راه های تشخیص بیماری آنورکسیا و روش های درمان

بیماری آنورکسیا یا همان بی اشتهایی عصبی نوعی اختلال عصبی و تغذیه ای می باشد که در آن شخص بیمار بیشتر از مقدار طبیعی که برای سن و قد او مناسب است، وزن کم می نماید. برای بررسی بیشتر این بیماری در این مطلب همراه ما باشید.

بیماری آنورکسیا چیست؟

افراد بسیاری وجود دارند که در مورد اضافه وزن خود نگرانی هایی دارند، ولی برخی از افراد در این مورد دچار وسواس شده و ممکن است بی اشتهایی عصبی برایشان اتفاق بیفتد. بیماری آنورکسیا نوعی اختلال در خوردن می باشد که می تواند باعث کاهش بسیار وزن گردد. شخص ابتلا یافته به بی اشتهایی عصبی یا آنورکسیا همواره گرفتار بررسی کالری و وزن خود است.

اشخاص دچار شده به این مشکل رژیم بسیار کم کالری را دنبال کرده و بیش از اندازه از اضافه وزن ترس دارند. این افراد در زمان کاهش وزن حس بهتری به خود خواهند داشت. این افراد ممکن است بیش از اندازه ورزش نمایند. اغلب این مشکل در خانم هاینوجوان تشخیص داده شده ولی در زنان مسن، جوان و مردان نیز دیده می شود.

بی اشتهایی عصبی

بی اشتهایی عصبی نوعی اختلال روانی می باشد که به اختلال غذایی و خوردن مربوط می شود. علائم این مشکل شامل شاخص بسیار پایین توده بدنی، امتناع از خوردن و تلاش برای کاهش وزن می باشد. تصور می گردد که این مشکل با ترکیبی از عوامل بیولوژیکی، محیطی و ژنتیکی به وجود می آید.

درمان این مشکل امکان دارد طولانی شود. ولی با کمک روش های مشاوره و روش های درمانی دیگر بهبودی در این بیماری ممکن می شود.

عملکرد بیماران

افرادی که دچار بیماری آنورکسیا می شوند به شکل مداوم وزن خود را کاهش می دهند و به روش های مختلف می خواهند وزن کم خود را همانطور حفظ نمایند. برخی از این بیماران محدودیت های شدیدی را برای کاهش کالری دریافتی خود اعمال می نمایند و برخی دیگر نیز با ورزش کردن بیش از اندازه می خواهند وزن کم کنند. بعضی از افراد روش پرخوری و پاکسازی یعنی استفراغ یا ملین ها را استفاده می کنند. بعضی از داروهای استفراغ یا ادرار برای رها شدن از کالری خود استفاده می نمایند.

علائم بیماری

در صورتی که دچار مشکل بی اشتهایی عصبی باشید ممکن است علائمی که در ادامه آورده شده است را داشته باشید:

• ناتوان بودن در حفظ وزن طبیعی بدن
• خستگی
• بی خواب شدن
• داشتن پوستی زرد یا لکه دار و پوشیده شده از موهای نرم و ظریف
• نازکی مو یا ریزش موها
• یبوست
• بیشتر از سه دوره تجربه قطعی پریود
• پوست خشک
• فشار خون پایین

رفتارهایی که از این افراد ممکن است دیده شود

علاوه بر علائم گفته شده در بالا برخی از رفتارها ممکن است از بیماران مبتلا به آنورکسیا دیده شود که در ادامه آورده شده است:

• ورزش کردن بیش از اندازه
• بازی و فشار غذا به اطراف بشقاب در عوض خوردن یا بریدن غذا به قسمت های کوچک
• تحریک پذیر بودن و حساسیت
• کناره گرفتن از فعالیت های اجتماعی
• مبتلا شدن به حالت های مختلف افسردگی
• انکار نمودن گرسنگی
• تحریک پذیری و حساسیت
• مصرف داروهای ادار آور، ملین یا قرص های لاغر کننده

عوامل ایجاد کننده بی اشتهایی عصبی

دلیل اصلی بروز بیماری آنورکسیا تا کنون مشخص نشده است. اشخاصی که به این مشکل دچار می شوند، امکان دارد تصویر بد یا متفاوتی از بدن خود داشته باشند. این افراد اغلب بر روی کامل یا منحصر به فرد بودن تمرکز دارند. این بیماران به دنبال روش هایی برای کنترل زندگی خود می باشند و بر این عقیده هستند که عواملی مثل ژنتیک، محیط و رونشانی در این موضوع نقش دارد.

