پرنده چنگر برای پرواز مسافتی را روی آب می دود و به دشواری پرواز می کند. این پرنده بیشتر وقت خود را در حال شنا بوده و با این که همه چیز خوار است بیشتر از مواد گیاهی تغذیه می کند. در ادامه قصد داریم پیرامون ویژگی های زیستی و رفتاری پرنده چنگر بیشتر صحبت کنیم. با ما همراه باشید.
ویژگی های زیستی و رفتاری پرنده چنگر
پرنده چنگر با اسامی چنگر اوراسیایی، چنگر معمولی و چنگر نوک سفید شناخته می شود. این پرنده بیشتر در بر قدیم زیست دارد. چنگر اوراسیایی با اسم انگلیسی Eurasian Coot و اسم علمی Fulica atra بومی ایران هم می باشد. در این مطلب پیرامون ویژگی های زیستی و رفتاری این پرنده بیشتر صحبت می کنیم.
همچنین می تواند برای آشنایی با پرنده کاسواری و پرنده لیکو با کلیک روی لینک از این مقالات نیز بازدید نمایید.
ویژگی ظاهری چنگر اوراسیایی
این پرنده با طول بدن ۳۶-۳۸ سانتی متر و گستردگی بال ۷۰-۸۰ سانتی متر پرنده ای آبزی با جثه متوسط محسوب می شود که با بدن کاملا سیاه و سپر سفید در جلوی پیشانی به راحتی از دیگر پرندگان آبزی قابل تفکیک می باشد.
نر و ماده چنگر آسیایی هم شکل بوده و تغییرات فصلی ندارند. پرنده بالغ با سر و گردن سیاه، منقار و سپر سفید در جلوی پیشانی، چشمان قرمز و روتنه دودی تیره قابل تمایز است. ضمنا پاهای بلند با انگشتان کشیده به رنگ آبی خاکستری تا سبز مایل به زرد داشته که هر انگشت در پرده مجزای کنگره داری واقع است.
پرنده نابالغ با سر و روتنه خاکستری قهوه ای، گلو و سینه سفید از بالغ قابل تشخیص می باشد. همانطور که اشاره شد نر و ماده چنگر اوراسیایی شبیه به هم هستند. پر و بال آن ها کاملا مشکی بوده از این رو منقار و برجستگی سفید روی پیشانی خیلی به چشم می آید. حدقه چشم پرنده هم قرمز است.
پرده های روی انگشت پرنده کمک کرده تا با پاهای خود به شاخه های گیاهان چسبیده یا روی گیاهان سطح آب راه برود. این پرنده برای شنا در آب نیز از پرده های انگشتی خود استفاده می نماید.
ویژگی های زیستی چنگر اوراسیایی
چنگر اوراسیایی مکان های زیر را به عنوان زیستگاه انتخاب می کند:
- بندسارهای بزرگ
- کانال های زهکشی
- آبراهه ها
- رودخانه
- تالاب
- دشت های سیلابی
- دریاچه آب شیرین با پوشش متراکمی از گیاهان آبزی و کنار آبزی
در خارج از دوره جوجه آوری این پرنده در مصب ها، تالاب و دریاچه های پهناور هم مشاهده می شود.
زادآوری چنگر اوراسیایی
جوجه آوری این پرنده از ابتدای فروردین با تشکیل قلمرو در پیکره های آبی بزرگ و رودخانه های با جریان آرام شروع می شود. چنگر تک همسر بوده و آشیانه اش به شکل کاسه ای حجیم از برگ و ساقه های گیاهان آبزی می باشد که روی زمین یا بین پوشش های گیاهی داخل یا نزدیک آب بنا می کند.
این پرنده به طور معمول ۶-۹ و گاها ۵-۱۵ تخم نیمه بیضی، صاف، تا حدودی صیقلی، خاکستری مایل به نخودی با خال های قهوه ای تیره و سیاه به ابعاد ۶.۲۵*۲.۳۶ میلی متر می گذارد. تفریخ تخم ها بین ۲۱-۲۴ روز طول می کشد.
