آناتومی دندان و بررسی ساختار کلی آن

همانطور که می دانید دندان انسان سخت ترین ماده موجود در بدن انسان است که علاوه بر نقش مهمی که در جویدن غذا دارد بسیار در چهره و صحبت کردن افراد نیز تاثیرگذار خواهد بود و بهتر است برای درک درمان های مربوط به آن اطلاعاتی در مورد آناتومی دندان ها داشته باشید.

آشنایی با آناتومی دندان

در واقع دندان ها یکی از حیاتی ترین بخش های بدن محسوب می شوند که نگهداری و مراقبت از آن ها به خاطر آسیب پذیری بالایی که دارند دشوار و چالش برانگیز خواهد بود. به طور کلی دندان ها نیز مانند برخی دیگر از ارگان ها دارای نوعی آناتومی هستند که شناخت آن باعث می شود تا شما با دید بهتری نسبت به مراقبت دندان هایتان اقدام نمایید.

معمولا تمام درمان هایی که در جهت دندانپزشکی به منظور ترمیم دندان ها و یا جایگزینی دندان ها وجود دارد بر اساس شناخت آناتومی دندان طراحی شده اند زیرا اگر این شناخت وجود نداشته باشد درصد نتیجه گیری معکوس از درمان وجود خواهد داشت که به همین منظور می توانید با وجود مسائل مختلف به اهمیت دندان هایتان پی ببرید.

بهتر است بدانید که تعداد دندان های یک انسان بالغ ۳۲ عدد می باشند که حدود ۱۶ عدد آن بر روی فک بالایی و ۱۶ عدد بر روی فک پایینی قرار گرفته اند. همچنین دندان ها از یک ماده سخت تولید شده اند که به همین خاطر سخت ترین عضو بدن شناخته می شود.

در واقع ساختار تشکیل دهنده دندان های هر انسان بدین صورت است که در داخل بدن و در زیر مینای دندان لایه ای سخت به نام عاج دندان و لایه ای دیگر به نام مغز دندان و یا همان محفظه ی دندان وجود دارد که رگ های خونی و اعصاب مربوط به آن نیز در همان مغز دندان قرار گرفته اند. همچنین قسمت مهم دیگری که در آناتومی دندان وجود دارد ریشه دندان خواهد بود و در استخوان قرار گرفته است.

انواع دندان ها

به صراحت می توان گفت که هر انسان دارای ۳۲ دندان شامل ۱۶ دندان در فک بالایی و ۱۶ دندان در فک پایینی است که البته در برخی موارد به خاطر اختلالات ژنتیکی، مشکلات مربوط به رشد دندان و نقایص مادرزادی ممکن است تعدادی بیشتر یا کمتری در دهان وجود داشته باشد. با این وجود دندان ها به چهار گروه اصلی تقسیم بندی می شوند که هر کدام بر اساس موقعیت و عملکرد خود تعریف می شوند و در ادامه آن ها را شرح داده ایم:

• دندان های نیش:

 دندان های نیش معمولا در معرض دید هستند و به همین خاطر در زیبایی چهره و دندان نقش عمده ای خواهند بود که البته خود این دندان ها به دو تقسیم دندان های نیش مرکزی و نیش جانبی تقسیم می شوند:

دندان های نیش مرکزی در قسمت جلویی فک قرار گرفته اند و عمدتا خط میانی صورت از بین آن ها می گذرد. این دندان ها مشخص ترین دندان ها در دهان هستند و رنگ، شکل و سایز آن ها مانند سایر دندان ها در هر انسانی کاملا متفاوت خواهد بود.

دندان های نیش جانبی نیز دندان های کوچکی می باشند که میان دندان های نیش مرکزی و دندان های ثنایا قرار گرفته اند و دارای دو نوع بالا و پایین خواهد بود. وظیفه این دندان ها برش مواد غذایی در هنگام جویدن است و با وجود اینکه نقش زیادی در زیبایی چهره دارند اما تاثیر آن ها به اندازه نیش مرکزی ها نخواهد بود.

• دندان های ثنایا:

این نوع دندان نیز قوی ترین خواهد بود که شامل چهار نوع یعنی دو دندان در فک بالا و دو دندان در فک پایین است. دندان های ثنایا از چندین جهت مهم هستند که به همین خاطر کشیدن آن تنها زمانی توصیه می شود که راهکار دیگری وجود نداشته باشد.

• دندان های آسیاب کوچک:

 در واقع دندان های آسیاب کوچک یا دندان های دو ریشه ای دندان های انتقالی هستند که میان دندان نیش و دندان های آسیاب قرار گرفته اند. این دندان ها مشخصاتی مشابه دندان های نیش قدامی و دندان های آسیاب خلفی دارند و به همین خاطر غذا به جای اینکه مستقیم از دندان نیش به سمت دندان آسیاب برود بین دندان های نیش و آسیاب کوچک حرکت می کند تا در آخر برای جویدن به دندان های آسیاب برسد.

ساختار و شکل دندان ها

بهتر است بدانید که ساختار بدن در واقع از سه بخش ریشه، گردن و تاج تشکیل شده است که هر کدام از آن ها خود به بخش های مختلفی تقسیم می شوند و تمام اجزا کنار یکدیگر باعث تشکیل ساختار دندان ها خواهد شد:

گردن دندان

جالب است بدانید که گردن دندان خود دارای دو قسمت اصلی از آناتومی دندان است که در ادامه آن ها را شرح داده ایم:

• پالپ:

این بخش که به عبارتی مغز دندان به شمار می آید تمام اعصاب و رگ های خونی در آن کشیده شده اند.

