خشم یکی از احساساتی می باشد که در تمام کودکان و حتی به طور کلی در همه انسان وجود دارد. خشم یکی از رفتار هایی می باشد که برای داشتن زندگی خوب به آن نیاز داریم. در بسیاری از مواقع نشان دادن خشم می تواند جان انسان را نجات دهد. هر یک از احساسات و عواطف انسانی کارکردی دارند که برای یک زندگی عادی به آن نیاز داریم. اما خشم زیاد برای کودکان مضر می باشد و حتی ممکن است رفتار های جنونی از خود نشان بدهند. در نظر داشته باشید که خشمگین شدن علاوه بر آسیب های روانی می تواند بر سلامت جسمانی کودک شما نیز اثر داشته باشد.
دلایل ایجاد خشم در کودک
بسیاری از روان شناس معتقد هستند که برای درمان و کنترل مسئله ای که پیش می آید ابتدا باید آن را به طور کامل بشناسید تا بتوانید درمان و راه های کنترل خشم را بیابید. در ادامه به دلایل ایجاد خشم در کودکان می پردازیم.
سرزنش برای کار انجام نداده
یکی از رایج ترین دلایلی که کودک شما خشمگین می شود و خشم خود را بروز می دهد زمانی است که شما او را برای کار انجام نداده سرزنش می کنید در نظر داشته باشید که کودکان هرگز نمی توانند بی عدالتی ها را تحمل کنند.
ورود به مدرسه
کودک قبل از ورود به مدرسه توقع خوب نوشتن و خوب خواندن را از خود ندارد اما با ورود به مدرسه و زمانی که توقعات معلم از خودش را می بیند هیجان زده می شود و ممکن است در مقابل توقعاتی که تا کنون نبوده اند و به تازگی بوجود آمده اند خشم خود را بروز دهد.
اصرار به یادگیری
کودکان دوست ندارند یافته های خود را به دیگران و در بیشتر مواقع به کودکان کم سن و سال تر از خود بیاموزند. وقتی والدینی اصرار بر این کار دارند کودک برای نشان دادن نارضایتی خود ممکن است خشم خود را به روش های گوناگون بروز دهد.
ابراز بی مهری
کودکان نیازمند محبت بی نهایت اند و اگر تا به حال به آن ها محبت می کردید و الان رفتار بی محبتی از شما ببینند از خود رفتار خشم گینی را نسبت به شما نشان می دهند و این یک امر کامللا طبیعی می باشد.
دستور دادن و دروغ گفتن
- کودکان به والدین خود اعتماد دارند و ممکن است به هیچ فرد دیگری این چنین اعتماد ها را نداشته باشند برای همین وقتی به کودکتان دروغ می گویید مراقب باشید. زیرا بر سلامت روان او تاثیرات منفی می گذارید و او را نسبت به خود بی اعتماد و خشمگین می کنید.
- کودکان تا یک سن خاصی بسیار خود رای هستند و اگر کسی به آن ها دستور بدهد و از آن ها با لحن دستوری چیزی بخواهد معمولا خشمگین می شوند و نمی توانند آن خشم را کنترل کنند و امکان بروز دادن خشم خیلی بالا می رود.
- در نظر داشته باشید که اگر کودک شما خشم خود را تا حد معینی بروز ندهد دچار انواع بیماری های سایکوتیک و روانی می شود و منظور از کنترل خشم در کودکان خشم هایی می باشد که شدت بسیار زیادی در کودک دارد.
سن کنترل خشم در کودکان و روش غلبه بر آن
کودک معمولا تا قبل از ۶ سالگی در می یابد که چگونه خشم خود را کنترل کند و بتواند بر آن غلبه کند. به طور معمول در سنین زیر ۶-۷ سالگی خشم به صورت گریه دیده می شود. اما کودک با اجتماعی شدن در می یابد که می اتواند خشم خود را به روش های گوناگونی بروز دهد. برای این که بتوانید به طور صحیح خشم کودکان را خنثی کنید باید اطلاعات کافی در این مورد کسب کنید. در ادامه به چند رفتار مناسب که والدین در برخورد با کودک خشمگین می توانند نشان دهند می پردازیم.
نفس عمیق قبل از انجام واکنش
- یکی از مهم ترین رفتار هایی که می توانید در برابر کودک خشمگین خود انجام دهید همین راه است.
- بهتر است به رفتار خود مسلط باشید تا کاری نکنید بعد از این که خشم خودتان فرو کش کرد از کارتان پشیمان شوید.
- این کار عوارض رفتار شما را در دوران خشمگینی کاهش می دهد.
