ذهن شما نیز قادر است مثل جسمتان خسته شود در حدی که حتی از انجام یک کار ساده مانند انتخاب بین خوردن پیتزا یا قورمه سبزی عاجز بماند به این حالت فرسودگی ذهنی میگویند که در انگلیسی به آن Mental exhaustion یا Mental fatigue می گویند.
فرسودگی ذهنی چیست؟
یک دو ماراتن را تصور کنید. شما پس از یک ماراتن نفسگیر به پاهای خود اجازه استراحت کردن می دهید؛ اما به مغز خود که در یک زمان طولانی در معرض استرس های شدید ذهن قرار گرفته است، این اجازه را نمی دهید.
همین مسئله موجب می شود در آینده با طیف وسیعی از مشکلات روبرو شوید که حتی یک لحظه هم قادر نیستید تصور کنید ناشی از این موضوع باشد. فرسودگی روانی را می توان یک احساس خستگی مفرط تلقی نمود. که حالت مزمن استرس و خستگی که به علت فعالیت شدید ذهنی مداوم، به مغز شما تحمیل میشود. در یک خستگی جسمی عضلات شما خسته میشوند؛ ولی ذهن شما نیز قادر است این خستگی را تحمل کرده تا جایی که به فرسودگی برسد. اگر از ذهن خود بیش از حد کار بکشید، بدون آنکه استراحت کنید، یا برای انجام پروژه ها و وظایف خود تلاش ذهنی زیادی انجام دهید و بیش از اندازه خود را تحت فشار گذاشته امکان رخ دادن این حالت وجود دارد. این حالت قادر است در عملکردهای روزانه شما اختلال ایجاد کند و در توانایی شما در حل مشکلات، فکر کردن و تنظیم احساسات تأثیرگذار باشد. برای اینکه بهتر با این مفهوم آشنا شوید، سوالات زیر را از خود بپرسید:
- آیا احساس غرق شدگی دارید
- آیا بلند شدن از رخت خواب برای شما مانند شکستن شاخ غول شده است
- آیا همین که به همه مسئولیت هایتان فکر می کنید، احساس خستگی می کنید
- آیا سرگرمی های مورد علاقه شما را به علت مسئولیت های شخصی شغلتان کنار گذاشته اید
- آیا به سختی قادر هستید روی کارهای ساده تمرکز نمایید
- آیا به تازگی کارهای کوچک روزانه خیلی بزرگ به نظرتان می رسند
اگر پاسخ شما به سوالهای بالا مثبت است، امکان دارد از فرسودگی ذهنی عذاب بکشید. ذهن شما مانند یک لیوان آب میماند. استرس های روزمره نقش آب را دارند. اگر از حدی بیشتر شود، لبریز می شود و دیگر ذهن نمی تواند اطلاعات جدیدی را پردازش کرده و یک تصمیم گیری آگاهانه انجام دهد. فرسودگی روانی قادر است به مشکلاتی مانند اضطراب یا فرسودگی شغلی منجر شود. حتی قادر است موجب بروز مشکلات جسمانی مانند سردرد و مشکلات گوارشی شود.
نشانه های خستگی ذهنی
زمانی که با این معضل درگیر هستید امکان دارد با علائم متفاوتی روبرو شوید. شما امکان دارد قادر نباشید این نشانهها را فوراً تشخیص دهید و به زمان احتیاج داشته باشید. این نشانه ها می تواند بسیار وسیع باشد از ناتوانی در بلند شدن از تخت خواب تا احساس ناامیدی و پوچی. این خستگی حتی این توانایی را دارد که با اثر گذاشتن روی سیستم عصبی سمپاتیک موجب به وجود آمدن حس وحشت و نگرانی شود. با شناخت نشانههای خستگی ذهنی قادر هستید بهتر با این مسئله مواجه شوید.
- مشکلات در خواب
- پراکندگی افکار
- حس درماندگی
- احساس خستگی حتی پس از یک استراحت شبانه کامل
- بدبینی
- کاهش ایمنی بدن
- تپش قلب
- تلاش زیاد برای انجام کارهای روزانه
- حس غرق شدگی
- بی حالی و خستگی جسمی
- استرس همراه با غم
- ناراحتی گوارشی
- فشار خون بالا
- تغییر در اشتها
- عدم رعایت مهلت های کاری
- افکار خودکشی
- بلاتکلیفی
- درد عضلات
- احساس بی هدفی در زندگی
- سرماخوردگی های بی دلیل یا مکرر
- افسردگی
- بی انگیزگی و بی علاقگی
- مشکل در حفظ و یادآوری مطالب
- کناره گیری از مردم
- لغو برنامه ها
- به تعویق انداختن کارها
- تعامل کمتر با عزیزان
- احساس ناراحتی و نگرانی بیش از حد
- سردرد یا سرگیجه
- به آسانی عصبانی شدن از دیگران
- افزایش تحریک پذیری و بدخلقی
وقتی که با این مسئله مشغول هستید امکان دارد دوستانتان از شما شاکی شوند که به چه دلیل با آنها وقت زیادی نمیگذرانید؛ از تعدد روزهایی که بیمار هستید گله می کند و اعضای خانواده تان نیز به شما میگویند که به تازگی با آنها بد اخلاقی می کنید. همه این مسائل به دلایلی دارد که در ادامه برای شما بیان کردیم.
