علت سرمازدگی گیاهان و راه های جلوگیری از آن

به طور کلی زمستان را می توان یک فصل چالش برانگیز برای باغبانی دانست زیرا سرمازدگی گیاهان یکی از خطراتی به شمار خواهد آمد که می تواند آن ها را از بین ببرد. در واقع در این فصل استراتژی های خاصی نیاز است که بتوانید از گیاهان خود در برابر سرمای هوا محافظت نمایید.

آشنایی با سرمازدگی گیاهان

بهتر است بدانید که در واقع سرمازدگی پدیده ای است که درجه حرارت های پایین موجب ایجاد خسارت و یا از بین رفتن اندام های گیاهی می شود. این عارضه در درختان میوه در فصل زمستان و یا اوایل بهار حادث می شود و هر ساله خسارت های زیادی بر جای خواهد گذاشت. بر اساس آمار های ارائه شده تنها حدود ۱۰ درصد از کل زمین های قابل کشت دنیا ممکن است بدون تنش سرمازدگی باشند.

به طور کلی خسارت سرمازدگی در کشور آمریکا سالانه حدود ۳ الی ۴ درصد و در برخی مناطق مانند برزیل و نیمکره جنوبی حدود ۵ درصد و در ایران نیز حدود ۲.۵ تا ۳ درصد گزارش شده است. البته لازم به ذکر است که خسارت سرمازدگی اسفند ۷۵ در مناطق مختلف اتان خوزستان بالغ بر ۳۰۰ میلیارد ریال تخمین زده شده است. همچنین خسارت سرمازدگی فروردین ۷۶ باغ های استان چهارمحال بختیاری بالغ بر ۵۰ میلیارد برآورد شده است. بر اساس آمار وزارت جهاد کشاورزی در سال زراعی ۸۱ تا ۸۲ سطح کل باغ های کشور ۲۳۶۹۶۳۲ هکتار بوده است.

همچنین در سال ۱۳۸۴ نیز سطح خسارت دیده ناشی از سرمازدگی دیررس بهاره در درختان میوه حدود ۵۶۹۳۲۰ هکتار یعنی حدود ۲۵ درصد از باغات کشور بوده و در نتیجه به خسارت ۱۰۷۷۱۷۰ تن میوه انجامیده که ارزش ریالی آن حدود ۸۴۵۰ میلیارد ریال خواهد بود.

دلایل ایجاد سرمازدگی:

توجه داشته باشید هوای صاف و بدون ابر که وزش باد را نیز با خود به همراه دارد یکی از بدترین شرایط آب و هوایی برای گیاهان خواهد بود و احتمال سرمازدگی را تا حد زیادی بالا می برد. در مقابل نیز هوای ابری آسیب کمتری به گیاه می زند و احتمال سرمازدگی نیز به شدت پایین خواهد بود.

نشانه های سرمازدگی گیاه:

همانطور که می دانید وقتی یک گیاه دچار سرمازدگی می شود معمولا عمر آن به پایان نمی رسد اما شما از طریق علائم و نشانه هایی که در این مواقع رخ می دهد می توانید به بروز سرمازدگی پی ببرید:

• چروکیدگی در برگ ها رخ می دهد.
• ابتدا حاشیه و نوک برگ ها قهوه ای رنگ شده و در نهایت تمام سطوح برگ قهوه ای رنگ خواهد شد.
• روی سطح برگ گیاه حالتی آبدار ایجاد خواهد شد.
• بین رگبرگ های گیاه قهوه ای کم رنگ می شود
• ساقه گیاه دچار افتادگی خواهد شد
• جوانه های گل و برگ از بین خواهند رفت.

مراقبت از گیاهان در برابر سرمای زمستان:

شما برای مراقبت از گیاهان در شرایط سرمای زمستان نیاز به نکات و دستورالعمل هایی دارید که در ادامه سعی داری به بیان راهکارهای مناسب برای محافظت بیشتر از گیاهان در برابر سرمای زمستان بپردازیم:

• از یک لایه مالچ استفاده کنید:

مالچ گیاهی مانند یک عایق عمل می کند و رطوبت را درون ساختار خاک حفظ خواهد کرد. علاوه بر این پوشش آن موجب محافظت از سیستم های ریشه در برابر هوای سرد خواهد شد. مالچ دمای خاک را پایین می آورد و به جذب آب توسط گیاه کمک شایانی خواهد کرد.

دقت داشته باشید که یک لایه ۲ الی ۳ سانتی متری مالچ گیاهی برای هر درخت یا گیاه کفایت می کند. مالچ به دست آمده از گندم یا مالچ وشال سوزنی برگان به دلیل تجزیه پذیری بالا و ایجاد گرما به شدت توصیه خواهد شد.