به محل دیگری بروید
- وقتی کودکتان خشم گین است و شما هم بیشتر از او خشمگین هستید می توانید به اتاق دیگری بروید
- عصبانیت خود را به کودک نشان ندهید
- سعی کنید همیشه با آرامش با کودکان حرف بزنید.
- غرور خود را در رفتار با کودکتان کنار بگذارید و اگر واقعا باعث آزردگی و در نهایت خشم کودکتان شده اید از او معذرت بخواهید. کودکان آنقدر مهربان هستند که وقتی شما از آن ها معذرت خواهی کنید متقابلا او هم از شما معذرت خواهی می کند.
صبر داشته باشید
- شما از کودکتان بزرگ تر هستید بهتر است در برابر رفتار خشم آن ها از خود صبر و بردباری نشان دهید.
- اگر کودکتان بسیار خشمگین می شود بهتر است به مربیان او هم اطلاع دهید تا بتوانند رفتار مناسبی را داشته باشند و با آن ها با ملایمت رفتار کنند.
نحوه مهار خشم کودک
در ادامه چند راهکار به شما ارائه می دهیم که با اجرای این روش ها می توانید خشم کودکتان را کنترل کنید.
تفاوت را به آن ها بیاموزید
- به کودکان خود تفاوت بین رفتار و احساس را بیاموزید و به آن ها بگویید که بین این دو باید تفاوتی وجود داشته باشد.
- در نظر بگیرید که خشم یک حس طبیعی و سالم می باشد. اما کودکان در درک این تفاوت ها مشکل می باشد.
- برای راحتی می توانید به آن ها بیاموزید که روی احساس هایی که پیدا می کنند اسم بگذارند تا در بیان احساسات خود دچار مشکل نشوند.
- این درک را برای کودک ایجاد کنید که عصبانی شدن یک امر کاملا طبیعی می باشد اما استفاده از دعوا های فیزیکی و زبانی کار کاملا نادرستی می باشد.
- با این کار می توانید به کودک خود یاد بدهید که چگونه رفتار خود را کنترل کند.
الگو باشید
- کودکان از شما چیز های زیادی را می آموزند. شما اولین معلم کودک خود هستید پس می توانید با تقویت کنترل عصبانیت در خود کنترل خشم در کودکتان را هم به سطح بالایی برسانید.
- اگر کودک ببیند که شما در مواقع حساس می توانید احساسات خود را کنترل کنید و رفتار مناسب تری نسبت به خشم بروز بدهید کودک نیز همین کار را انجام می دهد.
- بهتر است مسائلی را که مربوط به کودک نیست را جلوی او بازگو نکنید و حتما در مواقع حساس که کودک در کنار شما می باشد خشم خود را کنترل کنید.
- اگر شما از احساس هایی که دارید حرف بزنید کودک هم یاد می گیرد که احساسات خود را با شما در میان بگذارد.
تاکید کنید
- وقتی کودکتان کار بدی انجام می دهد روی رفتار عذر خواهی آن ها تاکید کنید
- به کودک خود بیاموزید که شهامت عذر خواهی کردن بابت رفتار نا مناسب خود را داشته باشد.
قانون بگذارید
- بهتر است برای خشم خود در خانه قانونی را تهیه کنید.
- اکثر خانواده ها دارای یک قانون هایی می باشند که نوشته نشده است اما همه از آن پیروی می کنند. برای مثال صدای بلند در بعضی از خانواده ها اهمیتی ندارد اما در بعضی از خانواده ها هیچ یک از اعضا نمی توانند با صدای بلند حرف بزنند و حد و مرز خاصی میان اعضا برقرار است.
- برای کنترل خشم در کودکان می توانید قانون هایی را برای خانه بنویسید و آن ها را برای کودکان توضیح دهید .
- برای مثال می توانید قانون هایی مانند ممنوعیت فحاشی و برخورد فیزیکی در هنگام خشم و توهین کردن را در خانه بگذارید و در صورت بروز هر کدام از این رفتار ها مجازاتی برای کودکان مناسب با سن آن ها تعیین کنید.
مقابله کنید
- بهتر است که با خشم کودکان خود مقابله کنید اما از روش صحیح و سالم این کار ا انجام بدهید.
- برای این کار مثلا زمانی که فرزندتان در حال زدن برادرش است می توانید به او بگویید که اگر خشم گین می شود می تواند دلیلش را بگوید و یا از برادرش دور شود و حق انجام برخورد فیزیکی در هنگام خشم را ندارد.
رو به رو کنید
- کودک را با عواقبی که رفتار او دارد رو به رو کنید.
- به کودک بیاموزید که اگر از قوانین خشم تبعیت کند چه اثرات مثبتی را می بیند. و همچنین عواقب رفتار معکوس را به وی نشان دهید
- به کودک بیاموزید که عدم کنترل خشم می تواند عواقب جبران ناپذیری داشته باشد.
