اشتها به معنای میل به خوردن غذا و حس گرسنگی می باشد، هر فردی می تواند کم شدن اشتها را به دلایل مختلفی تجربه نماید. برخی از افراد ممکن است تمایل کمی به غذا خوردن داشته باشند و علاقه ای به خوردن غذا از خود نشان ندهند و یا در زمان غذا خوردن حس تهوع داشته باشند. همچنین افراد در کنار بی اشتهایی به خاطر عدم خوردن غذای کافی برای حفظ سلامت بدن، ممکن است حس خستگی داشته باشند و وزن کم کنند بابراین اگر شما نیز به دنبال راهکارهای طبیعی به منظور درمان بی اشتهایی هستید به شما دوستان عزیز پیشنهاد می کنیم تا پایان مطلب همراه ما باشید.
کم شدن اشتها و عوامل موثر بر آن
کم شدن اشتها و در نهایت، کاهش وزن در بیماری های زیادی شایع می باشد و ممکن است نشان از یک بیماری جدی در افراد باشد. بی اشتهایی یا همان کاهش اشتها به دلایل مختلفی به وجود می آید. اشخاص ممکن است علاقه کمی به خوردن غذا داشته باشند و یا در زمان خوردن یا فک کردن به غذا دچار حالت تهوع شوند. بی اشتها شدن و به دنبال آن عدم تغذیه مناسب می تواند باعث خستگی و کاهش وزن در افراد شود. پزشکان به از دست دادن کامل اشتها در طولانی مدت بی اشتهایی می گویند که با اختلال خورد بی اشتهایی عصبی متفاوت می باشد.
بی اشتهایی در مقایسه با کاشکسی
بی اشتهایی با عنوان «کمبود یا از بین رفتن اشتها و در نتیجه عدم توانایی در غذا خوردن تعریف » می شود. این نوع بی اشتهایی با بی اشتهایی عصبی کاملا فرق داشته و تقریبا در تمام انواع بیماری و بیشتر در سرطان های پیشرفته دیده می گردد. بی اشتهایی باعث کاهش وزن ناشی از چربی می شود که می تواند شامل از دست دادن ماهیچه ها هم شود. با تشخیص زود هنگام، بی اشتهایی می تواند درمان شود و کاهش وزن با مصرف مکمل های غذایی یا افزایش مصرف مواد غذایی جبران گردد.
Cachexia با عنوان سوء تغذیه که با ضعف و سستی همراه باشد تعریف می گردد. Cachexia در بیشتر سرطان های پیشرفته و ایدز و برخی بیماری های دیگر مثل نارسایی احتقانی قلب بسیار شایع می باشد، Cachexia در بیشتر از ۸۰ درصد بیماران به سرطان، قبل از مرگ دیده می شود و عامل اصلی مرگ در بین حدود ۲۰ درصد از این بیمارن می باشد. در مقایسه با بی اشتهایی، کاهش وزن همراه با Cachexia نیز به از بین رفتن چربی و ماهیچه ها و حتی توده های استخوانی بدن می انجامد. همچنین Cachexia با استفاده از انوع مکمل ها و یا افزایش مصرف غذا جبران نخواهد شد.
علل اصلی در کاهش اشتها
دلایل اصلی کم شدن اشتها و یا کاهش اشتها می توانند جسمی یا روانی باشند. بعضی از مهترین دلایل کاهش اشتها و یا از دست دادن اشتها شامل موارد زیر می شود:
- عوارض یک نوع بیماری طولانی مدت مثل سرطان ها
- وجود عفونت یا مشکلات گوارشی موقتی در فرد. البته این بی اشتهایی در اغلب موارد موقتی بوده و با درمان بیماری برطرف خواهد شد.
- عفونت های ویروسی یا باکتریایی شایع مثل آنفولانزا یا گاستروانتریت معمولا از دلایل اصلی کم شدن اشتها می باشند، در این شرایط اشتهای افراد در طول دوره بیماری کاهش یافته و بعد از درمان به حالت قبل خود باز خواهد گشت.
- اختلال در حواس، افراد با دیدن غرا و بو کردن و چشیدن آن از غذا خوردن لذت می برند، وقتی در یکی از این حواس مشکل و اختلال ایجاد گردد ممکن است بر روی اشتهای فرد تاثیر منفی گذاشته و سبب بی اشتهایی شود.
