تنبیه کردن کودک انواع مختلفی دارد که با بهره گیری درست می توان، در تربیت درست فرزند خود نقش موثری را ایفا کرد.
در ادامه ابن مطلب با ما همراه شوید تا تنبیه مثبت و منفی را به شما آموزش دهیم، همچنین با ذکر توصیه هایی در جهت تشویق و جلوگیری از سرزنش کودک، روش صحیح تربیت فرزند را برای شما بیان کنیم.
آشنایی با تنبیه مثبت کودکان
تنبیه مناسب کودک از موارد انضباطی می باشد که در راستای کاهش رفتار های غیر مطلوب کودک انجام می گیرد.
به عنوان مثال: کودک شما هر روز نظم خانه را به طور کلی برهم می زند، به همین دلیل می توان اسباب بازی مورد دلخواهش دیگر خریداری نکنید. از این دو نمونه می توان این گونه نتیجه گرفت که در پی رفتار های منفی و اشتباه کودک، اخلاقی مثبت نهفته است. چرا که با انجام رفتار های منفی کودک، تنبیهی از جانب شما در نظر گرفته می شود که در نهایت به درست شدن رفتار های کودک می انجامد.
-
آشنایی با تاثیر تنبیه مثبت
هدف از انجام هر گونه تنبیه در نهایت از بین رفتن آن می باشد. طبق بیانیه ای توسط روانشناس آمریکایی، به نام پی اف اسکینر در رابطه با در نظر گرفتن تنبیه برای رفتار های نادرست، تنبیه مثبت بر طبق شرطی سازی عامل تاثیر گذار است.
شرطی سازی از مراحل تنبیه به حساب می آید؛ به این صورت که در پی از بین رفتن رفتار غلط برای کودک پاداش در نظر گرفته شود. این امر در عصر امروز یادگیری با کمک نتایج نام گرفته است، به این معنی که همواره می توان نتایج کار های خود را مشاهده کرد، چرا که بر جنبه اصلی زندگی تاثیر مستقیم می گذارد.
آشنایی با تشویق
تشویق را می توان به صورت کلی، بر مبنای بخشیدن جنبه مثبت به رفتار درست کودک در نظر گرفت. هنگامی که کودک به ثبات اخلاقی مناسب در رابطه با بحثی می رسد، مورد تشویق و حمایت والدین و دیگر اطرافیان قرار می گرد.
-
تشویق مثبت یعنی چه؟
تشویق مثبت به معنای قرار دادن حالتی مطلوب و پایدار برای رفتار مناسب کودک می باشد. به عنوان مثال؛ فرض کنید که فرزند شما همواره در زمان غذاخوری به اذیت شما می پرداخت، اما پس از شنیدن تنبیه و تشویق های مثبت از سوی شما به رفتار اخلاقی مناسب دست پیدا کرد و دیگر کار های مورد آزار شما را انجام نداد.
شما باید به گونه ای او را متوجه سازید که با عملکرد های نادرستش از او ناراحت و دلگیر می شوید، سپس او را تشویق به نحوه درست غذا خوری و قرار دادن پاداشی برای مثال به پارک بردن او قرار دهید.
نکاتی که در رابطه با تنبیه مثبت باید در نظر داشته باشید
برای اینکه در رابطه با تنبیه مثبت از خود عملکردی درست نشان دهید، بهتر می باشد نکاتی را که در ادامه بیان شده است، را به خوبی در یاد داشته باشید.
-
یادداشت اعمال خوب و بد
یاد داشت برداری از اعمال مثبت و منفی، کاری مشابه با علامت گذاری خوبان و بدان دردوران مدرسه می باشد. در این روش نیز کودک نام خود را به همراه رفتار های منفی که در طی روز و یا هفته داشته است، یاد داشت می کند. هر بار که دوباره کار منفی خود را تکرار کرد باید علامتی در مقابل آن بگذارد، و اگر کار مثبتی انجام داد یکی از علامت های به روی تخته را پاک کند.
حال اگر در پایان روز و یا هفته علامتی به روی تخته باقی نمانده بود، کودک پاداشی را در این جهت دریافت می کند.
-
سرزنش
به طور معمول کثیری از والدین بدون آن که عواقب کار خود را در نظر بگیرند، اقدام به انجام می کنند. سرزنش کردن به طور کلی به صورت های خصوصی و یا دورهمی انجام می گیرد که هر دوی این شرایط، کاری غلط و نارست می باشد. سرزنش در نهایت موجب تغییر دیدگاه و تخریب روحیه کودک در طولانی مدت می شود.
در برخی از مدارس این سرزنش ها در ملاء عام انجام می گیرد که از نظر روانشناسان بسیاری، تاثیرات منفی برای کودک در پی دارد. سرزنش در صورتی تاثیر گذاری مثبت در پی دارد که به صورت پیوسته انجام نگیرد و در ملاء عام نیز انجام نشود.
