دسته ها
جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳

درمان فیبرومیالژیا و نحوه تشخیص ابتلا به این بیماری

  • حکیمه فهیمی
  • ۲۴ آذر ۱۴۰۱
  • ۰

فیبرومیالژیا نوعی اختلال عصبی شایع است که سبب بروز درد منتشر در بدن و حساسیت نسبت به لمس شدن در فرد بیمار می گردد. این مطلب به علل و درمان فیبرومیالژیا می پردازد.

اختلال عصبی فیبرومیالژیا با احساس درد و حساسیت ناپایدار همراه بوده و اکثر قسمت های بدن بیمار را درگیر می کند. اغلب بیماران مبتلا به این عارضه مزمن احساس خستگی زیادی داشته و دچار اختلال خواب هستند. در این مطلب به بررسی علل بروز و درمان فیبرومیالژیا می پردازیم.

بررسی علل و درمان فیبرومیالژیا

فیبرومیالژیا نوعی اختلال عصبی مزمن (طولانی مدت) است که سبب شده فرد در عضلات و استخوان ها درد احساس کند. همچنین احساس مور مور شدن نواحی از بدن، خستگی عمومی، خواب و اختلالات شناختی هم داشته باشد. درک این شرایط، حتی برای متخصصین پزشکی نیز دشوار است.

علائم این بیماری به علائم دیگر بیماری ها شبیه بوده و هیچ آزمایش قطعی جهت تایید تشخیص هنوز وجود ندارد. از این رو اغلب فیبرومیالژیا به اشتباه تشخیص داده می شود. در گذشته بعضی از متخصصین مراقبت های بهداشتی حتی این سوال را مطرح می نمودند که آیا بیماری فیبرومیالژیا واقعی است یا نه.

در حال حاضر فیبرومیالژیا خیلی بهتر درک می شو و معالجه آن نیز هنوز می تواند چالش برانگیز باشد. ولی داروها، کنترل و تغییرات سبک زندگی می تواند در مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی کمک نمایند. در ادامه قصد داریم پیرامون بیماری فیبرومیالژیا و درمان آن بیشتر صحبت کنیم.

فیبرومیالژیا یا فیبرومیوزیت

فیبرومیالژیا به اختلال عصبی شایعی مربوط است که سبب بروز درد منتشر در بدن و حساسیت نسبت به لمس شدن در بیمار می گردد. همچنین احساس درد و حساسیت ناپایدار در این بیماری بیشتر بخش های بدن را درگیر می کند. اغلب مواقع، بیمار مبتلا به فیبرومیالژیا احساس خستگی زیادی داشته و به اختلال خواب دچار است.

  •  مبل و میز
  •  آرون گروپس

معمولا این نوع اختلال بعضی عضله ها و رباط های بدن بیمار را تحت تاثیر گذاشته و این مشکلات بعد از این که توسط پزشک تشخیص داده شود، تا چند سال فرد را درگیر می کنند. در مکالمات رسمی بیشتر از کلمه فیبرومیوزیت به جای فیبرومیالژیا استفاده می شود.

فیبرومیالژیا بیشتر در بین خانم ها شایع بوده با این وجود ممکن است مردها را نیز مبتلا نماید. این عارضه معمولا در میان سالی روی می دهد ولی وقوع آن در بین نوجوانان و سالمندان نیز دیده شده است. افراد مبتلا به بیماری روماتیسمی احتمالا در معرض فیبرومیالژیا بیشتر واقع هستند. تورم مفاصل و استخوان ها، آرتریت روماتوئید، لوپوس(زخم های پوستی)، روماتیسم ستون فقرات از جمله بیماری های روماتیسمی هستند.

علل بروز بیماری فیبرومیالژیا

دلیل اصلی فیبرومیالژیا هنوز شناخته نشده است. و علائم این بیماری در هر فردی تفاوت دارد. پژوهش های اخیر نشان می دهد این عارضه اکثرا سیستم عصبی به ویژه سیستم اعصاب مرکزی را درگیر می کند. فیبرومیالژیا به دلیل اختلال خود ایمنی بدن، مشکلات مفصل یا عضله ای و التهاب بروز نمی کند.

