معمولا داروهای ضد صرع در درمان تشنج عملکرد موفقی دارند. داروهای ضد تشنج در گروه این داروها طبقه بندی می شوند که سبب کنترل و پیشگیری از بروز تشنج می گردند. در این مطلب با انواع داروهای ضد تشنج آشنا می شوید.
انواع داروهای ضد تشنج
تشنج بروز فعالیت های الکتریکی غیر نرمال میان سلول های مغزی است. شخصی که دچار تشنج می شود طیف گسترده ای از علائم شامل نشانه هایی که به دشواری قابل مشاهده می باشند تا لرزش غیر قابل کنترل را تجربه می نماید. معمولا داروهای ضد صرع در درمان تشنج و صرع دارای عملکرد موفقی بوده اند.
صرع نوعی اختلال عصبی مزمن می باشد که موجب بروز تشنج های مکرر از انواع مختلف می گردد. در امریکا حداقل ۲۸ نوع داروی ضد صرع برای درمان تشنج و صرع موجود است. درمان اولیه برای تشنج عمومی تونیک کلونیک شامل قرص توپیرامات، اسید والپروئیک و لاموتوریژین می باشد.
در تشنج جزتی بیشتر قرص کاربامازپین و فنیتوئین مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین فنوبارپیتال غالبا داروی انتخابی برای تشنج در کودکان خردسال گزارش شده است. در ادامه به بررسی علت تشنج و انواع داروهای ضد تشنج به همراه عوارض احتمالی آن ها می پردازیم.
علت بروز تشنج
تشنج موجی از فعالیت های الکتریکی مغز بوده که می تواند بر شیوه عملکرد یا احساس شخص برای مدت کوتاهی اثر بگذارد. این عارضه می تواند جزئی و به سختی قابل تشخیص باشد یا ممکن است یک اتفاق مهم و ناتوان کننده شود. اگر شخصی دو یا چند تشنج غیر قابل تحریک پیدا کند، تشخیص بیماری صرع عصبی است.
عوامل متعددی سبب تشنج می شوند که این موضوع به سن فرد وابسته می باشد. پزشک برای حدود نیمی از افراد مبتلا به صرع دلیلی تعیین نمی کند. از علل شایع بروز تشنج عبارت است از:
۱. صدمات سر
تصادف در هر سنی به ترومای سر منجر شده که سبب بروز صدمات مغزی و تشنج می گردد.
۲. عفونت های مغزی
هر چند آنتی بیوتیک ها می توانند سبب درمان عفونت گردند ولی گاهی مواقع اسکارهای باقی مانده در مغز سبب صدمات مغزی و تشنج می گردد.
۳. تومورها و سکته مغزی
اغلب سکته مغزی سبب تشنج در بزرگسالان می گردد. علل دیگر شامل عفونت های دستگاه عصبی مرکزی و تومورهای مغزی می باشد.
۴. ژنتیک
برخی از انواع صرع پیوند ژنتیکی دارند. افرادی که دارای سابقه خانوادگی صرع هستند بیشتر به آن مبتلا می شوند. بر اساس بنیاد صرع، رابطه پیچیده ای میان ژن ها و تشنج وجود دارد. برای بسیاری از فرم های صرع هیچ آزمایش ژنتیکی موجود نیست.
۵. بیماری آلزایمر
حدود ۱۰-۲۲ درصد افراد مبتلا به آلزایمر به تشنج دچار می شوند.
۶. اوتیسم
بین اوتیسم و صرع ارتباط هست. تشنج از عوارض شایع اختلال طیف اوتیسم می باشد.
ساز و کار انواع داروی ضد تشنج
ساز و کار متفاوتی از انواع داروی ضد تشنج برای پیشگیری از تشنج گزارش شده است. هنوز دانشمندان به طور کامل درباره نحوه عملکرد این داروها درباره درمان تشنج به نتیجه قطعی نرسیده اند ولی دو عملکرد کلی از آن گزارش شده است:
- دسته ای از داروهای ضد صرع سبب کاهش تحرکات الکتریکی بیش از حد مغز که عامل اصلی بروز تشنج می باشد، می گردند.
- داروهای ضد سرعی که بر روش انتقال پیام های شیمیایی توسط نورون ها برای معالجه تشنج تاثیر دارند.
انواع داروی ضد تشنج
از لحاظ وسعت عملکردی داروهای ضد صرع یا ضد تشنج به دو گروه تقسیم بندی می شوند:
۱. داروهای با طیف محدود
این نوع داروها برای انواع خاصی از تشنج مورد استفاده قرار می گیرند که کانون آن ها مشخص باشد. بعضی از این داروها برای کودکان و افراد بزرگسال در درمان تشنج های کانونی، ضعیف، تونیک کلونیک عمومی و سایر تشنج ها کارایی فراوان دارد. بعضی دیگر هم بیشتر جهت معالجه تشنج کودکان مبتلا به تشنج غایب استفاده می شوند.
