آب درمانی یا هیدروتراپی روشی مبتنی بر خواص فیزیکی آب است که با کاهش وزن در آب و استفاده از نیروی فشار آب در کاهش دردهای عضلانی به ویژه بیماران نیازمند به فیزیوتراپی موثر واقع می شود.
آشنایی با روش آب درمانی و خواص آن
آب درمانی که به آن هیدوتراپی یا استخر درمانی نیز اطلاق می شود روش درمانی است که از گذشته تا کنون مورد توجه بوده و به عنوان یک راهکار مهم و موثر درمانی در فیزیوتراپی به کار گرفته می شود. هیدروتراپی درد عضلانی و مفصلی بیمار را کاهش داده و سبب تقویت مفاصل و عضلات ضعیف شده و افزایش دامنه حرکتی مفاصل می گردد.
صدمات و مشکلات جسمی مانند آرتروز، رماتیسم و گرفتگی عضلات علاوه بر محدود کردن فعالیت های بدنی از نظر روحی نیز زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می دهند. اکثر بیمارانی که به درمان فیزیوتراپی نیاز دارند، انجام بعضی تمرینات کششی و قدرتی برای آن ها دشوار و دردناک می باشد که افزایش درد و طولانی شدن پروسه درمانی را به دنبال دارد.
از این رو یکی از بهترین روش هایی که می تواند صدمات بدنی را سریعتر بهبود دهد و موجب تسکین شرایط روحی بیماران شود هیدروتراپی می باشد. قرار گرفتن در آب، فرد را از نظر روحی آرام تر کرده و اجرای فعالیت های فیزیکی و تمرین های فیزیوتراپی را راحت تر می نماید. چرا که تقریبا ۹۰ درصد وزن انسان در آب خنثی می شود و فشار کمتری به عضلات و مفاصل وارد می گردد.
با توجه به اهمیتی که هیدروتراپی در بهبود دردهای مفصلی و عضلانی دارد تصمیم گرفتیم در این مطلب به هیدروتراپی و خواص آن بپردازیم. با ادامه مطلب همراه ما باشید.
هیدروتراپی
استفاده از این روش سبب کاهش درد و افزایش دامنه حرکات مفصلی و قدرت اندام از طریق آب می شود. این روش در فیزیوتراپی بسیار کاربرد دارد. در حقیقت هیدروتراپی روش ورزشی برای بیمارانی است که به درمان های فیزیوتراپی بیرون از آب جواب نمی دهند . در ضمن این روش درمانی برای خانم های باردار به ویژه افرادی که قصد تجربه زایمان در آب را دارند یا سالمندان بسیار مناسب و مفید خواهد بود.
اجرای حرکات ورزشی مختلف مرتبط با هیدروتراپی می تواند تا حدود زیادی خستگی عضلانی را رفع کند. البته هدف هیدروتراپی فقط تقویت عضلات ورزشکاران نبوده و به همراه این ورزش، رژیم مخصوص آن نیز وجود دارد که برای لاغری و تناسب اندام مناسب می شود. می توان گفت آب این مایه حیات، برای سلامتی هم در این زمینه معجزه خواهد کرد.
در غالب بیمارانی که به فیزیوتراپی نیاز دارند اجرای حرکات کششی برای بهبود دامنه حرکتی مفاصل و کاهش خشکی دشوار و دردناک می باشد و اجرای این تمرینات در آب می تواند به کاهش حس درد هنگام انجام تمرینات مربوطه کمک نماید. ضمنا انجام تمرینات فیزیوتراپی در آب، رفع خستگی ، احساس آرامش و تسکین بیشتر دردها را به دنبال دارد.
معمولا فرد صدمه دیده پس از معاینه بالینی توسط پزشک و تجویز فیزیوتراپی برای کاهش درد ، افزایش دامنه حرکات مفصل ها و تقویت عضلات باید به جلسات هیدروتراپی یا استخر درمانی برود. همانطور که پیشتر اشاره شد وزن فرد با قرار گرفتن در آب حدود ۹۰ درصد کاهش یافته و این موضوع اجرای اکثر تمرینات کششی و قدرتی برای بیمار را آسان می کند.
توسط مقاومتی که آب در مقابل بدن انسان دارد، می توان روی عضلات کار نمود که این امر بهبود آسیب عضلانی را به دنبال دارد. آب تنش های فیزیکی و روحی را تسکین داده از این رو هیدروتراپی می تواند در بهبود اختلالات روان شناختی مانند استرس، اضطراب و افسردگی هم موثر واقع گردد.
در هیدروتراپی یا استخر درمانی یک برنامه تمرینی در آب تنظیم می شود. و این روش بدون شک برای بیشتر افرادی که مشکلات استخوانی دارند موثر خواهد بود. امروزه پزشکان بر استفاده از این روش برای افراد مختلف از سالمندان تا ورزشکاران را توصیه می کنند. استخر درمانی با استفاده از خواص فیزیکی آب در بهبود عملکرد بیمار کمک کننده است.
در استخر درمانی یا هیدروتراپی از خواص حرارتی و مکانیکی آب جهت درمان بیشتر بیماری ها استفاده می شود. این راهکار درمانی توسط واکنش بدن به فشار ناشی از آب، به تاثیرات مثبت آب، ماندن طولانی در آب گرم، به محرک های سرد و گرم، موجب کاهش حساسیت بدن به درد و بهبود جریان خون می گردد.
هیدروتراپی یا استخر درمانی باید زیر نظر متخصص فیزیوتراپی در استخر یا مراکز فیزیوتراپی صورت گیرد. تمرین ها علاوه بر کاهش درد در بهبود و تقویت عضلات و مفاصل موثر واقع می گردند. استخر هیدروتراپی به گونه ای طراحی شده اند که میزان درجه حرارت و فشار آب آن قابل تنظیم بوده و در بیشتر مواقع آب گرم مورد استفاده قرار می گیرد.
زیرا موجب افزایش جریان خون در بدن شده و این امر در کاهش میزان درد و گرفتگی عضلانی تاثیر فراوانی دارد. فیزیوتراپیست با آموزش تمرینات مربوطه به بیمار سبب افزایش دامنه حرکات مفاصل و افزایش توان عضلات او می شود.
خواص هیدروتراپی
آب درمانی فواید بی شماری دارد که در ادامه به برخی از این خواص موثر درمانی اشاره می شود.
بهبود بیماری آرتروز:
افرادی که مبتلا به آرتروز مفاصل هستند، معمولا در اجرای تمرینات ورزشی مربوطه با مشکل روبرو می شوند. چرا که انجام هر فعالیت بدنی با پیشرفت بیماری دردناک تر می گردد. این بیماری ساییدگی و از بین رفتن مفاصل را به دنبال دارد.
با هیدروتراپی به خاطر این که فرد با قرار گرفتن در آب سبکی وزن پیدا می کند اجرای حرکات کششی و فعالیت بدنی برای او راحتتر می شود. همچنین خواص دیگر هیدروتراپی در آرتروز این است که موجب شده روند گسترش بیماری کاهش پیدا کند.
برطرف شدن خستگی عضلانی:
خستگی فقط به روح و روان مربوط نبوده بلکه افزایش تنش و گرفتگی عضلات را هم شامل می شود. در جلسات هیدروتراپی با تمرکز روی تسکین درد عضلات و کنترل فشار آب می توان به آرام شدن ماهیچه ها کمک کرد. برای این کار در استخرها پدال هایی تعبیه شده که با هدایت جریان آب به نقاطی از بدن که دچار گرفتگی شده می توان میزان اسپاسم و خستگی را کاهش داد.
تقویت عضلات:
هیدروتراپی در تقویت ماهیچه های بدن موثر می باشد. به این نحو که افزایش دمای آب استخر (۳۷-۳۴ درجه سانتی گراد) و وجود مقاومت آب، موجب کاهش گرفتگی و نرم شدن مفاصل و ماهیچه ها می گردد. با وجود مقاومت آب؛ اجرای تمرینات ورزشی ماهیچه ها را بیشتر درگیر نموده و آب گرم هم به افزایش جریان خون و بازشدن عروق کمک می کند. این وضعیت برای افرادی که مشکلات نخاعی، کمردرد و گرفتگی عضلانی دارند، مفید خواهد بود.
کاهش استرس:
آب موجب تسکین دردهای جسمی و روحی خواهد شد. اکثر بیمارانی که دچار اختلالات روان شناختی مانند افسردگی و استرس هستند ، جلسات هیدروتراپی کمک کننده خواهد بود. زیرا صرف قرار گرفتن در آب و اجرای فعالیت بدنی بر شرایط فیزیکی و روحی تاثیر مثبت دارد.
تماس پوست بدن با آب گیرنده های عصبی را تحریک کرده و با اثر روی سیستم عصب مرکزی میزان ترشح هورمون آرامش و سوخت و ساز بدن را بالا می برد. این امر در آرامش اعصاب و روان تاثیرگذار است.
بهبود عملکرد قلب:
با هیدروتراپی جریان خون افزایش پیدا کرده و رگ های عروقی هم باز می شود. این کار به دلیل قرارگیری در آب گرم و اجرای فعالیت بدنی می باشد. با افزایش سوخت و ساز بدن و باز شدن رگ ها فعالیت قلب نیز افزایش یافته و عملکرد قلب و شش ها بهتر می شود. چرا که اکسیژن بیشتری به بدن وارد شده و متناسب با آن، از میزان دردهای مزمن ماهیچه و مفاصل نیز کاسته می شود.
کاهش وزن و لاغری:
از خواص آشکار هیدروتراپی، کاهش وزن به ویژه چربی های پهلو و شکم است. زیرا بدن با مقاومت آب روبرو شده و ماهیچه ها نیز درگیر تمرینات هیدروتراپی شده و با این کار بخش های مختلف بدن به فعالیت و سوخت و ساز می پردازند.
افرادی که دچار اضافه وزن هستند به طور معمول با یک سری فعالیت های بدنی در باشگاه خسته شده و این کار برای آن ها دشوار است از این رو می توانند با تجویز یک متخصص هیدروتراپی در آب به ورزش بپردازند.
سم زدایی بدن:
سونا، جکوزی ، حمام بخار نوعی هیدروتراپی به حساب می آیند. حضور در سونا یا بخار حمام می تواند به دفع سموم از طریق پوست و تعریق بدن کمک کرده و پوست را شاداب تر نماید. ضمنا افزایش گردش خون در بدن بر بهبود فعالیت قلب؛ شش ها و سیستم ایمنی نیز موثر خواهد بود.
بهبود دیسک کمر:
کمر درد ناشی از التهاب یا بیرون زدگی دیسک کمر یکی از سخت ترین و دردناک ترین صدمات فیزیکی محسوب می شود. چرا که نشستن، راه رفتن و کلا همه فعالیت های روزمره را تحت تاثیر قرار می دهد. تقویت عضلات کمر و پاها در بهبود این درد تاثیر گذار خواهد بود.
به نحوی که با اجرای ورزش های اصلاحی و فیزیوتراپی تا حدودی میزان درد کاهش پیدا می کند. ولی در برخی موارد اجرای این تمرین ها برای افرادی که عمل جراحی داشته اند، دشوار و طاقت فرسا می شود. از این رو هیدروتراپی گزینه مناسب درمانی این افراد می باشد.
بهبود آسیب های ورزشی:
آسیب های ورزشی مانند پیچ خوردگی یا التهاب مفاصل، رگ به رگ شدن ، تورم تاندون ها، گرفتگی عضلانی را می توان با هیدروترایپ بهبود بخشید. این کار در تسریع درمان ورزشکاران نیز مفید بوده چرا که سبب نرم شدن بافت ها، مفاصل و عضلات شده و در حین تمرین به آن ها فشار کمتری وارد خواهد شد.
به طور معمول ورزشکاران صدمه دیده پس از عمل جراحی برای افزایش دامنه حرکاتی مفاصل و میزان انعطاف پذیری بدنی به جلسات هیدروتراپی فرستاده می شوند.
بهبود زانو درد:
همانطور که پیشتر نیز اشاره شد از هیدروتراپی برای بهبود آرتروز استفاده می شود. در مواردی دردهای زانو صرفا به خاطر آرتروز روی نمی دهد و تصادف یا مشکلات دیگری اساس این درد می باشد. هیدروتراپی برای فردی که عمل جراحی زانو دارد بهترین گزینه خواهد بود. جهت افزایش انعطاف و دامنه حرکتی مفصل تعویض شده خوب است بیمار تمرین های فیزیوتراپی را در آب انجام داده تا درد کمتری را حس کند.
از دیگر خواص هیدروتراپی می توان به افزایش سوخت و ساز بدن، پیشگیری از رسوب سنگ در کلیه و مجاری ادراری، بهبود کیفیت خواب، افزایش تحرک روده ها و پیشگیری از یبوست، بهبود شرایط روحی بیمار، جلوگیری از پوکی استخوان، بهبود تغذیه بافت ها، جلوگیری از ایجاد انحراف در ستون فقرات، پیشگیری از تحلیل رفتن عضلات، افزایش اکسیژن رسانی به بافت ها، افزایش اعتماد به نفس، پیشگیری از ایجاد زخم فشاری و … اشاره نمود.
در مجموع مهمترین خواص هیدروتراپی، کاهش دردهای مفصلی، بهبود گرفتگی عضلانی، افزایش گردش خون، افزایش سوخت و ساز بدن، کاهش استرس و اضطراب می باشد.
موارد استفاده از هیدروتراپی
هیدروتراپی روشی مبتنی بر خواص فیزیکی آب بوده که با کاهش وزن در آب و استفاده از نیروی فشار آب تحت یک عامل مقاومتی سبب تقویت عضلات می شود. به عبارتی هیدروتراپی مهمترین روش درمانی در بهبود آسیب های مفصلی و عضلانی به شمار می رود.
از جمله مواردی که می توان توسط هیدروتراپی آن را درمان کرد بیماری هایی مانند آرتروز مفاصل به ویژه آرتروز زانو و لگن، فلج اندام ها، اسپوندیلیت آنکیلوزان، دردهای مزمن مانند کمر درد و زانو درد، از بین بردن گرفتگی یا اسپاسم عضلانی، آسیب های اسکلتی و عضلانی و تقویت اندام ها بعد از جراحی های ارتوپدی می باشد.
موارد عدم استفاده از هیدروتراپی
افرادی که دچار مشکلات و بیماری هایی مانند فشار خون بالا، دیابت، بیماری های پوستی قارچی یا عفونی، بیماری صرع، اختلال در ترشح غدد، مشکلات تنفسی، وجود زخم باز، وجود هر عفونت بدنی، تشنج، حساسیت به مواد ضدعفونی کننده و کلر استخرها، بیماری قلبی عروقی مزمن، سرطان، تب، سابقه بیهوشی، هستند نباید از هیدروتراپی استفاده کنند.
علاوه بر این موارد، افرادی که در دوران قاعدگی به سر می برند بهتر است از رفتن به جلسات هیدروتراپی صرف نظر کنند. اگر از قرار گرفتن در آب هراس دارید بهتر است پیش از وارد شدن به استخر، موضوع را با متخصص هیدروتراپی یا پزشک خود در میان بگذارید.
برای درمان خانگی گرفتگی عضلات و گرفتگی عضلات پا می توانید از لینک های قرار داده شده در اینجا دیدن نمایید.
منبع : آرگا
