علت ایجاد عصر یخبندان و چگونگی پیدایش آن

به طور کلی عصر یخبندان که بدان عصر یخی نیز گفته می شود دوره ی دراز مدت کاهش دمای آب و هوای زمین است که در گسترش یخسارهای قاره ای، یخسارهای قطبی و یخسارهای آلپی تاثیرگذار خواهد بود و عوامل زیادی می توانستند علت ایجاد عصر یخبندان در گذشته و در آینده باشند.

آشنایی با علت ایجاد عصر یخبندان

همانطور که می دانید کره ی زمین در حال حاضر حالت بسیار منحصر به فردی از تغییرات آب و هوایی را تجربه می کند اما واقعیت این است که در یک میلیون سال گذشته و با روندی تقریبا مانند طرز کار یک ساعت دقیق، سیاره ی ما در فواصل تقریبا ۱۰۰ هزار ساله یک عصر یخبندانه را به خود دیده است.

در این میان یک مشکل اساسی وجود خواهد داشت اینکه محققان هرگز نتوانسته اند پی ببرند که این روند چرا و به چه شکل رخ می دهد. در واقع این پدیده مرموز و پیچیده همواره آن ها را متعجب و متحیر کرده است. تا جایی که دانشمندان از مسئله فوق به عنوان مسئله ۱۰۰ هزار ساله یاد می کنند.

تحقیقات جدیدی انجام شده که نشان می دهد اقیانوس های سیاره ما به صورت منظم و در فاصله های زمانی ۱۰۰ هزار سال میزان بیشتری CO2 از اتمسفر زمین را به خود جذب می کنند و گفته می شود همین امر می تواند زمینه ای فراهم نماید که سیاره ما به مقدار کافی سرد شود تا جایی که در نهایت به آغاز یک دوره یخبندان در زمین منجر گردد.

توجه داشته باشید که مسئله ۱۰۰ هزار ساله نیز ناشی از این مسئله بوده که در حدود یک میلیون سال گذشته کره زمین شاهد آغاز علت یک دوره عصر یخبندان بوده و از آن زمان به صورت تقریبی در هر ۱۰۰ هزار سال یک مرتبه این اتفاق تکرار می شود و لایه هایی گسترده یخ، قسمت های شمال آمریکا، اروپا و آسیا را فرا خواهد گرفت.

البته تا پیش از این اتفاق که آن را به عنوان انتقال پلیستوسن میانی در نظر گرفتند دوره های یخبندان در سیاره ما در بازه های ۴۰ هزار سال یک مرتبه اتفاق می افتد که برای دانشمندان بسیار معقول تر و قابل توجیه تر است. در واقع علت قابل توجیه بودن حالت دوم این است که شیب زاویه ای زمین در چرخه های ۴۰ هزارتایی دچار تغییر شده و این به معنای هر ۴۰ هزار سال یک مرتبه خواهد بود.

بر اساس این تغییر سیاره ما نیز تابستانی سردتر از میزان معمول را تجربه خواهد کرد زیرا جهت انحراف آن به سوی خورشید دچار تغییر می شود. بهتر است بدانید که رخ دادن دگرگونی در زاویه انحراف زمین موجب می شود تا وجود دوره های یخی در این بازه های زمانی قابل توجیه تر باشد. با این حال تاکنون هیچ کس قادر به توضیح آنچه در انتقال پلیستوسن میانی اتفاق افتاد و به دگرگونی اساسی این چرخه طبیعی انجامید و سیاره ما را وارد یک سیکل انجماد با فاصله های ۱۰۰ هزار ساله کرد، نبوده است.

در حال حاضر محققان به صورت تصادفی به یک چرخ سیاره ای جدید پی برده اند و از این رو پیشنهاد داده اند که شاید وقوع چنین تغییری نتیجه ی جذب منظم دی اکسید کربن موجود اتمسفر توسط اقیانوس ها بوده است.هنگامی که لایه های یخ کوچک باشند بدین معنا خواهد بود که اقیانوس ها دی اکسید کربن را به اتمسفر پس داده اند و بنابراین بیشتر شدن آن در جو باعث شده تا سیاره گرم تری داشته باشیم.