دلایل فرسودگی روانی
موارد زیادی وجود دارد که قادر است باعث به وجود آمدن فرسودگی روانی شود؛ ولی معمولا وقتی که یک شخص برای مدت زیادی تحت استرس طولانی قرار می گیرد، به این نوع خستگی دچار میشود. این موارد استرس زا می توانند در زندگی فردی شما یا در زندگی حرفهای شما اتفاق بیفتند. مانند زمانی که برای یک سفر کاری به کشوری می روید که با زبان آن آشنایی ندارید یا وقتی که می خواهید از یکی از اعضای خانواده خود که بیمار است مواظبت کنید.
با گذشت زمان این افزایش مسئولیت در کنار استرس، ذهن را فرسوده می کند؛ به خصوص اگر هیچ زمانی را برای استراحت و رسیدگی کافی به خود در طول روز اختصاص ندهید. اگر جزء اشخاصی هستید که بیش از اندازه در معرض استرس هستید، مطالعه بعضی از کتابها میتوانند به شما کمک کند. بعضی از عواملی که موجب به وجود آمدن فرسودگی روانی می شود موارد زیر را شامل می شود:
- نارضایتی شغلی
- تعهدات بیش از اندازه
- نگرانی های مالی
- داشتن یک شغل سخت
- مواظبت از یک عزیز بیمار
- مسئولیت های خانگی
- افسردگی
- استرس مزمن
- عدم توجه به خود مراقبتی
- عدم تعادل بین کار و زندگی
- نارضایتی از یک یا چند قسمت از زندگی خود
- از دست دادن یک عزیز
- خستگی جسمی و بیماری
- عدم اطمینان از آینده
- عوامل استرس زای اجتماعی یا جهانی
- بچه دار شدن
- ساعات کار طولانی بدون مرخصی
این موارد فقط قسمتی از عللی هستند که قادر می باشند موجب فرسودگی ذهنی شونده اگر هیچ کدام از موارد بالا شامل حال شما نمی شود که شما همچنان فکر میکنید ذهن خسته ای دارید به تغییرات استرس هایی که اخیراً در زندگی شما به وجود آمده است نگاهی بیندازید.
از خودتان بپرسید در سه ماه اخیر چه تغییراتی در زندگی شما به وجود آمده است یا چه مسئولیتی و تعهداتی را قبول کرده اید یا اخیراً عادات سالمی را که در گذشته داشتید را کنار گذاشته اید؟ این سوالات می تواند به شما کمک کند چون فرسودگی وقتی اتفاق می افتد که این زمان استراحت شما با انرژی ذهنی که در طول روز استفاده میکنید تناسبی ندارد.
رفع فرسودگی روانی
بسته به این که علت این خستگی چه چیزی است راه مبارزه با آن نیز میتواند فرق داشته باشد. با این وجود انجام بعضی از کارها می تواند به شما کمک کند. برای اینکه قادر باشید و بر این خستگی تسلط پیدا کنید، نباید به دنبال یک راه حل کوتاه مدت باشید. شما بایستی تلاش کنید عادات مثبت را در طولانی مدت در زندگی خود به وجود آورید تا نتایج آن را مشاهده کنید.
تعادل بین کار و زندگی
اگر این توانایی را ندارید که عاملی را که شما را تحت فشار قرار می دهد به صورت کامل از بین ببرید، زمان استفاده شده برای آن را کم کنید زمانهای خالی خود را با کارهایی پر کنید که شما را خوشحال میکند. در خلاصه کتاب تئوری مدیریت زندگی میفهمید که چطور می توانید بین تمام زوایای زندگی خود از شغل گرفته تا تفریح یک تعادل ایجاد کنید.
نابودی عوامل استرس زا
اگر امکان دارد تلاش کنید دلیل اصلی به وجود آورنده فرسودگی روانی را نابود کنید. برخی مواقع کارهایی که قرار است انجام دهید انرژی ذهنی زیادی از شما میگیرد.
یادداشت احساسات خود
شواهد نشان دهنده این است که نوشتن روزانه می تواند در کاهش علائم افسردگی و اضطراب تاثیر بسزایی داشته باشد.
ورزش کردن
ورزش موجب میشود سلامت مغز و سطح اضطراب شما بهبود پیدا کند روزانه حداقل ۳۰ دقیقه ورزش کنید.
بیشتر خوابیدن
برای مبارزه با فرسودگی روانی در عادات خواب خود کار کنید. بی خوابی و خواب ناآرام نهایتا به فرسودگی شما منجر می شود.
به طبیعت بروید
یکی از کارهای دیگری که می توانید برای رفع فرسودگی روانی انجام دهید این است که به طبیعت بروید. گردش در طبیعت می تواند به بهزیستی ذهنی و بهبود عملکرد شناختی کمک بسیاری کند.
داشتن خود مراقبتی
برای ذهنی سالم باید قسمتی از برنامه روزانه خود را مختص خود مراقبتی کنید ورزش، تغذیه سالم و مطالعه کتاب قسمتی از این خودمراقبتی هستند.
انجام دادن تمرینات ذهن آگاهی
تمرینات ذهن آگاهی مانند مدیتیشن به فرد کمک بسیاری میکند تا آگاهی زیادی از احساسات خود داشته باشد که مدیریت فرسودگی و افسردگی را بسیار آسان می کند.
تغییر شرایط شغلی خود
اگر شغل شما موجب این فرسودگی روانی میباشد تلاش کنید تغییراتی در زندگی کاری خود به وجود آورید به عنوان مثال به مرخصی بروید و حجم کاری خود را کم کنید.
منبع : آرگا