• ژنتیک و هورمون تاثیر گذار در بی اشتهایی

ژنتیک و همچنین برخی هورمون ها می توانند در به وجود آمدن بی اشتهایی عصبی موثر باشند. بعضی از شواهد نشان می دهد که بین بیماری آنورکسیا و هورمون سروتونین که در مغز تولید می شود ارتباطاتی وجود دارد.

• عوامل محیطی تاثیر گذار در بی اشتهایی

فشار و همچنین فرهنگ جامعه در حال حاضر بر روی لاغر بودن و ترویج جذابیت لاغر به نظر رسیدن اشخاص می تواند در بی اشتهایی عصبی تاثیر گذار باشد. ارائه تصاویر غیر واقعی از اندام و بدن افراد در رسانه های مختلف مثل مجله ها و تلویزیون باعث شده تا جوانترها بسیار تحت تاثیر قرار بگیرند و به سمت لاغری میل پیدا کنند.

• عوامل روانشناختی موثر بر آنورکسیا:

محققین احتمال می دهند که افراد ابتلا به اختلال و سوال فکری-عملی بیشتر از سایرین در معرض رژیم های سخت و رژیم های لاغری هستند و اشخاص ابتلا یافته به بی اشتهایی عصبی اغلب این روش را حفظ می کنند. این موضوع به این خاطر می باشد که افراد مبتلا به این بیماری مستعد وسواس و اختلال می باشند.

تشخیص بیماری بی اشتهایی عصبی

قبل از هز چیزی پزشک بیمار را از لحاظ جسمی معاینه کرده و فشار خون و ضربان قلب بیمار را بررسی می کند. علاوه بر این یک معاینه روانشناختی توسط پزشک انجام می پذیرد و پزشک ممکن است بیمار را به متخصص بهداشت روان یا روانشناس ارجاع دهد. روانشناس عادت ها و احساسات غذایی بیمار را مورد بررسی قرار داده و سوالاتی در این مورد از بیمار خواهد پرسید.

روانشناسان به دنبال هر معیاری می باشند که مشخص کند:

• فرد مصرف غذای خود را محدود می کند.
• فرد از افزایش وزن ترس دارد.
• فرد بیمار با تصویر بدن خود مشکل دارد.

ارائه دهنده مراقبت های اولیه فرد یا پزشک امکان دارد آزمایشات آزمایشگاهی بخصوصی را هم تجویز کند. معمولا آزمایش خون فرد برای بررسی الکترولیت و عملکرد کبد و کلیه انجام می پذیرد. همچنین پزشک تراکم استخوان فرد را بررسی کرده و به دنبال بی نظمی های قلبی خواهد گشت.

در ادامه پزشک متخصص آزمایشات دیگری را برای رد دیگر علل احتمالی کاهش وزن مثل بیماری سلیاک و بیماری التهابی روده انجام خواهد داد. تشخیص به هنگام و آغاز سریع درمان می تواند رسیدن به نتیجه خوب را افزایش دهد. همچنین سابقه کامل پزشکی می تواند در تشخیص بیماری کمک کننده باشد.

برای تشخیص بهتر پزشک درباره کاهش وزن، حس فرد درباره وزن خود و در مورد قاعدگی در خانم ها سوالاتی خواهد پرسید. احتمال این وجود دارد که حرف زدن درباره خود و شرایط به وجود آمده برای بیمار تا حدی سخت باشد. تایید درست و تشخیص صحیح بیماری می تواند سال ها به طول بیانجامد. به ویژه اگر فرد قبلا دارای اضافه وزن بوده باشد.

در صورتی که پزشک بتواند علائم بی اشتهایی عصبی را تشخیص بدهد. ممکن است آزمایشاتی برای رد نمودن دیگر بیماری های زمینه ای پزشکی با علائم و نشانه های مشابه تجویز نماید. برخی از بیماری های مشابه شامل موارد زیر می شوند:

• بیماری دیابت
• آدیسون
• عفونت های مزمن
• سوء جذب
• نقص ایمنی
• بیماری التهاب روده
• بیماری سرطان
• پرکاری تیروئید

برای تشخیص پزشک مواردی مثل آزمایش خون، اسکن تصویربرداری و نوار قلب را پیشنهاد می دهد.

معیارهای تشخیصی بیماری

با توجه به راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی انجمن روانپزشکی آمریکا معیارهای تشخیصی بیماری آنورکسیا مطابق زیر می باشد:

• محدودیت در مصرف انرژی نسبت به نیازهای اساسی، این روش باعث کم شدن قابل توجه از وزن بدن از لحاظ سن، جنس، مسیر رشد و سلامت جسمی می گردد.
• داشتن ترس شدید از بیشتر شدن وزن یا چاق شدن، حتی اگر کمبود وزن وجود داشته باشد.
• آشفتگی و علاقه نداشتن به وزن یا شکل بدن، تاثیر نامناسب وزن یا شکل بدن در ارزیابی خود یا انکار جدی بودن وزن کم فعلی بدن.