به طور کلی گل رز و توت فرنگی از جمله گیاهانی هستند که در فصل زمستان نیاز به مالچ دارند. مالچ گیاهی از سرد شدن سریع خاک و گرم شدن یک دفعه ای جلوگیری می کند و در فصل بهار نیز شما می توانید مالچ را از اطراف گیاه حذف نمایید.

• گیاه تان را کاور کنید:

با استفاده از یک پلاستیک روشن، نایلون یکبار مصرف و یا حتی یک مقوای سفید گیاه تان را بپوشانید. دقت داشته در زمان کاور کرد برگ ها یا ساقه در فشار نباشند. در بسیاری از کلان شهرها، شهرداری ها اقدام به کاور کردن گیاهان با پلاستیک های مخصوص می کند که این اقدام گاهی کاربردی و آسان در مقابله با سرمای زمستان می باشد. اگر از مقوا یا پوشش تیره استفاده می کنید در طول روز بایستی آن را بردارید تا گیاه از نور خورشید استفاده نماید.

• یک گلخانه کوچک و ساده بسازید:

به راحتی با چندین تکه آهن یا چوب گلخانه ای ساده و کاربردی را بنا نمایید. برای این کار در ابتدا بایستی چهارچوب را به زمین محکم نمایید و سپس با استفاده از پلاستیک آن را بپوشانید. توصیه می شود که از گذاشتن پنجره جهت تهویه هوا دریغ نکنید.

• سیستم گرمایشی را تامین نمایید:

در فصل زمستان گیاهان برای بقا نیاز به گرما دارند. در گلخانه های پیش سافته می توانید از بخاری نفتی، گازوئیلی یا حتی برفی استفاده نمایید. در روز شاید نیازی به روشن کردن بخاری نباشد زیرا که نور مستقیم خورشید موجب ایجاد محیطی گرم زیر پوشش پلاستیک گلخانه ای می شود.

اصول درمان سرمازدگی گیاه:

چنانچه گیاه شما دچار سرمازدگی شده است بایستی گیاه را به محل گرم تری انتقال دهید. همچنین توصیه می شود تمام قسمت های سرمازده را از گیاه جدا نمایید البته این کار را باید در طول فصل بهار انجام دهید و به هیچ وجه برای جدا کردن قسمت های یخ زده گیاه عجله نکنید.

دقت داشته باشید که این راهکار برای گیاهانی است که دچار سرمازدگی شده اند اما قسمت هایی از آن ها هنوز سالم است.

راه های جلوگیری از سرمازدگی گیاه:

بهتر است بدانید که برای جلوگیری از سرمازدگی گیاه اغلب نکات و راهکارهایی وجود دارند که در ادامه سعی داریم به بیان آن ها بپردازیم:

با آغاز سرما بایستی شرایط را به گونه ای برای گیاه یا گیاهانی که از آن ها نگهداری می کنید فراهم نمایید که احتمال سرمازدگی به شدت کاهش پیدا خواهد کرد.

اگر در گلدان های گیاه تان در نیمه ابتدایی سال در پشت پنجره یا بالکن مراقبت می کنید با شروع فصل پاییز بهتر است آن ها را به درون خانه انتقال دهید. انتقال گیاه از یک فضای باز به فضای بسته باید به آرامی صورت بگیرد. همچنین بهتر است گیاه را چندین روز در محیط سایه قرار دهید و سپس به داخل خانه بیاورید.

بعد از انتقال گیاهان به داخل خانه بایستید آن ها را پشت پنجره جنوبی قرار دهید تا نور کافی دریافت کنند. دقت داشته باشید محیطی که گلدان های گل و گیاه تان در آن قرار می گیرد بیش از اندازه گرم نباشد که باعث پژمردگی شان شود.

وقتی گیاهان را در فضای داخلی خانه قرار می دهید احتمال خشک شدن گیاه زیاد خواهد بود و برای جلوگیری از این اتفاق بایستی دو فاکتور مهم رطوبت و دما را کنترل نمایید.

سعی کنید برای نگهداری گلهای آپارتمانی آن ها را در قسمت های خنک تر خانه قرار دهید. همچنین به دلیل استفاده از وسایل گرمایشی از رطوبت کاسته خواهد شد و بنابراین بایستی به صورت مداوم میزان رطوبت خاک را کنترل کنید و در صورت نیاز به گیاه آب بدهید. البته در فرآیند آبیاری نباید افراط کنید و هر گیاه را با توجه به میزانی که نیاز دارد آبیاری نمایید.

برای تقویت رطوبت هوا در فصل زمستان می توانید از بخور آب به ویژه بخور سرد کمک بگیرید و یا یک طرف آب بر روی وسایل گرمایشی قرار دهید.

منبع : آرگا