قلمه زدن یکی از روش های ساده تکثیر بسیاری از گیاهان و درختان می باشد. در این مطلب با شیوه قلمه زنی گیاهان گوشتی یا ساکولنت آشنا می شوید. ساکولنت ها به علت چهره فریبنده و نگهداری آسان در جایگاه گیاهان آپارتمانی پرطرفدار هستند.
آشنایی با شیوه قلمه زنی گیاهان گوشتی
در میان انواع مختلف گیاهان در گیاه شناسی به برخی گیاهان، ساکولنت یا گوشتی اطلاق می شود که با اسامی گیاهان آب دار یا شیره دار نیز شناخته می شوند. این گیاهان دارای بخش هایی ضخیم، گوشتی و مستحکم می باشند تا بتوانند در اقلیم خشک یا شرایط بد خاک، قادر به حفظ آب موجود در ساقه و برگ های خود باشند.
البته در اکثر موارد از این ویژگی جهت طبقه بندی علمی این گیاهان استفاده نمی شود زیرا این ویژگی وقتی سبب طبقه بندی صحیح می شود که گیاهان یک گونه خاص تحت بررسی باشند. همانطور که اشاره شد گیاهان گوشتی ممکن است آب را در ساختارهای مختلفی از جمله ساقه و برگ خود ذخیره نمایند.
ساقه و برگ در بعضی گیاهان گوشتی ممکن است بین ۹۰-۹۵ درصد آب باشد. در برخی تعاریف اصطلاح ساکولنت را به ریشه نیز مرتبط می دانند. از این رو گیاهان ژئوفیت یا خشکی پسند که بعد از شرایط ناسازگار تنها ریشه آن ها زنده مانده و دوباره در شرایط مساعد به رشد خود ادامه می دهد در مواردی جزو ساکولنت ها محسوب می شود.
در باغبانی واژه ساکولنت به گیاهانی مانند کاکتوس ها که در گیاهشناسی جزو ساکولنت ها هستند اطلاق نمی شود. ساکولنت ها یا گیاهان گوشتی به علت رخسار چشمگیر و غیر معمول و ضمنا توانایی رشد با حداقل نیاز مراقبتی غالبا به عنوان گیاهان زینتی تحت پرورش قرار می گیرند.
قابل ذکر است اکثر خانواده های گیاهی دارای چندین گونه گیاه گوشتی یا ساکولنت می باشند و در بعضی خانواده ها نظیر گل نازیان، کاکتوس ها و علف فرشیان، بیشتر گونه ها از نوع ساکولنت یا گوشتی می باشند. زیستگاه این گیاهان حفظ کننده آب، اکثرا در مناطقی با دمای بالا و بارندگی کم مانند بیابان ها می باشد.
گیاهان گوشتی قدرت بهره وری از منابع آب محدود مانند مه و شبنم را داشته و این موضوع سبب می شود بتوانند در اکوسیستم با منابع آبی محدود، زنده بمانند. گیاهان گوشتی با ظاهر فریبنده و نگهداری آسان در جایگاه گیاهان آپارتمانی بسیار پرطرفدار می باشند.
در صورتی که در یک گلدان مناسب نگهداری شوند به مراقبت زیادی نیاز ندارند. این گیاهان خانگی بسیار سازگار می باشند. در محیط سربسته می توانند دامنه وسیعی از شرایط سازگاری را داشته باشند. باید اشاره کرد آبیاری زیاد و عفونت های ناشی از آن از دلایل اصلی مرگ و میر گیاهان گوشتی محسوب می شود. اگر دوست دارید گیاهان گوشتی مانند کاکتوس را در منزل تکثیر و پرورش دهید یک روش انجام این کار قلمه زنی است. برای دانستن شیوه انجام این کار با ادامه مطلب همراه ما باشید.
قلمه زدن و تکثیر گیاه گوشتی
روش هایی مانند پیوند زدن، پاجوش، کاشت بذر و … جزو روش های تکثیر گیاهان و درختان محسوب می شوند. در این میان روش قلمه زدن ساده ترین راهکار می باشد. احتمالا شما نیز دیده اید که بیشتر افراد یک گل یا نهال درخت را خریداری نموده و بعد از مدتی آن را تکثیر می کنند و در تعدادی گلدان های کوچک و بزرگ قرار می دهند تا رشد نمایند.
حال باید اشاره کرد گیاهان گوشتی را هم می توان با روش های مختلف تکثیر نمود ولی متداول ترین شیوه آن قلمه زنی یا تکثیر رویشی می باشد. در این روش بخشی از گیاه (ساقه، برگ، ریشه یا جوانه) از گیاه مادر جدا شده و برای مدت کوتاهی درون آب قرار می دهند تا ریشه بزند. سپس آن را به گلدان جدید منتقل و به پرورش آن می پردازند.
در قلمه زنی به طور معمول قلمه هایی به اندازه چندین اینچ از ساقه یا برگ بریده شده و بعد از بهبود در ناحیه برش یک پینه ای ایجاد می شود که بعد از یک هفته یا بیشتر ریشه ها رشد خود را شروع می کنند. حال برای این که بهتر با قلمه زنی گیاهان گوشتی آشنا شوید در ادامه شیوه انجام کار ارائه می شود.
تهیه قلمه از برگ
همانطور که می دانید انواع کاکتوس و ساکولنت ها جزو گیاهان محبوبی هستند که در بیشتر منازل دیده می شوند. تکثیر گیاهان گوشتی از دو منظر دارای اهمیت است. کی این که هزینه اضافی برای خرید یک ساکولنت جدید نخواهید پرداخت. دوم این که مانع رشد قدی بیش از حد گیاهان گوشتی می شوید چرا که ظاهر ناخوشایندی پیدا می کنند.