مدت زیادی است که ثابت شده اقیانوس ها توانایی ذخیره کردن کربن درون خود دارند که این امر تا حدودی از طریق کنش های جلبک هایی دریایی صورتی می گیرد و هر کدام نیاز به مکیدن کربن به منظور انجام فرآیند فتوسنتز دارند. در این مواقع تیم پژوهشی برای اینکه بدانند چه روندی طی شده بقایانی فسیلی جلبک های دریایی مربوط به بیش از هزار سال گذشته را مورد کاوش قرار دادند تا ببینند که آیا میزان نرخ جذب CO2 در آن ها ثابت بوده یا خیر.

پژوهشگران در بررسی های خود به این نکته پی بردند دوره هایی هم وجود دارند در طی آن ها نشانه های مبنی بر افزایش قابل توجه جذب CO2 دیده می شود. این دوره ها هر ۱۰۰ هزار سال یک مرتبه رخ می دهند و همانطور که متوجه شدید زمانی فوق با زمان های دوره های یخی در کره زمین یکسان است.

از این رو پژوهشگران پیشنهاد داده اند که آن مقدار اضافی CO2 که جلبک های دریایی از اتمسفر سیاره گرفته اند در ادامه موجب پایین تر آمدن دمای زمین شده و این کاهش دما به مقداری کافی طولانی مانده تا بتواند منجر به شکل گیری لایه های عظیم یخی در قسمت های نیمکره شمالی گردد.

دی اکسید کربن جذب شده پس از مدتی به صورت طبیعی از طریق یک فرآیند شناخته شده با عنوان فراز جوشی در سطح زمین منتشر خواهد شد اما دیگر تا آن هنگام عصر یخبندان بر روی زمین به صورت کامل شکل گرفته و این امکان وجود دارد که CO2 در اقیانوس توسط یک لایه از یخ های تشکیل شده به دام بیفتد.

توجه داشته باشید که علاوه بر تمامی اینها تحقیقات بیشتری برای پی برن به اینکه چه چیزی باعث می شود جلبک دریایی در بازه های ۱۰۰ هزار ساله و به صورت ناگهانی مقدار زیادی CO2 جذب کنند، مورد نیاز است. همچنین بایستی مطالعات بیشتری انجام شود تا پژوهشگران بتوانند با قطعیت اعلام کننده که آیا چنین تغییر و تحولاتی واقعا برای آغاز یک دوره یخبندان بر روی کره زمین کافی است یا خیر.

با این حال مطالعه اخیر بینشی مفید در زمینه چرخه هایی توسعه می دهد که به نوعی بر سیاره زمین تاثیر دارند و در زمان های آینده نیز به تاثیر خود بر زمین ادامه خواهند داد. در واقع کره زمین در حال حاضر در یک دوره بین یخبندانی قرار گرفته و جالب است بدانید که آخرین دوره یخی آن تقریبا ۱۱ هزار سال پیش پایان یافته است.

البته در این میان شواهدی هم مطرح شده که نشان می دهد امروزه تغییرات آب و هوایی ایجاد شده به دست انسان ها احتمالا موجب جلوگیری از علت و آغاز عصر یخبندان بعدی باشد و همچنین کارشناسان پیش بینی کرده اند عصر یخبندان بعدی بر روی کره زمین حداقل تا ۱۰۰ هزار سال آینده نمی تواند رخ دهد. این برآورد نشان می دهد که علت ایجاد عصر یخبندان بعدی کمی از چرخه زمانی متداول خود عقب تر خواهد بود.

به همین خاطر بایستی انسان امیدوار باشد که می تواند مقادیر دی اکسید کربن آزاد شده توسط فعالیت های انسانی در اتمسفر زمین را کنترل نمایید تا از این طریق کره زمین بتواند چرخه های طبیعی اش را طی کرده و فرصتی برای بازسازی و بازیابی برخی ناپایداری های موجود در سیستم آب و هوایی کنونی را در اختیار داشته باشد.

منبع : آرگا