تشویق کردن
- یکی از راه هایی موثر کنترل خشم در کوکان تشویق کردن می باشد
- وقتی کودکتان کار اشتباهی انجام می دهد و وقتی خشمگین است کار نا به جایی انجام می دهد و بعد از کار خود پشیمان شده و عذر خواهی می کند می توانید او را تشویق کنید.
- این کار ار می توانید با دادن شکلات یا هر چیز دیگری که کودک به آن علاقه دارد انجام دهید و او را تشویق کنید.
جعبه بسازید
- می توانید برای کودک خود جعبه ای بسازید و کمی از وسایلی که او را آرام مکی کند را در آن جعبه قرار دهید.
- اگر نمی دانید چه چیزی فرزندتان را آرام می کند می توانید از وسایلی در این جعبه استفاده کنید که ذهن اورا در گیر می کند. این درگیری ذهنی مثبت برای کودکان باعث می شود ذهنش از اتفاقات رها شود و با خود خلوت می کند و در نهایت آرام می شود.
کمک بگیرید
- اگر نتوانستید خشم را در کودک کنترل کنید بهتر است از یک مشاور در این زمینه کمک بگیرید
- مشاور می تواند تشخیص دهد که کودک شما سلامت روان دارد یا ندارد.
- در هر دو صورت مشاور و روان شناس می تواند به شما کمک کند که با برنامه ریزی مناسب خشم را در کودک خود به حداقل برسانید.
- در ادامه می توانید شاهد پیشرفت کودک خود در زمینه کنترل خشم باشید.
سه بازی موثر برای آموزش کنترل خشم
بازی هایی کشف شده اند که بسیار آسان می باشند و کودک می تواند با انجام آن ها خشم خود را بهتر کنترل کند.
بازی بادکنک های خشم
هدف این بازی کنترل کردن خشم و افزایش آرامش در کودکان می باشد. نحوه انجام این بازی بسیار آسان می باشد و دارای چند مرحله است که عبارت اند از :
- مرحله اول
- بادکنک ضخیمی را به کودک می دهیم تا باد کند.
- پس از این که بادکنک باد شد سوزنی به او می دهیم تا بادکنک را بترکاند.
در این مرحله کودک می ترسد و خود را عقب می کشد و ما می توانیم به کودک یاد آور شویم که این کار او نه تنها باعث آزار خودش بلکه باعث آزار و ترساندن دیگران هم می شود.
- مرحله دوم
- دوباره بادکنکی به کودک می دهیم و از او می خواهیم دو باره بادکنک را باد کند
- از او می خواهیم که این بار به آرامی باد آن را خالی کند.
کودک در این مرحله می آموزد که اگر بتواند خشم خودش را کنترل کند کار هایش عواقب بهتری خواهد داشت.
پاره پاره کردن روزنامه
یکی از بازی هایی که می تواند در کنترل خشم کودکان موثر باشد این بازی می باشد و کودک با پاره پاره کردن روزنامه می تواند انرژی خود را تخلیه کند.
مراحل انجام :
- کودک باید در ابتدای کار تعهد بدهد که خورده های روز نامه را جمع می کند.
- از کودکان بخواهید که روزنامه ها را ریز ریز کنند و به هوا پرت کنند.
- با این کار دچار تغییرات هیجانی می شوند و این هیجانات تاثیرات مثبتی در کنترل پرخاشگری و خشم کودکان دارد.
بازی لاکپشت ماوراء
- این بازی سومین بازی تایید شده برای کنترل خشم در کودکان می باشد.
- این بازی برای بچه هایی که زیاد خشمگین می شوند مفید می باشد.
- اساس این روش قصه درمانی می باشد و هیچ گونه تاثیرات منفی روی کودک نمی گذارد.
- این داستان عبارت است از :
روزی لاکپشتی وجود داشته که خیلی رفتار پرخاشگری از خود نشان می داده است. روزی پدربزرگش از او می خواهد تا با انجام چند مرحله خشم خود را کنترل کند که ایم مراحل عبارت اند از :
- اولین مرحله این است که وقتی لاک پشت عصبی می شود از محیط خارج شود و اندکی فکر کند.
- دومین مرحله این است که نفس عمیق بکشد
- سومین مرحله این است که نفس عمیق را شمرده شمرده از دهان خارج کند
- چهارمین مرحله این است که که فکر کند در آن زمان چه کاری می توانسته انجام دهد.
- در مرحله پنجم لاکپشت به همان محیطی که خشمگین شده بود بر می گردد با این تفاوت که توانسته است خشم خود را کنترل کند.
منبع : آرگا