-
تنبیه بدنی مختصر
در رابطه با این تنبیه مباحث بسیاری وجود دارد. به این صورت که عده ای از افراد آن را مناسب و تاثیر گذار می نامند و دیگر افراد آن را مضر و نادرست می دانند. در شرایطی که بیش از ۷۰ درصد مردم تنبیه بدنی مختصر و کوچک را، تنبیهی مناسب تلقی می کنند، بسیاری از روانشناسان با این عقیده مخالفت شدید دارند. آن ها بر این باورند که تنبیه های بدنی هر چند که خیلی کم صورت گیرد باز هم آثار مخرب خود را بر جای می گذارد.
-
ترفند مکثی کوتاه
برخی از روانشناسان از این نوع تنبیه مثبت که به معنای جدا کردن کردن کودک برای مدت کوتاهی از محیطی که در آن مرتکب اشتباه شده است، می باشد را بسیار مناسب و خوب تلقی می کنند. قابل به ذکر است که هر تنبیه باید بر طبق محدوده سنی او انجام گیرد. اما قاعده کلی برای سنین کودکی، یک دقیقه دوری از محیط ارتکاب اشتباه می باشد.
این توصیه تنبیه در صورتی قابل تاثیر است که به خوبی پیگیری و حمایت شما را در داشته باشد و گفتنی است که هیچ ربطی به لجاجت و سر سختی کودک شما ندارد.
-
نوشتن دیکته و عبارت
بسیاری از مدارس از این تنبیه مثبت در چندین دهه متوالی استفاده کردند. به وسیله این نوع تنبیه می توان نظم و انضباط را در رفتار های کودک حاکم کرد. با استفاه از این نوع تنبیه کوچک در منزل می توانید فرزندتان را به خوبی از کار اشتباهش مطلع کنید.
-
افزایش کار در طی روز
اضافه کردن برخی کار های قابل انجام توسط کودک، سبب ایجاد تنبیهی مناسب برای او می شود. افزایش تحرک در این کودکان به انجام فعالیت و افزایش انرژی روزانه در او منجر می شود، در حالی که عدم انجام فعالیت در نهایت به کرختی و سستی او می انجامد.
در این شرایط برخی از کار های منزل توسط کودک نیز انجام می شود که این کار علاوه بر افزایش حس مسئولیت پذیری کودکان، به کاهش کار های خانه و کمک به شما می انجامد. علاوه بر تمامی این موارد، اضافه کردن این تنبیه به عدم دور شدن کودک از محیط خصوصی خانواده نیز می پردازد.
توصیه هایی مهم در رابطه با تشویق کردن
برای یادگیری فرایند مناسب سازی عملکرد ها و آموزش تنبیه مثبت بهتر می باشد نکاتی را که در ادامه این مطلب بیان شده است را به خوبی در یاد بسپارید.
- قال به ذکر است که تشویقی مناسب است که در کوتاه ترین زمان انجام گیرد. به این صورت که پس از تمیز شدن اتاق توسط خود کودک بد نیست که او را در همان لحظه تشویق کنید و پاداشی برای کارش در نظر بگیرید.
- به تشویق هایی که در نظر می گیرید توجه کافی را داشته باشید تا در چهارچوب تربیتی محدوده سنی خود قرار داشته باشد. به این صورت که قول خرید تلفن همراه برای کودک ۷ ساله، در ازای دریافت معدل بسیار خوب، غلط است. تلفن همراه برای این محدوده سنی وسیله ای پر خطر به حساب می آید که بهتر است تشویقی دیگر برای او در نظر گرفته شود.
- در چگونگی اعمال تشویق نیز می توانید از خود کودک کمک بگیرید اما به خاطر داشته باشید که اخذ تصمیم نهایی به عهده والدین می باشد.
-
تشویق مناسب سن کودک
- همچنین توصیه می شود که برای رفتار های مطلوب کودک درجه بندی مشخصی قرار دهید. به این صورت که برای معدل ۲۰ به خرید دوچرخه و برای معدل ۱۹ به خرید لباس مورد علاقه اش اکتفا کنید.
- تشویق و تنبیه مناسب کودک بهتر می باشد که در راستای علایق و محدوده سنی انجام گیرد. این کار علاوه بر افزایش جذابیت به تاثیر گذاری بیشتر اعمالتان می پردازد.
- تشویق را تا حد امکان در جمع های دوستانه و فامیلی انجام دهید، چرا که این عمل به افزایش تاثیر پذیری می انجامد.
- سعی کنید در مواقعی به تشویق بپردازید که محیط عادی نمی باشد. به این صورت که به کودک نشان دهید، زمانی به پارک برده می شود که تکالیف و درس هایش را به خوبی انجام داده باشد. همچنین پس از به خانه آمدن سعی کنید به او گوشزد کنید که این تفریح تنها به علت انجام کار مناسب او بوده است.