• لثه ها:

در واقع لثه ها بخش صورتی رنگ و گوشتی مانند دندان هستند که به بخشی از دندان ها اتصال خواهند داشت.

ریشه

ریشه در واقع حدود دو سوم از ساختار دندان ها را تشکیل می دهد که برای ما قابل مشاهده نیستند و به عبارتی از اندازه زیاد آن نسبت به سایر بخش های بدن می توان به میزان استحکام آن پرداخت زیرا این قسمت دندان کاملا در استخوان فک قرار گرفته است. خود ریشه دندان نیز دارای بخش های متفاوتی که در ادامه بیان کرده ایم:

• استخوان فک:

این استخوان دارای حفره هایی است که ریشه دندان را درون خود جای داده و پشتیبانی استحکام دندان ها را بر عهده خواهد داشت.

• رباط پریودنتال:

این رباط از جنس فیبر کلاژن است که در واقع برای عروق خونی و اعصاب در دندان ها نقش محافظ را ایفا خواهد کرد. در صورتی که این رباط آسیب ببیند به تدریج مواد مغذی خون کمتر به دندان می رسد و دندان ها آسیب پذیرتر و شکننده تر خواهند شد.

• رگ های خونی و اعصاب:

این رگ ها معمولا در انتهای ریشه قرار دارند و میزان فشار وارد شده بر دندان ها را کنترل کرده و در هنگام فشار زیاد مشابه یک هشدار اطلاع از امکان آسیب به دندان ها رخ خواهد داد. همچنین رگ های خونی مسئول رساندن تغذیه به بخش رباط های پریودنتال نیز خواهند بود.

• سمنتوم:

این بخش که از یک ماده تشکیل شده است ساختاری مشابه استخوان خواهد داشت که رباط پریودنتال در آن قرار گرفته و به خاطر استخوان شکل بودنش در استحکام و دوام دندان بسیار تاثیرگذار خواهد بود.

• کانال ریشه:

این بخش نیز معمولا از بالب دندان عبور می کند که بالب دندان بخشی از گردنه دندان خواهد بود که وظیفه ای جدا و منحصر به فرد دارد.

تاج دندان

تاج دندانی بخشی از آناتومی دندان ها است که در دهان قابل مشاهده است و شامل ۲ قسمت مجزا خواهد بود:

• مینای دندان:

این بخش از تاج دندان به نوعی سفت ترین بخش بدن انسان محسوب می شود که سطحی ترین لایه تاج بوده و در تماس مستقیم با مواد غذایی قرار گرفته است.

• عاج:

عاج دندان را نیز می توان عایقی برای دندان ها دانست که در قسمت زیرین مینای دندان قرار گرفته و از دندان ها در برابر سرما و گرما وارد شده محافظت خواهد کرد.

بیماری ها و مشکلات آناتومی دندان

دندان ها نیز مانند دیگر اعضای بدن گاهی اوقات ممکن است دچار بیماری یا مشکلاتی شوند که به همین منظور در ادامه سعی داریم برخی از آن ها بیان نماییم:

• حفره های دندانی:

این حفره ها در واقع منافذی هستند که باکتری ها به منظور فرار از مسواک و بزاق دهان در داخل آن پنهان خواهند شد و به تدریج درون آن به مینا و ساختار های عمیق دندان آسیب وارد می کنند. دقت داشته باشید که اغلب حفره های دندانی روی دندان های مولر و پرمولر ایجاد می شوند.

• عفونت دندان ها:

همچنین التهاب ساختار های عمقی دندان نیز شامل لیگامنت های لثه ای، استخوان فک و سمنتوم خواهد بود که این بیماری عمدتا به خاطر عدم رعایت بهداشت دهان و دندان اتفاق می افتد.

• پلاک دندانی:

بهتر است بدانید پلاک دندانی در واقع یک لایه نازک چسبنده و بی رنگ است که از باکتری ها و موادی که باکتری ها ترشح می کنند تشکیل خواهد شد. در واقع پلاک دندانی بلافاصله پس از خوردن غذاهای شیرین، بر روی سطوح دندان تشکیل خواهد شد و به راحتی نیز قابل از بین بردن نخواهد بود.

• بیماری لثه:

بیماری لثه که عمدتا با عنوان ژنژیویت شناخته می شود به معنی التهاب قسمت سطحی لثه ها در اطراف و بی تاج دندان خواهد بود که تشکیل جرم و جمع شدن پلاک دندان ها می تواند باعث ایجاد بیماری لثه شود.

• جرم دندانی:

به طور کلی چنانچه پلاک روی سطوح دندان ها از بین نرود به تدریج با مواد معدنی دندان ها ترکیب شده و باعث ایجاد جرم دندان خواهد شد که ماده سخت و چسبنده تری است. در واقع تمیز کردن جرم دندان نیاز به عمل جرم گیری دندان ها توسط دندانپزشک دارد و هزینه های مربوط به آن نیز متغیر خواهد بود.

پس از شناخت کامل ساختار دندانها در صورت تمایل می توانید با آناتومی گوش و آناتومی شش نیز آشنا شوید.

منبع : آرگا