در اکثر گیاهان گوشتی رشد قدی با ریزش برگ های پایین شروع می شو. از این رو بهتر است به جای این که شاهد ریزش و از بین رفتن برگ ها باشید خوب است از آن ها برای تولید یک گیاه جدید بهره بگیرید. یکی از ساده ترین روش قلمه زنی گیاهان گوشتی استفاده از برگ آن ها می باشد.
- برای این کار ابتدا یک کاتر یا چاقوی تمیز تهیه و آن را با الکل ضدعفونی کنید.
- سپس از قسمت پایین گیاه شروع به جدا کردن برگ ها نمایید. دقت کنید که برگ ها به صورت کامل از ساقه جدا شود و هیچ قسمتی روی ساقه باقی نماند.
- برگ را محکم نگه داشته و به دو طرف حرکت داده تا به صورت کامل از ساقه جدا گردد. چرا که اگر پایه برگ به ساقه متصل باشد احتمال ریشه زنی برگ کاهش پیدا می کند.
- جهت افزایش ریشه زنی برگ ها می توانید از هورمون های ریشه زا کمک بگیرید.
پینه بستن انتهای برگ ها
در این بخش پینه بستن برگ ها شرح داده می شود.
- بعد از این که برگ های مدنظر از ساقه جدا نمودید آن ها را در ظرفی قرار دهید.
- سپس به مکانی نسبتا تاریک انتقال داده تا انتهای برگ ها بسته شود یا به اصطلاح در انتهای برگ ها پینه ای ایجاد شود. این پروسه ممکن است چند روزی طول بکشد.
- برای مطمئن شدن از صحیح بودن کار، صبر کنید برگ ها سه روز در مکانی با نور نسبتا کم باقی بماند.
آماده سازی بستر رشد
در این مرحله باید بستر رشد را برای قلمه ریشه زده آماده کنید. برای این کار به یک گلدان و خاک سبک با زهکشی مناسب نیاز است. خاکی با ترکیب پرلیت، کوکوپیت و پیت ماس هم مناسب می باشد. بهترین ترکیب ماسه بادی ۶۰ درصد، خاک باغچه یا خاک برگ ۲۰-۴۰ درصد به همراه کمی پرلیت به عنوان تامین کننده عناصر خواهد بود. بعد از سه هفته برگ ها شروع به جوانه زنی کرده و پس از ۶ هفته رشد گیاهی شروع می شود. در ادامه می توانید گیاه را به گلدان جدید منتقل کنید. همچنین گیاه تازه متولد شده اکنون باید در مکانی پرنورتر قرار گیرد.
تهیه قلمه از ساقه
در صورتی که می خواهید از ساقه گیاهان گوشتی قلمه زدن را انجام دهید می توانید مراحل زیر را دنبال کنید. در این روش حدود ۵-۱۰ سانتی متر انتهایی ساقه ای که جوانه انتهایی دارد را با چاقو یا تیغ موکت بری تیز و ضدعفونی شده بریده و سپس در خاک مناسب قرار دهید.
بهترین سایز قلمه بین ۵-۱۰ سانت می باشد ولی می توان از قلمه های ۱ و ۲ سانتی متری هم استفاده کرد. از نکات مهم در قلمه زدن گیاهان گوشتی ، استراحت دادن به قلمه بعد از برش می باشد. از این رو همانند روش قبلی بعد از برش قلمه، حدود سه تا هفت روز در مکانی با دمای متعادل و نور کم قرار دهید.
علت این کار خشک شدن محل برش جهت جلوگیری از انتقال عوامل عفونی به قلمه و پوسیدگی آن بعد از انتقال به خاک می باشد. از خشک شدن و مردن قلمه نگرانی نداشته باشید زیرا قلمه گیاهان گوشتی به ویژه اگر دور از نور خورشید باشد، چندین روز زنده خواهند ماند.
حتی در صورت چروکیده شدن به دلیل بی آبی، بعد از انتقال قلمه به خاک و تولید ریشه به سادگی شکل اصلی خود را به دست خواهد آورد. بستر قلمه طوری باشد که علیرغم حفظ اندکی رطوبت در اطراف ساقه قلمه، مانع از تجمع آب اطراف آن شود. به این ترتیب بستری حاوی ترکیبات خاک برگ، کوکوپیت و پرلیت بستر مطلوبی می باشد.
برای کاکتوس بهتر است بستر آن حاوی یک قسمت خاک برگ، یک واحد پرلیت و یک واحد کوکوپیت باشد. دقت کنید فاصله بین دو آبیاری گیاهان گوشتی نیز طوری در نظر گرفته شود که سطح بستر کاملا خشک شده باشد. زیرا هم سبب جلوگیری از پوسیدگی قلمه شده و هم سبب تحریک قلمه به تولید ریشه زیادتر می شود.
قلمه ها را از تابش نور مستقیم خورشید دور نگه دارید. زیرا قلمه به علت نداشتن ریشه نمی تواند آب تبخیر شده را جایگزین کند. از این رو به تدریج و با ریشه دار شدن قلمه ها آن ها را به مکانی با نور بیشتر انتقال دهید. برای آبیاری نیز تا حد ممکن از خیس شدن برگ ها جلوگیری کنید و با آب پاش به آهستگی انجام دهید. حتی می توانید زیرگلدانی را پر آب کنید و اجازه دهید تا خاک آب مورد نیازش را جذب کند.
در صورت تمایل برای آشنایی با نحوه تکثیر و قلمه زدن گل قاشقی، قلمه زدن شمعدانی و قلمه زدن پتوس روی لینک ها کلیک کنید.
منبع : آرگا