انجمن ملی اختلالات خوردن تایید نموده است که حتی در بدن در نظر داشتن همه معیارها، یک شخص می تواند اختلال جدی در غذا خوردن داشته باشد.

روش های درمانی

در ابتدا باید بگوییم که یکی از بزرگتریم موانع درمان نمودن بیماری آنورکسیا، درک نیاز به کمک می باشد. بیشتر اشخاص مبتلا به این مشکل بر این باور هستند که مشکلی نداشته و بیمار نیستند. این قضیه باعث مشکل شدن درمان خواهد شد.

هدف اصلی در درمان این بیماری این است که بدن خود را به وزنی طبیعی و استاندارد رسانیده و عادت های غذایی طبیعی در فرد به وجود آید. متخصص تغذیه کمک می نماید تا فرد نحوه درست غذا خوردن را بیاموزد. علاوه بر این توصیه می کند تا خانواده فرد در درمان مشارکت داشته باشند. برای اغلب بیماران بی اشتهایی عصبی یک چالش مادام العمر خواهد بود.

بیمار و افراد خانواده و نزدیکان او باید سخت تلاش نماید تا بر بی اشتهایی عصبی غلبه شود. درمان های فردی، خانوادگی و گروهی در بیشتر موارد به بخش جدایی ناپذیری از درمان تبدیل می شود. درمان این مشکل در اصل به همکاری بیمار و درک موقعیت او وابسته می باشد.

• درمان فردی:

بیشتر یک نوع درمان به اسم درمان شناختی رفتاری برای درمان بی اشتهایی عصبی استفاده می گردد. این درمان به تغییر افکار و رفتارهای ناسالم کمک می نماید. هدف از آن کمک به بیمار در یادگیری کنار آمدن با احساسات نادرست و به وجود آوردن اعتماد به نفس سالم می باشد.

 

• خانواده درمانی:

در خانواده درمانی، افراد خانواده را درگیر نگهداری بیمار در مسیر تغذیه و سبک زندگی سالم می نماید. علاوه بر این خانواده درمانی برای حل تعارضات درون خانواده کمک کننده است. این روش درمان می تواند به به وجود آمدن پشتیبانی برای فرد بیمار در خانواده کمک نماید. فرد بیمار می آموزد که با آنورکسیا کنار آید.

• گروه درمانی:

روش گروه درمانی باعث می شود تا فرد بیمار بتواند با دیگران و بیمارانی که همان مشکل را دارند ارتباط برقرار نماید. ولی در برخی مواقع این قضیه می تواند به رقابتی ناهنجار منجر گردد. برای پیشگیری از این موضوع، مهم است که فرد در گروه درمانی شرکت نماید، گروه درمانی که به وسیله یک متخصص پزشکی واجد شرایط هدایت گردد.

• دارو درمانی:

در حال حاضر داروی مشخصی برای درمان این بیماری وجود ندارد. اما برخی داروهای ضد افسردگی برای مقابله با اضطراب و افسردگی مشترک در اشخاص ابتلا به بیماری آنورکسیا تجویز می گردد. با مصرف این داروها امکان دارد حس بهتری برای بیمار به وجود آید. ولی داروهای ضد افسردگی از میل به کاهش وزن کم نمی کنند.

• بستری شدن در بیمارستان برای بهبودی:

با توجه به شدت کاهش وزن امکان دارد پزشک معالج بخواهد بیمار را مدتی در بیمارستان بستری نماید، تا تاثیرات بی اشتهایی عصبی درمان شود. در صورتی که فرد دچار وزن بسیار کمی است یا کمبود آب دارد، امکان دارد یک لوله تغذیه به بیمار وصل شود و مایعات را به شکل وریدی به او تزریق نمایند. علاوه بر این در صورتی که از خوردن غذا یا پذیرفتن مسائل روانپزشکی خود امتناع نماید، پزشک معالج می تواند بیمار را برای درمان منسجم در بیمارستان بستری نماید.

طول مدت بیماری

اغلب افراد بر بیماری بی اشتهایی عصبی خود غلبه کرده و بهبود خواهند یافت. ولی درصد بسیار کمی از این بیماران بهبود نمی یابند. این مشکل در برخی از موارد می تواند کشنده باشد. از سویی امکان دارد فرد دچار دیگر اختلالات غذایی یا خوردن گردد. در بعضی از اشخاص غلبه بر بی اشتهایی برای درمان و نگهداری دائمی نیاز خواهد بود. عضو بودن در یک گروه پشتیبانی برای درمان بی اشتهایی می تواند احتمال بهبودی فرد را بیشتر نماید.