ممکن است فیبرومیالژیا دلیل ژنتیکی داشته باشد. احتمالا بعضی ژن های خاص هستند که افراد را مستعد ابتلا به این عارضه می کنند. و ممکن است برخی بیماری ها نیز همزمان با آن بروز پیدا کنند. با این وجود عامل ژنتیکی به تنهایی دلیل بروز فیبرومیالژیا  نبوده و بیشتر اوقات شروع فیبرومیوزیت به یک عامل تحریک کننده نسبت داده می شود.

از جمله عوامل شروع کننده فیبرومیالژیا، مشکلات ستون فقرات، آرتروز، آسیب دیدگی یا دیگر تنش های فیزیکی گزارش شده اند. تنش عاطفی هم در بروز فیبرومیالژیا دخیل می باشد. از این رو این تنش ها در نحوه تعامل بدن با سیستم اعصاب مرکزی مشکل به وجود می آورند.

احتمال می رود سطح پروتئین ها و مواد شیمایی مغز به هم بریزد. اخیرا فیبرومیالژیا با عبارت اختلال تشدید درد مرکزی تعریف می شود. یعنی میزان احساس درد در مغز به حد زیادی افزایش پیدا می کند. با این که فیبرومیوزیت زندگی روزانه بیماران را تحت تاثیر می گذارد ولی از لحاظ پزشکی همچنان اختلال خوش خیم در نظر گرفته می شود.

بر اساس برخی تحقیقات اخیر علت بروز فیبرومیالژیا نظریه چند علتی بوده که شامل تمایل ژنتیکی می باشد که با یک محرک یا گروهی از محرک ها همچون ضربه  شدید روحی یا جسمی، استرس، و عفونت تکمیل می گرد که در ادامه هر یک از این عوامل بیشتر شرح داده می شود.

ژن ها

بیماری فیبرومیالژیا غالبا در خانواده ها بروز می کند. در صورت ابتلای یکی از اعضای خانواده به این عارضه، احتمال بیشتری می رود که سایر اعضا به آن مبتلا شوند. پژوهشگران عقیده دارند جهش های ژنی خاص ممکن است در این رابطه نقش داشته باشند. آن ها چند ژن احتمالی را شناسایی نموده که بر انتقال سیگنال های شیمایی درد میان سلول های عصبی اثر می گذارند.

ضربه روحی یا جسمی شدید

افرادی که به ضربه جسمی یا روحی شدید (تروما) دچار می شوند، ممکن است عارضه فیبرومیالژیا را تجربه کنند. این وضعیت به اختلال استرس پس از سانحه مرتبط می باشد.

استرس

استرس نیز همانند تروما می تواند تاثیرات طولانی مدت روی بدن داشته باشد. استرس با تغییرات هورمونی مرتبط بوده که می تواند سبب بروز این عارضه شود.

عفونت ها

یک بیماری قبلی می تواند سبب بروز فیبرومیالژیا یا تشدید علائم آن شود. مواردی مانند آنفولانزا، عفونت های دستگاه گوارش، ذات الریه، عفونت های ناشی از باکتری های سالمونلا، همگی با احتمال بروز فیبرومیالژیا همراه هستند. در مجموع متخصصین مراقبت های بهداشتی دقیقا نمی دانند علت ماهیت گسترده مزمن درد فیبرومیالژیا چه چیزی است.

علائم بیماری فیبرومیالژیا

فیبرومیالژیا سبب بروز عاملی شده که در حال حاضر به آن مناطق درد اطلاق می شود. بعضی از این نواحی با آنچه که سابقا به عنوان مناطق حساس به اسم نقاط آغازی نامیده می شد، همپوشانی دارند. ولی برخی از این نواحی از بین این موارد حذف شده اند. درد در این مناطق یک درد مبهم تلقی می شود.

در صورتی که در ۴ ناحیه از ۵ ناحیه درد بیان شده در معیارهای تشخیصی عارضه فیبرومیالژیا درد عضلانی یا اسکلتی تجربه شود، پزشک تشخیص فیبرومیالژیا را در نظر می گیرد. این پروتکل تشخیصی تحت عنوان درد چند جانبه نام می گیرد. از جمله علائم فیبرومیالژیا  عبارتند از:

  • خستگی و مشکل خواب
  • خواب غیر ترمیمی (خواب طولانی مدت بدون احساس استراحت)
  • سردرد و مشکل در تمرکز یا توجه
  • اضطراب و افسردگی
  • درد یا درد مبهم در پایین شکم تخت
  • خشکی چشم ها
  • مشکلات مثانه
  • شیوع درد در اکثر بخش های بدن
  • سفتی و درد فک
  • حس ناراحتی و خستگی در ماهیچه های صورت
  • خشکی و سفتی مفاصل و عضلات موقع صبح
  • به هم خوردن الگوی خواب

