معرفی کوتاه انواع ساز و آلات موسیقی

ساز ها در انواع و اشکال مختلفی در بازار وجود دارند که هر یک از آنان متعلق به گروه و دسته ای منحصر می باشد. در عصر امروز بسیاری از جوانان علاقه مند به یادگیری هنر نوازندگی هستند، که در این مطلب سعی کرده ایم گروهی از ساز ها را در کنار نحوه یادگیری به شما معرفی کنیم.

از این رو در ادامه این مطلب با ما همراه شوید تا انواع ساز را علاوه بر آشنایی جزئی هر یک از آنان به شما آموزش دهیم.

مهارت نوازندگی و استفاده از ساز به چه صورت است؟

در توضیحی مختصر از کلمه ساز می توان این چنین گفت که هر چیزی که شما را در نواختن و ایجاد صدایی همراهی و کمک کند، ساز نام گرفته می شود. در این رابطه اگر بخواهیم به اولین ساز های مورد استفاده از گذشتگان اشاره کنیم، باید به صدای خود انسان ها بپردازیم. ولی گفتنی است که با گذشت زمان و اختراع وسایل متعدد برای نواختن، ابزاری تهیه شد که از صدای برخی انسان ها خیلی بهتر بود و با آن می توانست تغییر بسیاری در ایجاد صدای لذت بخش ایجاد کرد.

به طور طبیعی در باور و ذهن بسیاری از افراد در مواجه با اسم ساز، تصور گیتار، ویالون و پیانو می باشد. در حقیقت عده کثیری از افراد به تعلق این ساز ها در گروهی وابسته آگاهی ندارند و نمی دانند که هر یک از آنان به کدام بخش از جهان تعلق دارد. در این بین افراد بسیاری نیز هستند که با شنیدن آهنگی خاص متوجه منبع صدا نمی شوند و نمی توانند آن را به خوبی شناسایی کنند. علت این عدم آگاهی محدود کردن افکار به ساز های رایج همچون گیتار و ویالون است.

اگر شما نیز به این گروه از افراد تعلق دارید، توصیه می شود ادامه مطلب را جهت آموزش های لازم در رابطه با شناسایی انواعی از ساز ها مطالعه کنید.

معرفی انواع ساز

در ادامه مطلب با گروهی از ساز های موجود در جهان آشنا می شوید.

• ساز های زهی

این گروه خود به ساز های متفاوتی تقسیم می شود که در ادامه به معرفی آنان پرداخته ایم.

بربط:

بربط در اصطلاحی دیگر رود و یا عود نیز شناخته می شود که از ساز های زهی زخمه ای است و توسط ایرانیان نیز ساخته شد. این نوع ساز در کشور ایران و دیگر مناطق عربی بسیار رایج است. همچنین از ساز بربط به عنوان وسیله قدیمی شرقی برای نواختن موسیقی یاد می کنند.

تار:

تار نیز از دیگر ساز های ایرانی است که به وسیله زخمه صدا تولید می کند. ساز تار در بسیاری از مناطق ایران و دیگر قسمت های خاور میانه همچون؛ تاجیکستان، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، گرجستان و نواحی قفقاز محبوبیت منحصری دارد. گقتنی است که تار در زبان فارسی به معنای رشته است.

تنبور:

ساز تنبور از دیگر ساز های دسته بلند و به شکل کاسه گلابی است که به طور رایج با وسیله چوب توت ساخته می شود. کاسه این ساز را به ۲ شکل کاسه ای که از قدیم رایج بوده است، و چند تکه ای که تقلید از کاسه های سه تار در سال های اخیر است، می سازند.

دیوان:

از جمله ساز های مضرابی می توان به دیوان اشاره کرد که از انواع ساز به حساب می آید. دیوان از ساز های کردی است که در خانواده تنبور ها قرار دارد. غیر از کردستان دیگر مناطقی همچون؛ عراق، کردستان ایران، کردستان سوریه به استفاده از آن مشغول هستند. همچنین انواع این ساز را می توان در اشکال مختلف و مناطقی همچون کردستان ترکیه پیدا کرد که شکل ظاهری بزرگ تر از تنبور را دارا هستند.

سه تار:

از موسیقی های ایرانی می توان به ساز سه تار اشاره کرد که در گروه مضرابی و زهی قرار دارد. همچنین این ساز را به وسیله ناخن انگشت نیز به صدا در می آورند که از ۴ سیم به جنس های فولاد و برنج و در موازاتی که از کاسه تا پنجه قرار گرفته است، می سازند. گفتنی است که سه تار های ۲۵ پرده از حیوانات روده و ابریشم ساخته می شود که تا حدودی می توان گفت به نواختن آهنگ های غمگین و تو دماغی می پردازد.