عوارض بیماری بی اشتهایی عصبی

عوارض بیماری می تواند بر روی سیستم بدنی تاثیر گذار باشد و شدید شود، عوارض جسمی این بیماری می تواند شامل موارد زیر باشد:

• مشکلات قلبی عروقی: این عوارض شامل ضربان قلب پایین، فشار خون پایین و آسیب به عضله قلب می شود.
• مشکلات خونی: در این بیماری خطر ابتلا به لکوپنی یا بیماری تعداد کم گلبول های سفید خون و تعداد کم گلبول های قرمز خون وجود دارد.
• مشکلات دستگاه گوارش: اگر فرد دچار کمبود وزن شدید و کم خوردی غذا باشد. حرکت روده به شکل قابل توجهی کم می شود ولی با بهتر شدن بیماری این مشکل رفع خواهد شد.
• مشکلات کلیوی: کمبود آب در بدن می تواند سبب داشتن ادرار با غلظت بالا و تولید بیشتر ادرار گردد. اغلب کلیه ها با بهتر شدن سطح استاندارد بدن بهبود خواهند یافت.
• مشکلات هورمونی: سطح پایین هورمون های رشد می تواند باعث ایجاد تاخیر رشد در دوره بلوغ گردد. رشد طبیعی با داشتن رژیم غذایی سالم از سر گرفته خواهد شد.
• شکستگی استخوان: در افرادی که هنوز استخوان های آن ها کامل رشد نکرده باشد. خطر ابتلا به پوکی استخوان، کاهش بافت استخوان یا از بین رفتن توده استخوان به شکل قابل توجهی بیشتر می شود.

این بیماری تقریبا از هر ۱۰ مورد ۱ مورد کشنده است. سوا از تاثیرات جسمی تغذیه نامناسب، خطر خودکشی در این بیماران بیشتر می باشد. از هر ۵ مرک مربوط به بیماری آنورکسیا یک مورد به خاطر خودکشی است. باید بدانید که با تشخیص و درمان به موقع خطر عوارض کاهش خواهد یافت.

آیا پیشگیری از بی اشتهایی عصبی امکان دارد؟

هیچ منبع اثبات شده ای برای پیشگیری از بی اشتهایی عصبی تا کنون وجود نداشته است. ولی جستجو در علائم این مشکل می تواند در تشخیص سریع، درمان و بهبودی کمک نماید. در صورتی که در خود یا نزدیکان خود وسواس وزن را مشاهده نمودید یا ورزش بی اندازه را دارید و یا اینکه از وزن خود راضی نیستید باید حتما از یک متخصص در این زمینه کمک بخواهید.

زندگی با بی اشتهایی عصبی

تحقیقات انجام شده در این مورد نکاتی را به ما ارائه داده است که افراد، دوستان و خانواده می توانند در صورت مشاهده این بیماری در فرد، برای کمک به او انجام دهند:

• مهربان و محترم باشید و زود قضاوت ننمایید.
• برای یافتن اطلاعات مناسب به ارائه دهندگان خدمات درمانی مراجعه نمایید و تصمیم بگیرید که چه کسی می تواند به بهترین شکل به شما کمک نماید.
• تیم تخصصی درمانی شامل متخصص تغذیه، درمانگر و روانپزشک در نظر داشته باشید که در اختلالات غذایی و خوردن تخصص داشته باشند.
• مطمئن شوید که تمام آموزش ها و پشتیبانی های مورد نیاز را کسب کرده باشید.
• درمان خود را مرور کرده و هر وقت که فکر می کنید نیاز است، تغییراتی به وجود آورید.

برای تشخیص و درمان بی اشتهایی عصبی کدام متخصص مناسب است؟

برای تشخیص و درمان بیماری بی اشتهایی عصبی باید قبل از هر چیزی به پزشک عمومی مراجعه شود. در صورت تشخیص بیماری بعد از انجام آزمایشات بیمار به متخصص تغذیه ارجاع خواهد داده شد. علاوه بر این با توجه به نیاز بیمار روان درمانی، مشاوره با روانشناس برای بهبود اختلالات روحی و فکری توصیه می شود. اگر بیمار مشکل خود را درک نماید و با پزشکان همکاری داشته باشد درمان و بهبود سریعتری خواهد داشت. آرامش روانی بیماری، اعتماد به نفس و احترام به بدن و هر چیزی که وجود دارد از دیگر موارد مهم در درمان بیماری آنورکسیا می باشد.

برای شناخت دیگر بیماری ها نظیر بیماری نیمن پیک و بیماری دیسلکسیا می توانید به سراغ این مطالب بروید و با علائم تشخیص و روش های درمان آن ها آشنا شوید.

منبع : آرگا