ها و حمایت های حقوقی به این افراد کمک می کند تا از موقعیت خود خارج شوند، این اقدامات به قربانیان کمک می کند تا از حقوق خود دفاع کنند.
- تقویت ارتباطات سالم خانواده: تقویت روابط بین اعضای خانواده، ارتقای احترام و ارتباطات صمیمانه و بهبود مهارت های ارتباطی به جلوگیری از خشونت خانگی کمک می کند و این کار ارتباطات صمیمی و سالم در خانواده، احساس اطمینان و ایجاد فضای امن برای افراد را تقویت خواهد کرد.
امیدواریم مطالب این مقاله برای شما عزیزان مفید بوده باشد. در پایان پیشنهاد می کنیم مقالات شناخت خشونت در محل کار، تاثیر آسیب روانی بر خانواده و نشانه های سندرم زنان کتک خورده را نیز مطالعه فرمایید.
منبع : آرگا