قواعد و قانون انجام تنبیه مثبت
انجام تنبیه نیز دارای قواعد مخصوص به خود می باشد که در ادامه این مطلب با این قوانین به خوبی آشنا می شوید.
-
یک رای باشید
همان طور که تاکنون مطالعه کرده اید؛ تنبیه به معنای آگاه کردن کودک از کار های نادرست می باشد پس نباید فقط برای فرو نشاندن خشم شما باشد. به یاد داشته باشید که تنبیه های نادرست سبب بر جای گذاشتن آثاری مخرب بر روان و روحیه کودک می شود و ممکن است عواقبی را همچون فرار از مدرسه، بزهکاری، اعتیاد و یا عدم پیشرفت را برای او در پی داشته باشد. پس اصلی ترین نکته در ایحاد تنبیه برای کودک یک رای و نظر بودن در رابطه با نوع آن می باشد.
-
تنبیه کلامی نیز تاثیر گذار است
گاهی بهتر است به جای تنبیه های بدنی از کلامی نیز استفاده کنید. در این رابطه نباید افراط کرد چرا که در طولانی مدت تاثیر خود را از دست می دهد. به عنوان مثال تاکید بسیاری بر مبنای اینکه تو دختر و یا پسر بدی هستی، نداشته باشید. در این رابطه می توان به گفتن جمله ای همچون امروز کار خیلی بدی انجام دادی، اکتفا کنید.
-
تعیین حدی مجاز برای تنبیه های بدنی کودک
گفتنی است که اگر تنبیه بدنی بیش از حد خشنی در نظر بگیرید، نه تنها در رفتار اشتباه آنان تغییری ایجاد نمی کند، بلکه در طولانی مدت سبب پرخاشگر شدن فرزندتان می شود. از این رو در مواقعی که مجبور به تنبیه بدنی هستید، بهتر است به آرامی در پشت دست او بزنید و از این حد فرا تر نروید.
همچنین اگر در سنین کودکی با روش های مخصوص نتوانید او را توجیه کنید، در بزرگسالی هیچ گاه نمی توایند رفتار های غلط او را کنترل کنید.
-
چه زمان می توان فهمید که تنبیهی خوب انجام داده اید
در برخی مواقع انجام تنبیه های شما نه تنها کودک را آرام نمی کند بلکه او را در انجام کار اشتباه لجوج تر می کند. این دسته از تنبیهات هیچ تاثیری بر تغییر رفتار کودک نمی گذارند و در نهایت به بروز خشم، ترس و نا امیدی در وجود فزرندتان می شود. از نمونه تنبیهات اشتباه می توان به جمله (تو دیگر بچه نیستی) اشاره کرد.
-
قبل از اقدام به تنبیه مقداری صبر کنید
قبل از اقدام به تنبیه بهتر می باشد که مقداری راجع به کاری که می خواهید انجام دهید، فکر کنید. ببینید در نهایت پشیمانی برایتان به ارمغان می آورد و یا سبب تغییر رفتار در فرزندتان می شود. گفتنی است که کودک برا طی فرایند رشد و تکامل نیاز به تشویق و حمایت والدین خود دارد، پس باید در این راه کنار او باشید و با همراهی و همدلی از اقدامات اشتباهش به شیوه ای مناسب او را مطلع کنید.
-
قبل از تنبیه انتظارات تان را از او تعیین کنید
در ابتدا بهتر می باشد که راه درست و غلط را به فرزند خود آموزش دهید، سپس از او توقع داشته باشید که مرتکب اشتباه نشود. همان طور که گفته شد کودکان نیازمند حمایت از سوی والدین هستند، پس هیچ گاه نباید آنان را از حمایت و توجه های عاطفی محروم کنید.
-
چگونگی نه گفتن به در خواست های غیر منطقی کودکان
تا سن ۲ سالگی کودکان علت امر ونهی شما را نمی دانند، همچنین نمی توانند به خوبی بد را از خوب تشخیص دهند. در این رابطه می توایند به صورت قطعی در برابر خواسته های غیر معمول او نه بیاورید، اما توجه داشته باشید که پس از ۲ سالگی باید علت نه گفتن و معنا و عواقب کار های اشتباهشان را به آنان یاد آور شوید.
-
بر سر حرف خود برای تنبیه باقی بمانید
هنگامی که والدین به کودک خود گوش زد می کنند که در پی انجام کار های نادرستش او را تنبیه می کنند، اما در نهایت هیچ اقدامی انجام نمی دهند. با این کار سبب تکرار بار ها و بار های اشتباه کودک می شود. چرا که او می داند در پی اعمال نادرستش والدین اقدامی در جهت جلوگیری از آن انجام نمی دهند.
منبع : آرگا