دلایل کوتاه مدت کاهش اشتها
همچنین برخی از دلایل کوتاه مدت در کاهش اشتها شامل موارد زیر می شوند:
- داشتن آلرژی
- مشکل یبوست
- بیماری آنفولانزا
- باردار بودن
- داشتن استرس
- بیماری سرماخوردگی
- ناراحتی های معده
- رفلکس اسید
- مسمومیت های غذایی
- مشکلات گوارشی
- عوارض جانبی برخی داروها
- مصرف الکل یا مواد مخدر
- عدم تعادل در هورمون ها
- زخم و یا وجود درد در دهان
- عفونت های تنفسی
- عدم تحمل مواد غذایی
- باکتری ها یا عفونت های ویروسی
بیماری های موثر بر کاهش اشتها
همانطور که گفتیم بعضی از بیماری ها در مدت طولانی ممکن است باعث کم شدن و از بین رفتن اشتها شوند .از دست دادن اشتها می تواند به کاهش عملکرد مفید سیستم ایمنی بدن و احساس ناخوشایند بودن و ناراحتی معده مرتبط باشد، برخی از بیماری هایی که باعث از بین رفتن اشتها می شوند شامل موارد زیر است:
- بیماری آسم
- دیابت
- بیماری آدیسون
- مشکل پرکاری تیروئید
- نارسایی های قلبی
- اچ آی وی یا ایدز
- کم کاری در تیروئید
- بیماری های مزمن کبد یا کلیه
- بودن سطح کلسیم بالا در خون
- سرطان معده یا روده بزرگ
- سرطان معده
- سرطان تخمدان
- بیماری های گوارشی مثل سندروم روده تحریک پذیر و کرون
زمانیکه فرد به دلیل بیماری های مختلف مانند سرطان اشتهای خود را از دست می دهد ممکن است در کنار کم شدن اشتها علائم زیر را نیز تجربه کند:
- درد معده
- سوزش قلب
- خون در مدفوع
- حس سیری
- زرد شدن پوست یا چشم ها
داروها و روش های درمانی ایجاد کننده کاهش اشتها
در برخی موارد کم شدن اشتها می تواند عارضه جانبی مشترک بسیاری از داروها در کنار سایر مشکلات گوارشی مثل یبوست یا اسهال باشد. برخی داروها و روش های درمانی که می توانند سبب بی اشتهایی و کاهش اشتها شوند عبارتند از:
- ایمونوتراپی
- شیمی درمانی
- استفاده از داروهای آرامش بخش
- برخی از داروهای آنتی بیوتیک
- انجام پرتودرمانی در ناحیه معده
- استفاده از داروهای تفریحی مثل کوکائین، حشیش و آمفتامین ها
اغلب بیمارانی که تحت عمل های جراحی قرار می گیرند ممکن است بعد از عمل دچار کاهش اشتها شوند که تا حدی مربوط به داروهای بی هوشی می شود.
عوامل روان شناختی و شرایط بهداشت روان موثر بر کاهش اشتها
برخی عوامل روان شناختی و شرایط بهداشت و روان نیز می توانند تاثیر بالایی در کاهش اشتها افراد شوند. برخی از این موارد عبارتند از:
- اندوه و ناراحتی
- استرس
- اضطراب
- افسردگی
- حملات هراس
- اختلالات خوردن مثل بولیمی یا بی اشتهایی عصبی
- از دست دادن اشتها به خاطر استفاده از داورها و تغییرات هورمونی بدن؛ تغییر در تشخیص طعم در سالمندان شایع تر می باشد.
- سن افراد در میزان اشتها تاثیر گذار است، با بیشتر شدن سن اشتها کمتر شده و افراد مسن ممکن است کمتر از دیگران غذا بخورند. معده افراد با بیشتر شدن سن تا حدی آهسته تر تخلیه می گردد و فرد بیشتر اوقات حس سیری دارد.
زمان مراجعه به پزشک
با از بین رفتن کامل اشتها در مدت یک تا دو روز یا بیشتر فرد ممکن است یک بیماری جدی داشته باشد و باید سریعا به پزشک مراجعه شود، در زمان مشاهد هر یک از علائم زیر به پزشک مراجعه کنید:
- درد در زمان غذا خوردن
- ادرار ابری و یا نامنظم
- استفراغ در طول یک روز یا بیشتر از آن
- عدم توانایی نگهداری مایعات در بدن
کاهش و یا از دست دادن اشتها در صورتی که درمان نشود باعث بروز عوارض جدی در فرد خواهد شد، ادامه داشتن کاهش اشتها به کاهش وزن، سوء تغذیه و … می انجامد. اشخاص در صورت از بین رفتن اشتها به مدت طولانی و مشاهده کاهش وزن غیر منتظره یا سریع باید به پزشک مراجعه نمایند. همچنین در صورتی که در کنار کاهش اشتها هر یک از علائم زیر وجود داشته باشد باید با پزشک مشورت شود:
- تب
- سرفه
- دل درد
- تنگی نفس
- ضربان سریع قلب یا نامنظم
روش تشخیص کاهش اشتها
اگر مشکل کاهش اشتها با گذشت چند روز برطرف نشود و همچنان ادامه داشته باشد و دلیل مشخصی برای بروز آن وجود نداشته باشد، باید برای تشخیص اصلی به پزشک مراجعه شود، پزشک به منظور ارزیابی نفخ و تشخیص برآمدگی یا حساسیت در شکم تمام علائم بیمار را بررسی کرده و معاینه جسمی انجام خواهد داد، علاوه بر این امکان دارد پزشک برخی از آزمایشات را برای تشخیص درست بیماری انجام دهد، این آزمایشات می تواند شامل موارد زیر باشد:
- آندوسکوپی
- آزمایش خون
- اشعه ایکس شکمی
درمان مشکل کاهش اشتها و بی اشتهایی
درمان کاهش اشتها قبل از هر چیزی به دلیل ایجاد آن بستگی دارد، در صورتی که دلیل عفونت باکتریایی یا ویروسی باشد در اغلب موارد به درمان خاصی نیاز نیست و با درمان عفونت خیلی راحت اشتها بر خواهد گشت. پزشک برای کمک به برگشت اشتها و افزایش آن و کاهش علائم دیگر مثل حالت تهوع از دارواهی خاصی برای بیمار استفاده می کند.
