هر کدام از ما از زمان تولد تاکنون دائماً در زمینه های مختلف مانند زیبایی، قد و هیکل، مقدار هوش، پیشرفت مدرسه ای، قدرت ماهیچه ای، درستی و صداقت و هزاران موارد دیگر مورد ارزیابی با دیگران قرار می‌گیریم. افزون بر آن هر کدام از ما در جریان جنگیدن برای رسیدن به ایده آل هایمان دائماً خود واقعی خود را با خود ایده آل مقایسه و ارزیابی می کنیم و این عمل را حتی با آگاهی از این که احتمالا این کار غیرمنصفانه میباشد انجام می‌دهیم. ما در این مطلب درباره خود کم بینی در نوجوانان صحبت می کنیم.
خود کم بینی در نوجوانان چیست؟
نوجوان در حد یک ورزشکار حرفه ای موفقیت ورزشی را از خود توقع دارد و در پیشرفت های تحصیلی که بر اساس معیار در کلاس احساس حقارت و خود کم بینی می کند چون توانایی آن را ندارد که مطلب یا کاری را به شکل داوطلبانه انجام دهد و یا در مورد آن حرف بزند که کس دیگری بهتر از این کار را انجام ندهد یا در مورد آن سخن گوید از آنجایی که بسیاری از نوجوانان به طور معمول مفاهیم غیر واقع بینانه و تخیلی را از توانایی ها و آرزوهای خود دارند زمانی که به آرزوها و هدف های خود دست نمی یابند، احساس خود کم بینی و حقارت با آنها دست میدهد.
افزون بر این علل که برای احساس حقارت و خود کم بینی در نوجوانان بیان کرد این است که ما بیشتر درباره احساسات خود آگاهی داریم تا درباره احساسات دیگران چون ما تنها احساسات سطحی و آنها را مشاهده میکنیم و نیز تظاهرات رفتاری و پوشش ظاهری و آنها را در نقش بازی کردن می بینیم. و در نتیجه ممکن است که ما درباره نقاط مثبت و موفقیت دیگران به خوبی قضاوت کنیم یا قاضی خوبی باشیم اما درباره شکست های خودمان قاضی با انصاف این باشیم.
افزون بر این روانشناس ها دو نوع از ناکامی های اجتماعی که فرد احساس خود کم بینی را به وجود می‌آورد صحبت می کند در اول ناکامی در نتیجه شکست خوردن شخص در رسیدن و دستیابی به انتظارات گروه اجتماعی خود ناکامی اجتماعی منشا گرفته از جلوگیری و بسته شدن از انگیزه های لازم و مورد احتیاج شخص از راه ارزش‌ها و عادت‌های خود فرد می باشد این مانع نیز باعث جلوگیری از فعالیت انگیزه ها می شود باعث بروز احساس خود کم بینی در شخص میشود.
درجه های متفاوت مثل همه نگرش ها به علت یک سلسله تجربه های طولانی مدت کسب می شوند در میان افراد متفاوتی که از احساس خود کم بینی در رنج و عذاب هستند در زمان های گوناگون فرقی وجود دارد به عنوان مثال در زمان های رسیدن به موفقیت و احساس حقارت وجود خارجی ندارد از سوی دیگر شکست‌های متوالی می تواند باعث ایجاد احساس خود کم بینی پیچیده ای درباره همه چیز در ما به وجود بیاورد.
پدری که حق هیچگونه تصمیم‌گیری را به پسرش نمی دهد و همه تصمیمات او را خودش می گیرد و بیش از توانایی هایش برای رسیدن به موفقیت در مدرسه و ورزش تحت فشار قرار میدهد یک نگرش دفاعی در پسرش نسبت به خودش ایجاد میکند این نگرش به شکل نگرش تعمیم یافته ای نسبت به همه قدرت ها در می آید نتیجه این کار پدر احتمالاً به شکل طغیانی آشکار علیه پدر ظاهر میشود و یا باعث ایجاد ترس شدید در پسر میشود که در هر دو صورت احساس حقارت در پسر شکل می گیرد.
نشانه های و علائم
سه راه عمده برای تشخیص احساس حقارت و خود کم بینی در زندگی روزمره نوجوانان وجود دارد:
- انزوای شدید: یک مورد افراطی آن شامل می باشد که شخص برای دوری از ملاقات با مردم و یا رویارویی با آنان به سمت دیگر خیابان فرار کند هرگز در راهرو و یا حیاط مدرسه به اجتماع دانش آموزان نمی پیوندد چون احساس می کند دیگران او را دوست ندارد و او را نمی خواهند.
- مرجع همه انتقادها: یک خنده دسته جمعی و یا یک گفتگوی در گوشی که احتمالا هیچ ارتباطی با شخص مضطرب ندارد امکان دارد که موجب شود او را نسبت به این موضوع احساس کند که مورد حمله قرار گرفته است.
- عکس العمل نامطلوب در برابر رقابت: شخصیت تمایل به ورود در هر مسابقه ای را دارد خواه مسابقه های مهارتی باشد و خاص صرفاً جهت تحت تاثیر قرار دادن همکلاسی‌اش باشد علاقه دارد که مهارت خود را با مهارت شخصی که قادر است او را شکست بدهد مقایسه نماید به طور معمول این حالت را “واکنش نامطلوب نسبت به رقابت می نامند.”