  • سندرم روده تحریک پذیر
  • حس خارش و کرختی دست و پا
  • دردناک شدن دوره های قاعدگی
  • سندرم پای بی قرار
  • حساس شدن به گرما و سرما

همچنین احتمال بروز اختلالات ذیل هم می رود:

  • حالت تهوع و استفراغ
  • مشکلات بینایی
  • افزایش وزن
  • سرگیجه
  • مشکلات پوستی
  • علائمی شبیه سرماخوردگی
  • مشکلات تنفسی
  • اختلال مجرای ادراری

این علائم ممکن است در هر سن و سالی روی دهند ولی بیشتر در ۴۵ سالگی دیده می شوند. در افراد مبتلا به فیبرومیالژیا مغز و اعصاب ممکن است سیگنال های درد طبیعی را اشتباه تفسیر کرده یا بیش از اندازه واکنش نشان دهد. شایان ذکر است علائم فیبرومیالژیا در خانم ها شدیدتر از مردها است. در زنان درد، خستگی صبحگاهی و دردهای قاعدگی شایع تر است.

مردها هم ممکن است به فیبرومیالژیا مبتلا شوند ولی احتمالا تشخیص داده نشده باقی می مانند. چرا که این عارضه به عنوان یک بیماری در خانم ها عمدتا دیده می شود.

تشخیص عارضه فیبرومیالژیا

در صورتی که به مدت سه ماه یا بیشتر درد گسترده ای را تجربه می کنید، پزشک ممکن است فیبرومیالژیا  را تشخیص دهد. گسترده به این معنا است که درد دو سمت بدن را درگیر کرده و در بالا و پایین کمر احساس می شود. بعد از یک معاینه کامل پزشک متخصص باید به این نتیجه رسیده ک هیچ بیماری دیگری سبب درد در شما نمی شود.

قابل ذکر است هیچ آزمایش یا اسکن تصویربرداری نمی تواند عارضه فیبرومیالژیا را تشخیص بدهد. پزشک ممکن است این آزمایشات را جهت رد سایر علل احتمالی درد مزمن تجویز نماید. همانطور که اشاره شد تشخیص فیبرومیالژیا از بیماری های خود ایمنی برای پزشک ها دشوار است. زیرا اغلب علائم آن ها با هم همپوشانی دارد.

گاهی اوقات عوارض دیگری مانند کم کاری غده تیروئید، آرتریت گیجگاهی علائمی شبیه فیبرومیالژیا دارند. حتی ممکن است این بیماری با عارضه لوپوس اشتباه گرفته شود. ولی علائم این بیماری ها با هم تفاوت دارند و نتایج معاینات بدنی و آزمایشات خون در تشخیص این بیماری ها به پزشک کمک می کنند.

روش های درمانی فیبرومیالژیا

هدف از درمان فیبرومیالژیا، مدیریت درد و بهبود کیفیت زندگی می باشد. تاکنون معالجه قطعی برای بیماری فیبرومیالژیا ارائه نشده است ولی برای کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی برخی روش های درمانی دارویی و غیر دارویی برای آن پیشنهاد شده است. در اکثر موارد بهترین نتیجه موقعی حاصل می شود که چند روش معالجه برای فیبرومیالژیا انجام شود.

۱. دارو درمانی

یک روش درمان عارضه فیبرومیالژیا، استفاده از داروها گزارش شده است. داروها می توانند درد را تسکین داده و خواب بهتر را موجب شوند. فیزیوتراپی و کار درمانی توان فرد را بهبود بخشیده و استرس را کاهش می دهند. از داروهای رایج بیماری فیبرومیالژیا عبارتند از:

  • مسکن ها: مسکن هایی مانند ایبوپروفن؛ استامینوفن می توانند به کاستن درد خفیف کمک نمایند.
  • داروهای ضد افسردگی: دلوکستین، نلافاکسین، میلناسیپران از جمله داروهای ضد افسردگی بوده که برخی اوقات برای درمان درد و خستگی ناشی از فیبرومیالژیا تجویز می شوند. این داروها کیفیت خواب را بهبود بخشیده و در انتقال دهنده های عصبی تعادل برقرار می کنند.
  • داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای: سال ها ست که این داروها برای درمان فیبرومیالژیا تجویز می شوند. از جمله دوکسپین، سیکلوبنزاپرین، دسیپرامین. که معمولا با دوز پایین شروع شده و تا رسیدن به نتیجه ایده ال به تدریج بالا می رود. این داروها سبب رفع مشکلات خواب و احساس درد شده و هزینه کمتری دارند.
  • داروهای ضد تشنج: گاباپنتین و پرگابالین از جمله داروهای ضد تشنج و ضد صرع بوده که در تسکین درد ناشی از فیبرومیالژیا نقش دارند.
  • داروهای مسکن قوی: ترامادول نوعی مسکن قوی افیونی است که به رفع درد فیبرومیالژیا کمک می کند ولی باید با احتیاط مصرف شود زیرا می تواند سیکل درد عارضه را بدتر کند.

۲. ورزش درمانی

ترکیبی از ورزش های هوازی و حرکات استقامتی یا نرمش های کششی در کاستن درد، حساسیت، سفتی عضلات و اختلال خواب بیماران مبتلا به عارضه فیبرومیالژیا کارساز می باشند. اگر با ورزش علائم بیماری برطرف شد، بهتر است برای کسب نتیجه نهایی این حرکات را ادامه بدهید.

۳. کاهش استرس

برای این که به تنهایی علائم فیبرومیالژیا را کنترل نمایید، بهتر است راهکاری جهت کاهش استرس بیابید. بعضی بیماران عقیده دارند استرس نقش زیادی در تشدید علائم این عارضه دارد. استرس زدایی اندکی چالش زا بوده ولی با کمی تلاش می توان آن را تغییر داد. به نوعی کاستن استرس مستلزم تغییر محرک های تنش زا می باشد که قابلیت تغییر دارند.

۴. رفتار درمانی اصلاحی

این نوع شیوه درمانی شکلی از رفتار درمانی شناختی می باشد که هدف آن کاهش استرس های منفی یا رفتارهای رنج آور و تقویت رفتارهای مثبت و هدفمند می باشد. این مهارت شامل یادگیری مهارت های مقابله ای جدید و حرکات آرامش دهنده می باشد.

۵. رژیم درمانی

در جهت رفع علائم عارضه فیبرومیالژیا می توانید از رژیم درمانی کمک بگیرید. از جمله :

  • مصرف مواد غذایی پر انرژی با میزان قند کم: در این راستا مواد غذایی همچون بادام، بلغور جو دو سر، حبوبات، آواکادو، توفو سرشار از فیبر می باشند ولی قند کمی دارند. این مواد غذایی به تامین انرژی روزانه بدن کمک کرده و نقش زیادی در رفع خستگی ناشی از فیبرومیالژیا ایفا می کنند.
  • نخوردن غذاهی گلوتن دار: پژوهش ها نشان می دهد فیبرومیالژیا با حساسیت به گلوتن در ارتباط است. به این ترتیب حذف مواد غذایی دارای گلوتن از رژیم غذایی می تواند درد را بکاهد.

  • اجتناب از مصرف افزودنی ها : بر اساس پژوهش صورت گرفته حذف برخی افزودنی ها از رژیم غذایی همچون آسپارتام و مونو سدیم گلوتامات به صورت چشمگیری در رفع علائم فیبرومیالژیا تاثیر دارد. گزارشات نشان می دهد به محض این که فرد این مواد را در برنامه غذایی اضافه کند، علائم فیبرومیالژیا عود می کند.
  • مصرف غلات و خشکبار زیادتر: شواهد بسیاری وجود دارد که بین مصرف غلات و خشکبار و بهبود علائم فیبرومیالژیا ارتباط وجود دارد. این خوراکی ها دارای میکرومغذی ها و مواد معدنی بوده که به بهتر شدن عملکرد سلولی کمک کرده و به نفع بیماران فیبرومیالژیا است.

پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و ثابت نگهداشتن وزن؛ نقش شایانی در حفظ سلامتی دارد و می تواند به بهبود کیفیت زندگی افراد کمک موثری نماید.

منبع : آرگا


مطالب مرتبط
مطالب داغ
همچنین ببینید
مشاهده دیدگاه های این مطلب
دیدگاه های مطلب
۰ دیدگاه برای این نوشته

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *