به طور کلی گندم از اولین گیاهانی محسوب می شود که به وسیله انسان زراعت شده است و مهم ترین گیاه زراعتی به شمار می آید زیرا زراعت آن در مناطق مختلف و شرایط آب و هوایی متفاوت صورت گرفته و غذای اصلی اغلب مردم جهان را تشکیل می دهد. در کشور ما نیز تولید و سطح زیر کاشت گندم دیم از اهمیت ویژه ای برخوردار خواهد بود.
آشنایی با کاشت گندم دیم
بهتر است بدانید که زراعت دیم علاوه بر گستردگی در مقایسه با کشت آبی وابستگی بیشتری نسبت به عوامل آب و هوایی مانند بارش و دما دارد و گندم مهم ترین گیاه زراعی محسوب می شود که با ۶۲.۱ درصد بیشترین سهم اراضی زیر کشت گندم را به خود اختصاص داده است و به همین خاطر تعیین زمان ایده آل برای کشت آن از اهمیت ویژه ای برخوردار خواهد بود. همچنین در این راستا با استفاده از آمار روزانه چهل ساله بارندگی و دما در ده ایستگاه که توان پوشش منطقه مورد مطالعه را داشته باشند و بر اساس تعاریف اشترن برای باران موثر و نیز با لحاظ نمودن شرایط دمای مناسب جوانه زنی گندم، زمان مناسب کشت با ارائه روش های کریجینگ، کوکریجینگ و میانگین متحرک وزنی تعیین شده و هر یک از این روش ها برای تعاریف ارائه شده در دو سطح احتمال ۵۰ درصدی و ۷۵ درصدی با معیار های آماری MAE و MBE مورد ارزیابی قرار گرفت. توجه داشته باشید که نتایج حاصل از ارزیابی روش های میان یابی نشان داد که روش کوکریجینگ با توجه به معیار های آماری ذکر شده علاوه بر پیچیدگی هیای که دارد تفاوت چندانی با کریجینگ نخواهد داشت و در واقع هر دو تخمینگر نسبت به میانگین متحرک وزنی نتایج بهتری از خود نشان داده اند و به همین خاطر استفاده از کریجنگ معمولی و تعریف اول با احتمال ۵۰ درصدی در اولویت قرار دارد.
زمان مناسب برای کشت:
توجه دداشته باشید که زمان ایده آل برای کاشت گندم دیم در مناطق خیلی سرد کوهستانی اغلب از اواخر شهریور ماه تا نیمه اول مهرماه پیش از اولین بارندگی اقدام نمایید و در مناطق سردسیر نیز از اوایل مهر ماه تا ۲۵ مهر ماه و پیش از اولین بارندگی بایستی کشت را آغاز نمایید.
دستورالعمل کاشت:
برای کاشت این گیاه بایستی از خطر کار با فاصله خطوط کشت ۱۵ تا ۱۷ سانتی متری استفاده کنید زیرا با استفاده از این روش قابلیت جایگذاری کود در قسمت زیرین را خواهید داشت. چنانچه از دستگاه های کاشت مستقیم برای کشت گندم استفاده می شود بهتر است از دستگاه هایی که دارای شیار بازکن تیغه ای هستند استفاده نمایید زیرا این دستگاه قادر هستند کود را در عمق ۴ سانتی متری بذر جایگذاری نمایند در حالی که دستگاه های کشت مستقیم با شیار بازکن بشقابی تنها توانایی جایگذاری کود تا ۲ سانتی متر زیر بذور را دارند.
دستیابی به فاصله ردیف های کم یعنی کمتر از ۱۵ سانتی متر امری مهم در زراعت غلات دیم خواهد بود زیرا فاصله زیادی بین دو ردیف کشت کمتر رشد بیشتر علف های هرز، افزایش تبخیر و از همه مهم تر عدم یکنواختی بذر در واحد سطح افزایش تراکم در روی ردیف موجب کاهش عملکرد محصول خواهد شد و به همین خاطر به خطی کارها با فاصله خطوط کمتر و همچنین دارای قابلیت حفظ فواصل خطوط در حین کاشت تاثیر مثبتی بر روی عملکرد گندم می توانند داشته باشند.
دقت داشته باشید که برای کشت در مناطق سردسیر بایستی عمق کشت حدود ۴ تا ۷ سانتی متر در نظر گرفته شود.
همچنین از عواملی که در عمق کاشت گندم موثر هستند می توان به ویژگی های رقم از نظر طول کلیوپتیل، اندازه و میزان پروتئین دانه ها اشاره کرد.
معمولا کاشت عمیق موجب کاهش درصد سبز و کاهش تعداد پنجه بارور شده که در نتیجه کاهش عملکرد را به دنبال خواهد داشت.
تاثیر منفی کاشت عمیق در کشت های دیر به دلیل کند شدن سرعت جوانه زنی در خاک سرد بیشتر نمایان خواهد شد.
بررسی های انجام شده اغلب بیانگر کاهش درصد سبز در عمق های بیشتر از ۱۰ تا ۱۲ سانتی متری می باشند.
توصیه می شود که منظور از عمق کاشت مقدار خاک قرار گرفته بر روی بذور می باشد.
دستوالعمل برداشت:
به طور کلی مناسب ترین برداشت محصول زمانی است که رطوبت دانه آن بین ۱۵ تا ۲۰ درصد باشد و همچنین کاربرد ماشین های برداشت کمباین و یا دروگر باعث تسریع در برداشت محصول و بهبود کیفی و کمی آن خواهد شد. با توجه به اینکه عدم دقت کافی در برداشت به وسیله ماشین های مربوطه باعث بروز ضایعات می شود کنترل و کاهش ضایعات در مرحله برداشت از موارد مهمی تلقی شده که اکیدا توصیه می شود.
شرایط مورد نیاز برای پرورش گندم دیم:
همانطور که می دانید تمامی گیاهان برای اینکه روند رشد خود را به خوبی طی کنند نیاز به شرایطی دارند که بایستی شما آن ها را فراهم نمایید و به همین منظور در ادامه سعی داریم به بیان برخی از شرایط و اصول کاشت و پرورش گندم دیم بپردازیم:
آبیاری:
معمولا توصیه می شود برای آبیاری این گیاه از آبیاری تکمیلی استفاده نمایید زیرا پس از انجام عملیات کاشت در صورت تاخیر در بارندگی موثر پاییزه و عدم تناسب درجه حرارت با میزان بارندگی باعث سبز کامل مزرعه در پاییز خواهد شد و اغلب بایستی آبیاری را در مرحله انتهای ساقه دهی و ابتدای آغاز ظهور سنبل انجام دهید.
دمای مناسب:
دقت داشته باشید که دمای ایده آل برای جوانه زنی بذر گندم بازه دمایی ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتی گراد است که البته بدان معنی نیست که در دماهای بالاتر و پایین تر بذر قدرت جوانه زنی نداشته باشد بلکه در این دما بالاترین سرعت جوانه وجود خواهد داشت. همچنین که گیاه در دماهای کمی بالاتر و کمی پایین تر هم به خوبی قادر به جوانه زنی خواهد بود.
کوددهی:
اصول مصرف کود های ازته به دلیل ساختار خاک و داشتن مقداری پرلیت برای این گیاه متغیر بوده و بستگی به پراکنش و مقدار بارندگی آن خواهد داشت و بهتر است بر اساس آزمون خاک و توصیه مناطق ازت خالص به صورت دو سوم در پاییز در هنگام کاشت و در صورت اطمینان از بارندگی های بهاره یک سوم آن را در بهار و به سرک مصرف نمود.
همچنین مصرف کود های فسفره نیز بر اساس آزمون خاک و توصیه مناطق در پاییز و پیش از کاشت و یا همزمان توصیه می شود. توجه داشته باشید که استفاده از بذرکارهایی که کود و بذر را به صورت جداگانه در بستر کشت قرار می دهند توصیه می شود.
منبع : آرگا