سنتور:

ساز سنتور نیز از نواخته های زهی و کوبه ای ایرانی می باشد که فرهنگ دهخدا از آن به این این شکل معرفی کرده است؛ از ساز های ایرانی و به شکل ذوزنقه می باشد که از سیم های بسیاری متشکل شده است،  همچنین نواختن آن نیز به صورت دو زخمه چوبی است. از مرسوم ترین نوع سنتور می توان به ۹ خرکی و دارای ۷۲ سیم اشاره کرد که به دسته های ۴ تایی و ۱۸ دسته ای تقسیم می شوند.

کمانچه:

کمانچه نیز از نواخته های ایرانی و موسیقی های خاور میانه به حساب می آید. گفتنی است که علاوه بر شکم، دسته و سر، در انتهای پایین آن پایه ای قرار گرفته است، که می توان به روی زمین و یا زانو فرد نوازنده برای نواختن قرار داد.

گیتار:

ساز گیتار هم در گروه زهی ها قرار دارد چرا که با پیک و یا سر انگشتان صدا تولید می کند. علت ایجاد صدا، ارتعاش سیم ها می باشد که با کشیدگی ایجاد می شود. گیتار در کنار دارا بودن قدمت تاریخی، به خوبی توانسته با نسل امروزی پیشرفت کند و ارتقا های چشم گیری نیز داشته باشد. نهایت این امر ساخت انواع گوناگونی از گیتار است که از جایگاه بسیار بالا در زمینه موسیقی و محبوبیت کثیری در بین افراد برخوردار شده است.

ویولن:

یولن هم از ساز های زهی و آرشه است که در گروه خود، از کوچک ترین ها می باشد. برای تولید صدا با این ساز، به طور معمول باید به روی شانه چپ قرارش داد و با آرشه ای که در دست راست نوازنده قرار دارد به نواختن موسیقی پرداخت. سیم های ویولن از زیر به بم است که به ترتیب نام های می، لا، ر، سل را دارا است.

نکته:

به طور کلی ساز های زهی به شرح و نام برد، مواردی که در ادامه گفته ایم است.

1. دوتار
2. رباب
3. سلانه
4. سی تار
5. چگور
6. چونگیر
7. تار باس
8. تار آذربایجانی
9. چنگ
10. دولسیمر
11. باغلاما
12. بانجو
13. شهتور
14. شور انگیز
15. صراحی
16. قیچک
17. کرشمه
18. کنتر باس
19. قانون
20. قاویز
21. قوپوز
22. قیجاق
23. لوت
24. مراژ
25. ویولن آلتو
26. ویولا
27. ویولا د آمور
28. ویولا داگامبا
29. ویولا باس
30. ویولن سل
31. ماندولین
32. هارپ
33. یوکه لیلی

• ساز های بادی

فلوت:

فولت نیز در گروه ساز های بادی چوبی قرار دارد که بدون قمیش می توان به تولید صدا پرداخت. ساز فلوت بر خلاف دیگر آلت های موسیقی بدون لرزش و قمیش است، به این صورت که با هوای دمیده شده در لبه دهانی صدا تولید می کند.

کلارینت:

کلارینت هم از ساز های بادی و قمیشی است که نوع حرفه ای آن از چوب سیاه آفریقایی ساخته می شود. کلارینت دارا انواع بسیاری است که به طور کلی خانواده کلارینت ها معرفی می شوند. گفتنی است که رایج ترین نوع کلارینت، سوپرانوی می باشد.

نی:

نی را در اصطلاحی دیگر هفت بند نیز می گویند که در گروه آلت های موسیقی ایرانی قرار دارد. ساز نی را به صورت عمده توسط گیاهان مخصوص می سازند که برای تهیه می بایست، نی را به گونه ای برش داد که از ابتدا تا انتها از ۷ بند تشکیل گردد. امروزه می توان انواع مصنوعی آن را نیز به صورت پلاستیکی در برخی از فروشگاه ها مشاهده کرد. نی ۷ بند به طور کلی از ۵ حفره در جلو و ۱ حفره در پشت ساخته می شود که با انگشت های دوم و چهارم یک دست و انگشت های اول تا چهارم دست دیگر برای ایجاد صدا، کمک گرفته می شود.

نکته:

از دیگر انواع ساز های بادی می توان به ابزار های موسیقی زیر اشاره کرد.