اگر کاهش اشتها در بیمار به خاطر افسردگی یا اضطراب باشد فرد می تواند با مراجعه به روان شناس و استفاده از روش های درمانی و برخی از داروهای ضد افسردگی مشکل خود را حل و درمان نماید.
در برخی موارد ممکن است پزشک تشخیص دهد که مصرف دارویی خاص باعث بی اشتهایی شده که در این صورت می تواند دوز دارو را کاهش داده و کمتر نماید.
اگر کاهش اشتها به دلیل یک بیماری خاص ایجاد شده باشد در مرحله اول بیماری باید درمان گردد.
بروز درد، حالت تهوع ، خستگی و افسردگی از دلایل بسیار شایع تحریک کننده بی اشتهایی هستند که درمان آن ها بسیار ساده است.
باید بدانید که روش های درمان بی اشتهایی در تمام بیماران موثر نیست و در برخی موارد ممکن است بیمار بهبود یابد و در برخی نیاز به درمان طولانی تری داشته باشد. بی اشتهایی ناشی از بیماری در صورت عدم درمان به موقع ممکن است بدتر شود.
اگر بی اشتهایی درمان نشود، کاهش اشتها می تواند با علائم شدیدتری همراه شود، علائمی مثل:
تب، کاهش وزن، تحریک پذیری، خستگی شدید، ضربان قلب سریع، ضعف
تغییر در سبک زندگی
در شرایطی که فرد مبتلا به بی اشتهایی شده است، پزشک برای درمان خوردن چندین وعده غذایی کوچکتر در روز را به جای سه وعده اصلی پیشنهاد می شود. در این صورت باید وعده های غذایی دارای کالری و پروتئین مناسبی باشند تا مواد مفذی و انرژی لازم برای بدن تامین شود. بعلاوه نوشیدن آب میوه های طبیعی و پروتئینی همراه غذا و اضافه نمودن سبزیجات، ادویه ها یا دیگر طعم دهنده ها به وعده های غذایی در محیط هایی آرامش بخش و اجتماعی می تواند غذا خوردن را برای افراد لذت بخش تر کند. با تغییر سبک زندگی و انجام ورزش و پیاده روی می توانید به افزایش اشتهای خود کمک کنید.
در چه مواقع باید به پزشک متخصص گوارش مراجعه کرد؟
پیدا کردن علت بی اشتهایی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است زیرا، عدم درمان سبب بروز یک سری مشکلات خواهد شد و در واقع بی اشتهایی به صورت مداوم باعث کاهش وزن و سوء تغذیه می شود بنابراین، در صورتی که به صورت طولانی مدت دچار بی اشتهایی شده اید و یا هر نوع کاهش وزن شدید را تجربه کردید یهتر است با پزشک تان مشورت نمایید و در کنار بی اشتهایی در صورتی که علایم زیر را تجربه کردید حتما به پزشک مراجعه نمایید که این علایم عبارتند از : درد شکم، تب، تنگی نفس، سرفه و ضربان قلب تند و نامنظم.
سخن پایانی
افراد بنا به دلیل مختلف می توانند بی اشتهایی را تجربه کنند که برخی از این دلایل کوتاه مدت هستند مانند سرماخوردگی، مسمومیت غذایی و سایر عفونت ها و یا شاید اثرات جانبی دارو ها باشد و یا ممکن است به دلیل مشکلات پزشکی مانند دیابت، سرطان و یا بیماری های تهدید کننده جان باشد که بی اشتهایی می توانید به همراه خستگی و یا حالت تهوع باشد و بهتر است به پزشک مراجعه نمایید.
منبع : آرگا
