زخم ها براساس شدت جراحت و نوع آسیب دیدگی انواع مختلفی دارند، که بسیاری از زخم ها را برای جلوگیری از ورود میکروب ها به بدن و عفونت زخم، مهار خونریزی و همچنین تسریع بهبودی باید پانسمان کرد. از این رو در ادامه این مطلب، به ارائه نحوه صحیح باند پیچی کردن زخم می پردازیم.
نحوه پانسمان زخم
به هنگام ایجاد جراحت در سطح پوست، برای التیام و درمان سریع زخم، کنترل خونریزی ناشی از جراحت و به خصوص برای پیشگیری از عفونت زخم باید، زخم را ضدعفونی و سپس باندپیچی کرد (جراحت ممکن است، به صورت های مختلفی همچون بریدگی، سوختگی، خراشیدگی، قطع عضو و موارد دیگر ایجاد گردد). عفونت زخم موجب عفونت دستگاه لنفاوی می شود، که بسیار خطرناک است، دستگاه لنفاوی متشکل از گره های لنفاوی می باشد، که به جذب آب میان بافتی، جذب و انتقال چربی، همچنین به سیستم دفاعی بدن کمک می کند. بنابراین با تشخیص زخم و روش صحیح بستن زخم می توان از بروز این مشکلات پیشگیری کرد.
اما پیش از اقدام به ضدعفونی کردن و باند پیچی زخم بهتر است، با تعریف پانسمان، انواع آن و وسایل پاند پیچی و نیز انواع زخم آشنا شوید.
تعریف پانسمان
قرار دادن پوشش محافظتی بر روی زخمها را پانسمان می گویند و استریل بودن پانسمان از اهمیت زیادی برخوردار است؛ هدف از پانسمان نیز تسهیل در بهبود زخمها، پیشگیری از عفونت، جلوگیری از خونریزی، کمک به التیام زخمها، حفظ ناحیه آسیب دیده از صدمات مکانیکی، عایق دما و حفظ رطوبت می باشد.
انواع پانسمان شامل پانسمان باز، پانسمان بسته، پانسمان های جدید (شامل آلژینات، هیدروکلوئید، فوم، هیدروژل و فیلم ترانسپارنت)، پانسمان چسب دار یا چسب زخم، پانسمان استریل ، پوش چشمی استریل می باشد.
وسایل پانسمان:
بسته به شدت جراحت یا زخم و نوع زخم وسایل لازم برای بستن هر نوع زخم می تواند متفاوت باشد. اما به طور کلی وسایل پاندپیچی شامل گاز استریل، دستکش معاینه استریل، نوار بانداژ، پنبه آغشته به الکل، پاک کننده چسپ، سرم نمکی استریل نرمال، آنتی بیوتیک مخصصوص زخم یا پماد ترمیم کننده، چسپ، قیچی و کیسه زباله می باشد.
انواع زخم:
بریدگی، ساییدگی یا خراشیدگی، پاره شدگی، سوراخ شدگی، کنده شدگی، سوختگی و همچنین قطع عضو از انواع زخم می باشد. که بسته به نوع جراحت می توان، اقدامات زیر را برای پاندپیچی زخم انجام داد. البته در صورت شدت جراحت، شخص آسیب دیده حتما باید به مراکز درمانی و اورژانس مراجعه نماید.
- برای متوقف کردن(مهار) خونریزی باید به وسیله یک گاز استریل لبه های زخم ایجاد شده را به هم نزدیک کنید، تا با تحت فشار قرار گرفتن زخم، خونریزی متوقف شود.
- پس از مهار خونریزی، پنبه ای را به محلول ضد عفونی کننده آغشته کنید و تنها باید اطرف جراحت ایجاد شده را از داخل به خارج ضدعفونی نمایید.
- پس از ضدعفونی کردن زخم، گاز استریل را را به نحوی بر روی جراحت قرار دهید، که اطراف آن نیز با گاز استریل پوشانده شود(برای عفونی نشدن زخم بی هیچ وجه محل گاز استریل را جابه جا نکنید و برای جابه جای باید گاز استریل را تعویض نماید).
- چنانچه به هنگام پانسمان خون به گاز استریل نفوذ کرد، نباید فورا آن را تعویض کنید، بلکه باید برای مهار خون تعداد بیشتری گاز استریل را روی پوشش زخم(گاز استریل گذاشته شده روی زخم) قرار دهید.
- برای ثابت ماندن گاز استریل بر روی پوست، از چسپ مخصوص پانسمان استفاده کنید و آنگاه روی آن را بانداژ کنید.
شیوه صحیح بستن زخم باز
به منظور قطع خونریزی و مهار آن، در ابتدا لبه های زخم را به هم نزدیک کنید و سپس با استفاده از یک گاز استریل یا دستمال تمیز، از طریق فشار دادن از خونریزی جلوگیری کنید.
زمانی که خونریزی کنترل شد، با استفاده از پنبه ای آغشته به محلول ضدعفونی کننده، اطراف زخم را از قسمت داخل به خارج تمیز کنید. توجه داشته باشید که عکس این حرکت و رفت و برگشت پنبه بر روی زخم موجب می شود تا آلودگی اطراف آن به داخل زخم نفوذ پیدا کند و در نتیجه منجر به عفونت زخم می شود.
اکنون که زخم را به طور کامل استریل کردید، می توانید یک قطعه گاز استریل روی زخم قرار دهید، طوری که روی زخم و اطراف آن را به طور کامل بپوشاند، گاز استریل باید کاملا روی زخم قرار گرفته و جابجا نشود (در صورت جابجایی گاز استریل حتما آن را عوض کنید) زیرا حرکت گاز استریل می تواند موجب انتقال میکروب های سطح پوست به سوی زخم شوند.
اگر خون به گاز استریل نفوذ کرد، نباید به هیچ وجه پوشش روی زخم را بردارید، برای بند آوردن خون می توانید دستمال یا گاز استریل های دیگری روی پوشش قبلی زخم بگذارید.
در آخرین مرحله نیز گاز استریل را از چهار طرف به وسیله چسب و بر روی پوست فیکس کرده و بعد آن را بانداژ کنید.
نکات مهم برای پانسمان:
- بتادین حاوی ید می باشد، بنابراین برای ضدعفونی کردن زخم های باز نباید از آن استفاده کنید، زیرا باعث ایجاد حساسیت می گردد.
- به دلیل غیر استریل بودن اکثر پنبه ها، نباید از پنبه برای پوشاندن زخم ها استفاده کنید.
- از مصرف خودسرانه پماد آنتی بیوتیک مخصوص زخم اجتناب کنید و تنها در صورت تجویز پزشک می توانید، آن را مورد استفاده قرار دهید، زیرا موجب تعویق ترمیم بافت آسیب دیده می شود و همچنین جلوی خون گیری بافت اطراف جراحت را می گیرد.
- برای درمان سریع زخم، از بین رفتن بوی زخم و مهار سریع خونریزی می توانید، از عسل استفاده کنید. زیرا عسل دارای خاصیت ضد باکتریال می باشد، بنابراین از عسل می توان برای باندپبچی کردن زخم ها نظیر زخم های پوستی، سوختگی، آکنه، اگزما و… استفاده کرد.
منبع : آرگا