1. ابوا
2. باسون
3. بالابان
4. پیکولو
5. تاریا
6. ترومبون
7. ترومپت
8. توبا
9. توبای بایرویت
10. تویتوک
11. دودوک
12. دوزله
13. زامپونیا
14. ساکسوفون
15. ساز دهنی
16. سرنا
17. سوسافون
18. شمشال
19. شهنای
20. شیپور
21. فاگوت
22. فلوت ریکوردر
23. فلوگل هورن
24. قره نی
25. قشمه
26. کر آنگله
27. کر
28. کرنای
29. نی انبان
30. هورن
31. یدی بوغون
32. له وا
33. ملودیکا

• ساز های کوبه ای

دف:

دف نیز از ساز های کوبه ای ایرانی می باشد که از حلقه ای چوبی متشکل شده است. همچنین پوست نازکی به روی آن کشیده شده است که به وسیله ضربه های انگشت نواخته می شود. این ساز از ابزار های ضربه ای است که شبه دایره و مقداری از آن بزرگ تر است، همچنین صدای نواخته شده از این ساز بسیار بم تر است. از ساز دف در بسیاری از کتاب های موسیقی و نوشته های کهن ایرانی نام برده شده است که در دوره های اسلامی برای حمایت از ساز و حفظ وزن به کار می گرفتند. همچنین دف از ساز های اصلی در محافل شادی و عیش افراد اهل عرفان بوده است که همراه با آن اشعار و سرود های بسیاری بر زبان می آمده است.

معنای این ساز در لغت نامه های ایرانی به این صورت است که آن چنبر از چوبی است که به رویش پوستی می کشند و حلقه هایی از چنبرش آویزان می کنند. در گذشته های خیلی دور برای ایجاد صدایی بهتر و لذت بخش از پوست آهو استفاده می کردند.

تنبک:

تنبک نیز در اصطلاحی دیگر ضرب نام گرفته است که از ساز های کوبه ای ایرانی می باشد. از نظر پوستی و ساز شناسی به طبل های جام شکل شبیه هستند که در خانواده این ساز ها می توان به داربوکا که در کشور های عربی و ترکیه بسیار مرسوم است، اشاره کرد. همچنین به عنوان زیر بغلی مناسب برای افغانستان نیز شناخته شده است.

نکته:

از دیگر ساز های متعلق به این گروه می توان به ابزار های موسیقی که در ادامه نام برده ایم، اشاره کرد.

1. تیمبال
2. طبل
3. دامارو
4. دمام
5. مثلث
6. ماراکاس
7. سنج
8. زنبورک
9. تومبا
10. طبلا
11. دهل
12. تمپو
13. کاخون
14. دایره

• ساز های صفحه دار

پیانو:

ساز پیانو از مشهور ترین ابزار های موسیقی صفحه کلید دار است که صدای آن بر اثر برخورد های چکش وار با سیم های فلزی است. ارتعاش صدای ساز پیانو در جعبه ای که سیم و چکش ها را دارا است، می پیچد و سپس به گوش افراد می رسد. این چکش ها بر اثر فشردگی کلید های پیانو و یا در اصطلاح حرفه ای تر کلاویه تحت حرکت در می آیند که با اتصال به سیم های موجود در صفحه به نواختگی و تولید صدا می پردازد.

ارگ:

ارگ دارای دو نوع بادی و الکتریکی است که در ارگ بادی یک ردیف لوله به اندازه های متفاوت کنار یک دیگر قرار گرفته اند. همچنین صدای ارگ به وسیله نوسانات هوا در لوله های صوتی ایجاد می شود که در ارگ برقی به شکل دیگری است. به این صورت که مدار های الکترونیک سازنده نوسان هستند و در بلندگو به رسانایی صدا در گوش عموم می پردازند.

آکوردئون:

آکوردئون هم از ساز های بادی شستی دار است که با سطوح مورب و متحرک در ۲ طرف و بدنه فانوسی قرار گرفته است. این ساز را نوازندگان در بین ۲ دست خود می گیرند و در میان آن نیز مجاری های هوایی قرار گرفته است که با هر یک باز و بسته شدن، صدا ایجاد می شود. همچنین در یک طرف، صفحه کلید هایی قرار گرفته است که وظیفه شان کنترل ورود هوا و مجاری آن می باشد. همچنین در جهت دیگر این ساز جعبه بیس قرار گرفته است که آن نیز از دکمه های مخصوص به خود تشکیل شده است.

• نکته:

از دیگر ساز های صفحه دار می توان به موارد زیر اشاره کرد که خانواده گسترده ای را در این گروه تشکیل داده اند.

1. هارمونیون
2. گارمون
3. ویرجینال
4. کلاوسن
5. کلاویکورد
6. چمبالو
7. هارپسیکورد
8. چلستا

• ساز های الکتریکی

این دسته از آلت های موسیقی نیز از محبوبیت منحصری در بین افراد برخوردار می باشند که می توان در گروه های زیر به معرفی آنان پرداخت.

1. ارگ برقی
2. ترمین
3. سینتی سایزر
4. کیبورد
5. گیتار الکتریک
6. گیتار بیس
7. سه تار الکتریک

منبع : آرگا