باباطاهر همدانی از شاعران قرن پنجم هجری ملقب و مشهور به باباطاهر عریان که به خاطر بریدن وی از تعلقات دنیوی لقب عریانی را برای وی انتخاب کردند او شاعری دوبیتی سرا بود که از سروده هایش می توان پی به پاک بودن درونش و بی ارزش دانستن وابستگی های این دنیا پی برد. از زندگینامه باباطاهر و گذشته او اطلاعات دقیقی در دسترس نیست. باباطاهر در شهر همدان در گمنامی کامل زندگی می کرد و آنچه که او را بر سر زبان ها انداخت بی علاقه گی به تملقات دنیا خودسازی و پاک بودن درونش و دوبیتی های جانسوزش بود.
زندگینامه باباطاهر
از آنچه که از گذشتگان بدست ما رسیده اینگونه بوده که میگویند باباطاهر بیشتر وقت خود را در کوه ها و بیابان ها سپری می کرد و شب ها به عبادت خدا مشغول می شد. با نگاهی مختصر و کوتاه به اشعار باباطاهر می توان فهمید که سخنانش ساده و روان و بی کنایه است که نشانگر آینه زلال درونش است که در آن به احسان و نیکوکاری ،ظلم نکردن به یکدیگر و خیر خواهی اشاره فراوان کرده است.
رباعیات او معمولا طوری است که هیچ خواننده ای از خواندن ان احساس خستگی نمی کند. بابا طاهر عاشق خداوند عاشق طبیعت و عاشق انسان ها بود و درمیان اشعارش بارها از اخلاق نیکو ،ستایش خداوند ، ارزش دادن انسان ها به زندگی و زیبایی های طبیعت سخن می گفت دوبیتی های باباطاهر بیشتر شامل پندها و اندرز ها به آیندگان است او بیشتر به واسطه دوبیتی های شیرین و عارفانه اش شهرت یافت.
در تمام دوبیتی های باباطاهر از موضوعاتی مانند وحدت جهان،پریشانی، تنهایی،و از هجران و دوری شکایت نموده و بیشتر حس معنوی خود را در دو بیتی هایش نشان داده است. باباطاهر علاوه بر این که به سرودن شعر مشغول بود رسالت های زیادی به زبان عربی و فارسی نوشته است .
معرفی آثار
از اثرات بابا طاهر به جز دوبیتی های دلکش می توان به دو قطعه و چند غزل با گویش لری و مجموعه کلمات قصار به زبان عربی و کتاب سرانجام اشاره کرد. کتاب سرانجام شامل دو بخش الفتوحات ، الربانی و فی الهمدانی است.
چند حکایت از زندگینامه باباطاهر..
حکایت اول:
درویشی قصد دیدار بابا طاهر کرد و برای دیدن او به کوه همدان رفت، مسافتی را پیمود تا به خدمت طاهر رسید. دید همه اطراف طاهر را برف گرفته و لیکن اطراف او تا حدی بر اثر حرارت بدن طاهر برفها آب شده و زمین خشک است چون نزدیک ظهر شد درویش گرسنه بود و با خود فکر کرد که امروز گرسنه خواهم ماند زیرا نزد طاهر هیچ غذایی نیست. طاهر از فکر او آگاه شد و گفت ای درویش اکنون وقت ظهر است نماز را به جا آوریم و در فکر شکم مباش که روزی را خدا می رساند چون از خواندن نماز فارغ شدند درویش دید به دعای بابا طاهر جوی آبی پدید آمد و سفره ای کنار آن جوی پهن شد و غذاها گوناگون و معطر در آن سفره چیده شد. طاهر گفت:درویش بسم الله. هم اینکه درویش دست به غذا برد غذا از نظرش پنهان شد او فکر کرد که طاهر سحر می کند. ولی طاهر از فکر او آگاه شد و به او گفت: نه درویش سحر نیست تو بدون نام مولی دست به غذا بردی بسم الله بگو. چون درویش بسم الله گفت غذا ظاهر شد و درویش و طاهر از آن غذا میل نمودند.
حکایت دوم:
گویند طاهر در آغاز جوانی روزی با شوق و علاقه بسیار به مدرسه ای وارد شد و تصمیم به فراگیری علم و دانش گرفت اما هنگامی که سخنان علمی طلاب را با شوق فراوان می شنید مطالب آنها را نمی فهمید لذا به یکی از طلاب گفت شما چه می کنید که به این علوم آگاه می شوید آن شخص به شوخی به او گفت: بسیار رنج و زحمت می کشیم، در این حوض یخ را شکسته و در سرمای شدید شب غسل کرده و چهل بار سر را در آب فرو میبریم چون بیرون می آییم اسرار این علوم بر ما معلوم و فراگیری آن بر ما آسان می شود. بابا طاهر ساده دل با عشق و شوق به معرفت الهی سخنان به شوخی را حقیقت دانست و چون شب شد در هنگام خواب طلاب به مدرسه آمد و یخ حوض را شکست و در آب غسل کرد و چهل بار سر را در آب فرو برد و چون از این کار فارغ شد شعله ای از آسمان فرود آمد و به قلب او وارد شد و پنهان گردید و توانست در راه عرفان و شناخت به مقام بالایی برسد.
بابا طاهر همدانی بعد از ۸۵ سال زندگی فوت کرد و آرامگاه او در شمال شهر همدان قرار دارد. این آرامگاه در سال ۱۳۴۴ ساخته شده و در سال ۱۳۸۳ بازسازی شده است. بنای مقبره باباطاهر در گذشته چندین بار بازسازی شده است که در حین بازسازی لوح کاشی فیروزه ای رنگی یافتند که با خط کوفی آیاتی از قران روی ان نوشته شده بود که هم اکنون در موزه نگه داری می شود.
آرامگاه باباطاهر در قدیم
آرامگاه امروزه باباطاهر
نمای داخلی آرامگاه باباطاهر همدانی
چند نمونه از دو بیتی های بابا طاهر
اگر یار مرا دیدی به خلوت
بگو ای بی وفا ای بی مروت
گریبانم ز دستت چاک چاکو
نخواهم دوخت تا روز قیامت
******
تن محنت کشی دیرم خدایا
دل با غم خوشی دیرم خدایا
ز شوق مسکن و داد غریبی
به سینه آتشی دیرم خدایا
******
دلی دیرم خریدار محبت
کز او گرم است بازار محبت
لباسی دوختم بر قامت دل
ز پود محنت و تار محبت
******
محبت آتشی در جانم افروخت
که تا دامان محشر بایدم سوخت
عجب پیراهنی بحرم بریدی
که خیاط اجل میبایدش دوخت
******
نمی دانم دلم دیوانه کیست
کجا آواره و در خانه کیست
نمی دانم دل سر گشته مو
اسیر نرگس مستانه کیست
******
هر آنکس عاشق است از جان نترسد
یقین از بند و از زندان نترسد
دل عاشق بود گرگ گرسنه
که گرگ از هی هی چوپان نترسد
امیدواریم آشنایی با زندگینامه بابا طاهر برای شما جالب بوده باشد. پیشنهاد می کنیم مطالعه زندگینامه عطار نیشابوری، زندگینامه خیام و زندگینامه پروین اعتصامی که از جمله مشاهیر به نام ایران زمین می باشند را نیز از دست ندهید.
منبع : آرگا