این نوع تشنج سبب از بین رفتن هوشیاری در مدت کوتاهی شده و در زمان حمله ممکن است تصور شود که فرد مبتلا خوابیده است. این نوع داروها شامل موارد زیر می باشند:
- کاربامازپین
پزشکان از داروی مذکور به صورت گسترده در کودکان و افراد بزرگسال برای درمان تشنج های کانونی یا جزئی، تشنج های تونیک کلونیک عمومی و سایر تشنج ها استفاده می کنند.
- اتوسوکسیمید
این دارو برای تشنج غایب تجویز می شود و برای کودکان مبتلا به صرع غایب نیز تاثیر زیادی دارد.
۲. داروهای با طیف وسیع
این نوع داروهای ضد تشنج برای انواع مختلفی از تشنج و اکثرا برای افرادی که بیشتر از یک نوع تشنج مبتلا می شوند کاربرد دارد. بعضی از این داروها بر درمان تشنج پایدار، تشنج مختصر، تشنج کانونی، صرع میوکلونیک و تونیک کلونیک و سایر انواع تشنج در افراد نوجوان موثر می باشد. ضمنا می توان آن را به همراه سایر داروهای ضد تشنج برای همه گروه های سنی استفاده کرد.
گزارش شده اکثر افراد مبتلا به صرع یا تشنج به کمک داروهای ضد تشنج این عارضه را با موفقیت کنترل می نمایند. این داروها صرع را درمان نمی کنند ولی می توانند از بروز تشنج پیشگیری کنند. این داروها به روش های مختلفی سبب پیشگیری از تشنج می شوند.
آن ها معمولا سبب کاهش فعالیت های الکتریکی بیش از اندازه در مغز شده که منجر به تشنج می گردند. دیگر داروهای مذکور بر نحوه انتقال پیام های شیمیایی توسط سلول های عصبی از طریق مولکول های ارسال کننده عصبی تاثیرگذار می باشند. از جمله این داروها عبارتند از:
این دارو به درمان صرع لوب گیجگاهی، صرع میوکلونیک، تشنج پایدار نوجوانان و سایر انواع آن می پردازد.
- توپیرامات
به طور پیوسته رهش هم موجود بوده و تشنج های جزئی، کانونی و تونیک کلونیک را درمان می نماید.
- لوتیراستام
از این دارو در کنار سایر داروهای تشنج در همه گروه های سنی استفاده می شود.
- والپروئیک اسید
این دارو به کنترل اختلال دو قطبی، سردردهای میگرنی، انواع مختلف تشنج کمک می کند.
به این ترتیب داروهای اشاره شده در طیف محدود برای انواع خاصی از تشنج مانند تشنج کانونی موثر می باشند. و در طیف وسیع برای انواع تشنج ها کارایی دارند. از این رو مناسب افرادی هستند که بیش از یک نوع تشنج را تجربه می کنند. بعد از پیدا کردن داروی مناسب ممکن است به مصرف چندین نوع دارو نیاز شود.
داروهای مذکور باید به صورت مرتب هر روز سر ساعت معین مصرف شوند. این زمان صبح یا عصر فرقی نمی کند. ولی بهتر است روزانه تایم خاصی برای استفاده دارو در نظر گرفته شود. این سبب شده تا بدن در وضعیت مطلوبی قرار گرفته و از بروز تشنج پیشگیری شود.
مدت زمان مصرف داروها
مدت زمان مصرف این داروها به وضعیت بیماری و نحوه واکنش بدن به این داروها دارد. بیشتر افراد حداقل چند سال و برخی تا پایان عمر باید از این داروها استفاده نمایند. در هفتاد درصد موارد داروها تشنج را کنترل می کنند. با این وجود نمی توانند صرع را کنترل نمایند. حتی ممکن است فرد مجبور شود مصرف داروها را طولانی مدت ادامه بدهد. تشخیص دقیق نوع صرع در انتخاب بهترین روش درمانی اهمیت زیادی دارد.
عوارض جانبی احتمالی داروها
داروهای ضد سرع در برخی افراد با عوارض جانبی همراه می شوند. بیشتر مواقع پزشکان مصرف دارو با دوز کم را تجویز نموده و به تدریج دوز آن را بالا می برند تا تحمل فرد بررسی شود. اگر فرد به عوارض ناشی از مصرف داروهای ضد تشنج مبتلا شود پزشک با تنظیم و تقسیم دوز دارو این مشکل را رفع می کند.
اگر فرد داروهای مذکور را با سایر داروهای دیگر ترکیب نماید به احتمال قوی دچار عوارض جانبی می شود. از جمله عوارض جانبی احتمالی این داروها عبارت است از:
- سرگیجه
- حالت تهوع
- سردرگمی افکار
- عدم هماهنگی
- بثورات جلدی
از عوارض جانبی کمتر شایع داروهای ضد صرع می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- کاهش یا افزایش وزن بدون علت
- پوکی استخوان
- مشکلات روانی مانند افسردگی
و عوارض جانبی نادر این داروها عبارت است از:
- کم خونی آپلاستیک
- نارسایی کبدی
- افت شدید گلبول های سفید خون
- افت شدید میزان پلاکت خون
اگر فردی از این داروها استفاده و دچار عوارض جانبی آن شد بایستی پزشک را در جریان قرار دهد.
منبع : آرگا