جوجه ها در ابتدای تولد پوشیده از کرک بوده و برای تغذیه مستقل از والدین توانمند می باشند. پرورش جوجه ها حدود ۵۵-۶۰ روز زمان می برد. معمولا چنگر اوراسیایی ۲-۳ دسته تخم در هر دوره جوجه آوری در اغلب تالاب های شیرین کشور می گذارد. در فصل زادآوری پرنده نر برای جلب توجه ماده به رقابت می پردازد.
در زمستان نیز در همه تالاب های کشور چنگر اوراسیایی به تعداد فراوان مشاهده می شود به طوری که بیشترین آمار شکار در زمستان و بیشترین آمار مربوط به پرندگان سرشماری شده نیمه زمستانه کشور متعلق به این پرنده است.
پراکنش چنگر اوراسیایی
چنگر اوراسیایی در جنوب ترکیه، عراق، سوریه، افریقا، مادگاسکار، هندوستان، چین، گینه نو، تاسمانی، زلاند نو، استرالیا و … پراکنش دارد. در ایران نیز چنگر اوراسیایی در تمام مناطق کشور پراکنده می باشد ولی در استان های گیلان، خراسان شمالی، خوزستان، ایلام، گلستان، هامون بومی و زادآور می باشد.
همانطور که پیشتر نیز اشاره شد چنگرها در قسمت های نیزار دارای آب باز، باتلاق، دریاچه ها و حاشیه تالاب ها زیستگاه خود را انتخاب می کنند.
ویژگی های رفتاری چنگر اوراسیایی
چنگر اوراسیایی اجتماعی بوده و غالبا در گروه های بزرگ مشاهده می شود. پرواز قدرتمندی داشته ولی برای پرواز مسافتی را روی سطح آب می دود. این پرنده به سختی به پرواز در می آید و در این حین صدای بال بال زدن پرنده از فاصله دور به گوش می رسد.
چنگر بیشتر وقت خود را به شنا سپری می کند و در مواقع نیاز به خوبی در آب غوطه ور می شود. این پرنده همه چیز خوار بوده ولی اکثرا از مواد غذایی تغذیه می کند. نسبت به دیگر پرندگان، جثه چنگر متوسط است. چنگر در اواخر تابستان تا اوایل پاییز همچون سایر پرندگان مهاجر به مهاجرت می پردازد.
برخی چنگرها در داخل کشور مهاجرت انجام می دهند و برخی به خارج از ایران پرواز می کنند. گروهی از این پرندگان هم ترجیح می دهند در زیستگاه خود باقی مانده و آن جا را ترک نکند. چنگر به جز مدتی که در حال مهاجرت است در دیگر مواقع سنگین وزن و چاق است.
با توجه به این که زیستگاه پرنده نیزار است به راحتی خود را در بین گیاهان استتار می کند و به پرواز نیاز ندارد. همچنین چنگر یکی از پرندگانی است که همه فعالیت های روز و شب خود را در آب و در بین نیزارها انجام می دهد. بنابراین خیلی پرواز نداشته و جابجا نمی شود. بی تحرکی موجب می شود چنگر در مدتی که در حال مهاجرت نیست چاق و سنگین وزن شود.
وضعیت تغذیه ای چنگر اوراسیایی
پیشتر اشاره شد که چنگر اوراسیایی در زیستگاه های آب شیرین زندگی می کند و به ندرت به آب دریا یا آب شور وارد می شود. چنگر حاشیه تالاب های آب شیرین، بین جگن زار و نیزارها را برای زیست ترجیح می دهد. یکی از روش های تغذیه ای پرنده آن است که سر و نیمی از بدن را زیر آب فرو می برد و توسط نوک کوتاه و تیز خود تغذیه می کند.
روش دیگر شیرجه زدن در آب می باشد. در این شرایط چنگر به کمک پاهای پرده دار و بال های خود زیر آب حرکت کرده و غذای خود که شامل گیاهان آبزی، نرم تنان و مهره داران کوچک می باشد را تهیه می کند. چنگر با تغذیه خود جمعیت گیاهان آبزی، نرم تنان و مهره داران کوچک را در طبیعت متعادل نگه می دارد.
چنگر غذای پرندگان شکاری می باشد. انسان ها نیز به شکار و تغذیه از این پرنده بسیار علاقه دارند.
منبع : آرگا
