تب در نوزادان یکی از رایج‌ترین نگرانی‌های والدین است که اغلب باعث اضطراب می‌شود. اما این علامت، به تنهایی یک بیماری نیست، بلکه یک واکنش طبیعی بدن در برابر تهدیدات خارجی است. در این مقاله، علاوه بر بررسی علل شایع تب در نوزادان، روش‌های مدیریت و پیشگیری از آن را نیز بررسی می‌کنیم تا والدین بتوانند با آرامش بیشتری به این موضوع رسیدگی کنند.
تب؛ یک دفاع طبیعی یا زنگ خطر؟
تب زمانی رخ می‌دهد که دمای داخلی بدن افزایش پیدا می‌کند و این اغلب نشان‌دهنده تلاش سیستم ایمنی برای مقابله با عوامل مهاجم است. در واقع، هیپوتالاموس (بخشی از مغز که دما را تنظیم می‌کند) دمای بدن را افزایش می‌دهد تا شرایط برای رشد میکروب‌ها نامساعد شود.
آیا همه تب‌ها خطرناک هستند؟
- تب‌های خفیف (۳۸-۳۸.۵ درجه سانتی‌گراد): معمولاً جای نگرانی ندارد و می‌تواند به دلایلی چون دندان‌درآوردن یا واکسیناسیون رخ دهد.
- تب بالا (بیش از ۳۹ درجه سانتی‌گراد): نیازمند توجه ویژه است، به خصوص اگر همراه با علائمی مانند تشنج، خواب‌آلودگی مفرط، یا بی‌قراری باشد.
دلایل شایع تب در نوزادان
۱.عفونت‌ها
عفونت‌ها یکی از اصلی‌ترین عوامل ایجاد تب در نوزادان هستند. ویروس‌ها و باکتری‌ها می‌توانند سیستم ایمنی بدن نوزاد را تحریک کنند و تب ایجاد کنند.
- عفونت ویروسی: مانند سرماخوردگی یا آنفلوآنزا. این نوع عفونت معمولاً تب‌های خفیف و کوتاه‌مدت ایجاد می‌کند.
- عفونت باکتریایی: مانند عفونت گوش، گلودرد یا عفونت ادراری که معمولاً به درمان جدی‌تری نیاز دارد.
۲. واکسیناسیون
بعد از واکسن زدن، تب خفیف می‌تواند نشانه‌ای از واکنش طبیعی بدن به آنتی‌ژن‌های موجود در واکسن باشد. این تب معمولاً ظرف ۲۴ تا ۴۸ ساعت کاهش می‌یابد و خطری ندارد.
۳. دندان‌درآوردن
دندان‌درآوردن ممکن است با تب خفیف همراه باشد، اما این تب معمولاً از ۳۸ درجه بالاتر نمی‌رود. نوزادانی که در حال دندان‌درآوردن هستند، ممکن است بی‌قراری بیشتری داشته باشند.
۴. گرمای محیط و پوشش بیش از حد
نوزادان نمی‌توانند دمای بدن خود را به‌خوبی تنظیم کنند. اگر بیش از حد لباس بپوشند یا در محیطی گرم قرار بگیرند، ممکن است دمای بدنشان افزایش یابد و تب کنند.
۵. عوامل کمتر شایع
بیماری‌های التهابی یا اختلالات نادر نیز می‌توانند منجر به تب شوند. در این موارد، معمولاً علائم دیگری نیز دیده می‌شود که نیازمند بررسی‌های پزشکی است.
چگونه تب نوزاد را مدیریت کنیم؟
۱.ارزیابی دقیق دمای بدن
اولین قدم، اندازه‌گیری صحیح دمای بدن است. استفاده از دماسنج دیجیتال توصیه می‌شود.
- دمای طبیعی نوزاد بین ۳۶.۵ تا ۳۷.۵ درجه سانتی‌گراد است.
- اگر دمای بدن بالاتر از ۳۸ درجه باشد، تب محسوب می‌شود.
۲. حفظ آرامش و محیط مناسب
- لباس‌های سبک به نوزاد بپوشانید و محیط خانه را خنک نگه دارید.
- از خواباندن نوزاد در محیط گرم یا استفاده از پتوهای سنگین خودداری کنید.
۳. استفاده از روش‌های خانگی
- کمپرس آب ولرم: استفاده از یک دستمال مرطوب با آب ولرم روی پیشانی، دست‌ها و پاهای نوزاد می‌تواند کمک کند.
- مایعات کافی: در صورت شش ماهه یا بزرگ‌تر بودن نوزاد، می‌توان مقدار کمی آب یا مایعات دیگر را به او داد. این کار به کاهش خطر کم‌آبی کمک می‌کند.
۴. داروهای تب‌بر
- داروهایی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن با دوز مناسب و زیر نظر پزشک می‌تواند موثر باشد.
- هشدار: هرگز آسپرین به نوزاد ندهید، زیرا ممکن است باعث عوارض خطرناک شود.
اشتباهات رایج والدین در درمان تب نوزادان
۱. استفاده از روش‌های غیرعلمی
- قرار دادن نوزاد در آب سرد یا استفاده از یخ می‌تواند به جای کاهش تب، باعث لرز شود و وضعیت را بدتر کند.
- دادن داروهای خانگی یا گیاهی بدون مشورت با پزشک، به‌ویژه در نوزادان، می‌تواند خطرناک باشد.
۲. بی‌توجهی به علائم هشداردهنده
گاهی والدین تب را نادیده می‌گیرند و تنها به کاهش دما فکر می‌کنند. اما علائمی مانند تشنج، تنفس دشوار یا استفراغ ممکن است نشان‌دهنده یک وضعیت جدی‌تر باشد که نیازمند مراجعه فوری به پزشک است.
۳. استفاده نادرست از داروها
- برخی والدین بدون توجه به دوز مناسب، داروهای تب‌بر به نوزاد می‌دهند که می‌تواند مضر باشد.
- فاصله زمانی بین دوزها باید رعایت شود.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در برخی موارد، تب نیازمند ارزیابی پزشکی است:
- اگر نوزاد کمتر از سه ماه است و دمای بدن او بالاتر از ۳۸ درجه است.
- اگر تب بیش از ۴۸ ساعت ادامه پیدا کند.
- اگر نوزاد علائمی مانند بی‌حالی، تشنج، یا کاهش اشتها دارد.
پیشگیری از تب در نوزادان
هرچند نمی‌توان به طور کامل از تب جلوگیری کرد، اما با رعایت نکات بهداشتی می‌توان خطر ابتلا به عفونت‌ها را کاهش داد:
- شستن مرتب دست‌ها پیش از لمس نوزاد.
- اجتناب از تماس نوزاد با افراد بیمار.
- انجام واکسیناسیون‌های نوزاد به موقع.
جمع‌بندی
تب در نوزادان، اگرچه ممکن است والدین را مضطرب کند، اغلب بخشی از فرآیند طبیعی دفاع بدن است. شناخت دلایل شایع تب و رعایت روش‌های مناسب مدیریت آن می‌تواند کمک کند تا والدین با آرامش بیشتری به این وضعیت رسیدگی کنند. همیشه به یاد داشته باشید که سلامت نوزاد شما در اولویت است و در صورت بروز هرگونه علامت غیرعادی، مراجعه به پزشک بهترین گزینه است.
منبع :
- Mayo Clinic: "Fever in Infants and Children"
- WHO Guidelines: "Managing Fever in Young Children"
- WebMD: "Baby Fever Causes and Treatments"