احساس خود کم بینی نوعی ناسازگاری
ناسازگاری کل شخصیت را در بر می‌گیرد در صورت احساس حقارت و خود کم بینی فقط قسمتی از تصویر کلیه شخص است فردی که به مقدار زیادی فاقد اعتماد به نفس از زندگی خودش را سرشار از بدبختی می‌بیند. ترس از خود برای اینکه استعدادها و توانایی‌های سرکوب شوند کافی میباشد نوجوانان ممکن است که از نظر ظاهری از خود توانایی هایی نشان دهند، ولی عملاً به علت ترس از شکست عقب می‌کشند. عبارت رایج میان اینگونه اشخاص این می باشد که: “من استعداد انجام آن کار را دارم ولی از ترس شکست احتمالی جرأت نمی‌کنم دست به این کار بزنم.”
به طور معمول به دنبال احساس شدید حقارت افسردگی ایجاد میشود از حالات و رفتار اینگونه اشخاص نمی توان هیچ گونه پیشگویی کرد دوستان و نزدیکانشان اکثرا نمی توانند درکی بر شدت افسردگی این اشخاص داشته باشند، اگر احساس حقارت و خود کم بینی به صورت طبیعی فقط در مقایسه با ایده‌آل‌ها باشد و در موارد شدید و بحرانی و رد شخص بیمار اینگونه مقایسه ها به صورت غبطه و حسرت تبدیل می شوند. نوجوانانی که از احساس خود کم بینی در رنج و عذاب هستند فقط در زمینه هایی که ضعف دارند خودشان را با دیگران مقایسه می کنند؛ و کارهای خوب خودشان را اصلاً با دیگران مورد قیاس قرار نمی دهند. این اشخاص اغلب دارای موفقیت هایی می باشند ولی خودشان این حقایق را متوجه نمی‌شوند. راه حل: در نهایت برای کمک به این گونه افراد بایستی ابتدا آن را به درکی واقع‌بینانه در توانایی‌هایشان و استعدادهایشان راهنمایی نمود، و سپس تشویق شوند تا در زمینه هایی که موفق هستند خود را با دیگران مقایسه نکنند به بیان دیگر باید به این نوع اشخاص این شناخت را داد که باید خود را با موفقیت های خود بسنجد نه با شکست.
ناکامی
ناکامی عبارت است از حالتی از یک شخص وقتی که ارضای رفتار برانگیخته، سخت و یا ناممکن می گردد و یا با مانعی در زمان رسیدن به هدفی برخورد می کند. به عبارتی دیگر؛ ناکامی یعنی حالت برانگیختگی عاطفی که عامل خشم و ناامیدی در آن حضور دارد. شخصی که برای میل به هدفی، برانگیخته می شود، همچنان برانگیخته باقی می ماند تا به مقصود خود دست پیدا کند. اگر چه قسمتی از عامل های محیطی یا درونی شخص، برای رسیدن او به مقصودش مانع می شوند، به شخص ناکامی دست خواهد داد.
به عبارتی دیگر؛ تجربه های ناخن برای یک نوجوان عبارت هستند از در محیط شخصی در درون او موانعی هستند که مانع از ارضای آرزوها و نیل به هدفی که فرد برای خودش قرار داده است می‌شوند.
دلایل ناکامی
تحقیقات ثابت کرده اند که می‌توان منابع عمده ناکامی را در سلامت و اوضاع فیزیکی شخص، نداشتن و یا کمبود پول، ویژگی ها و خصوصیات شخصیتی و ضعف و یا نداشتن توانایی های ذهنی موثر پیدا کرد تا حدود زیادی ناکامی شخص به آگاهی و درک او نسبت به این منابع و عوامل ناکامی ارتباط دارد این منابع به شرح زیر می باشد:
- عادات و مهارت ها، به ویژه عادات و مهارت هایی که ناکافی و نامناسب هستند. نوجوانی، فصل آغاز بسیاری از چیزهایی می باشد تازه و جدید که شخص بایستی بتواند خود را با آن ها سازگار نماید، و برای این سازگاری مهارت کافی و مناسب را ندارند.
- کمبودهای بیولوژیکی مثل نقص ذهنی و یا جسمی که این دو نقص بسیار شایع می باشند، چون اکثر اشخاص، بیشتر آرزوها و رویاهای بیش از حد توانشان در ذهن خود می پرورانند.
- کاستی ها و یا کمبود های محیطی می توانند اجتماعی، مادی و یا فضایی باشند چون نداشتن پول فاصله زیاد داشتن از مراکز رفاه اجتماعی و قانون و مقررات حاکم بر مدرسه و یا خانه که به شکلی با آرزوهای نوجوان در خصوص با کارهایی که دوستانش انجام می‌دهند، مغایرت دارد.
درمان ناکامی
راه های مختلفی برای غلبه بر خود کم بینی و نابودی ناکامی در نوجوانان وجود دارد:
- به جای مقصود اصلی، هدف هایی که سریع تر و آسان تر به آن دسترسی می یابند را جایگزین نمایید.
- اتخاذ رفتار سازنده، به شکل تلاش برای مقابله بر موانع در رسیدن به هدف.
- عقب نشینی و فرار کردن در رویا و تخیل، جبران، دلیل تراشی و دیگر رفتارهای جبرانی و مکانیزمهای دفاعی، صورت های گوناگون از رفتارهای دفاعی در برابر ناکامی می باشند.
- اتخاذ روش ها و شیوه های گوناگون دیگر، برای دستیابی به همان هدف.
حال که این مطلب خاتمه یافت برای آشنایی بیشتر با مطالبی در حوزه روانشناسی بر لینک های اعتماد به نفس پایین و مدیریت استعداد کلیک فرمایید.
منبع : آرگا
