دسته ها
جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳

تاریخچه زندگی دایناسورها از تکامل تا انقراض

  • ملیحه بال افکن
  • ۹ اسفند ۱۴۰۱
  • ۰

در واقع بر اساس تاریخچه زندگی دایناسورها، این جانور را می توان یکی از قدیمی ترین جانداران دانست که با مطالعه این مقاله میتوانید به راحتی با پیشینه زندگی این جانور ماقبل تاریخ آشنا شوید با ما همراه باشید.

به طور کلی دایناسورها در تاریخچه زندگی خود گروهی از خزندگان ماقبل از تاریخ می باشند که از دو کلمه یونانی دینوس و ساروس گرفته شده و از اواخر تریاس یعنی حدود ۲۳۰ میلیون سال پیش در زمین ظاهر شده و در انقراض گروهی کرتاسه تشیری یعنی ۶۵ میلیون سال پیش از بین رفتند.

آشنایی با تاریخچه زندگی دایناسورها

بهتر است بدانید دایناسور که با نام علمی Dinosaur نیز شناخته می شود از دو کلمه یونانی دینوس به معنی وحشتناک و ساروس به معنی سوسمار یا مارمولک گرفته شده است. این جاندار متعلق به گروهی از جانداران به نام آرکوسور ها می باشد که امروزه نیز توسط پرندگان و تمساح ها شناخته می شود. البته برخی از دانشمندان اعتقاد دارند که لاک پشت ها نیز مربوط به این گروه هستند.

خصوصیات و تاریخچه زندگی دایناسورها

اما با این حال در گذشته با گروه هایی مانند دایناسور ها، پتروسور ها و بسیاری از اجداد عجیب تمساح ها تنوع بسیار زیادی داشتند. در واقع دایناسور ها را می توان یکی از موفق ترین جاندارانی دانست که تاکنون در زمینه زیسته اند. آن ها بیش از ۱۷۰ میلیون سال در خشکی های زمین حکمرانی می کردند، از موجودات بسیار ریز گرفته تا برخی از بزرگ ترین جانورانی که تاکنون در زمین قدم گذاشته اند.

برخی از دایناسور ها مانند ساروپود ها چهارپا و برخی نیز مانند تروپود ها دوپا بودند. علی رغم تاریخ تکاملی طولانی آن ها منشا آن ها هنوز مشخص نیست و به معما باقی مانده است. با وجود مطالعات نیز اما باز هم سوالات بسیاری از در مورد چگونگی تکامل و یا تاریخچه زندگی دایناسورها وجود دارد.

ظهور زندگی دایناسورها:

به طور کلی تاریخچه ظهور زندگی دایناسورها به حدود ۲۳۰ میلیون سال پیش یعنی اواخر دوره تریاس خواهد رسید. دایناسور های اولیه ای که در این دوره ظاهر شدند ترکیبی از چندین گونه مختلف بود که شامل موجوداتی کوچک دو پا مانند ائودورمیوس و موجودات بزرگ تری مانند هرراسوروس بود.

این دایناسور ها که تروپود نام دارند دارای اسکلتی مشابه پرندگان بوده، بدن برخی از آن ها از پر پوشیده بود و تقریبا بین ۱ تا ۲ متر طول خواهد داشت. این نوع تروپود ها کاملا شکارچی و گوشتخوار هستند.

  •  آرون گروپس
  •  مبل و میز

زمان ظهور دایناسور ها

تکامل دایناسور ها:

در اوایل دوره تریاس یعنی حدود ۲۰۱ تا ۲۵۲ میلیون سال پیش تنها یک قاره به نام پانگه آ وجود داشت و دربردارنده تمام خشکی های زمین بود و همچنین آب و هوایی عموما گرم و خشک داشت. در آن زمان گیاهان هوز تکامل نیافته بودند اما بازدانگان یا گیاهان مخروطی و سرخس ها و در خشکی های زمین وجود داشتند و در آن زمان نیز خزندگان اولیه با نام رینکسور، دوزیستان و اجداد پستانداران امروزی به نام ساینودونت بر خشکی ها غلبه داشتند.

در دریاها نیز اسفنج ها، مرجان ها، کرم ها، ماهی های اولیه مانند کولاکانت و کوسه چین دار، خرچنگ نعل اسبی، موجودات صدف دار مانند آمونیت ها، خزندگان دریایی مانند لاک پشت ها و شکارچیان دریایی مانند پلیوسور ها زندگی می کردند.

به طور کلی از دایناسور های دوره تریاس می توان به دایناسور های ساریشین با جنس های نایاساسوروس، ستورنالیا، استاریکوسوروس، یوتارپتور و از دایناسور های اورنیتیشین می توان به جنس های پیسانوسورس و لسوتوسوروس اشاره نمود.

پس از آن با پایان یافتن دوره تریاس در حدود ۲۰۰ میلیون سال پیش چهارمین انقراض دسته جمعی رخ داد که در آن حدود ۸۰ درصد از گونه های زمین منقرض شدند اما اجداد دایناسور ها از این انقراض جان سالم به در بردند.

سیر تکامل دایناسور ها در جهان

گس از جهارمین انقراض گروهی و آغاز دوره ژوراسیک بین ۲۰۱ تا ۱۴۵ میلیون سال پیش به خاطر از بین رفتن بسیاری از جانوران، دایناسور ها منابع بیشتری از اختیار داشتند و به همین خاطر به تعداد بسیار زیاد و اندازه های بزرگ تر تکامل یافته و تبدیل به حیوانات غالب زمین شدند.

در آغاز این دوره ابر قاره پانگه آ شروع به تجزیه نمود که در نتیجه گونه ای مختلف دایناسور ها را از یکدیگر جدا نمود تا آن ها به صورت مستقل تکامل یابند. ساروپود ها را می توان از جمله دایناسور های شاخص ژوراسیک دانست که همگی چهارپا و گیاهخوار بوده و دارای گونه هایی عظیم الجثه خواهند بود.

از ساروپود های شاخص دوره و تاریخچه زندگی دایناسورها می توان به براکیوسوروس، دیپلودوکوس، آپاتوسوروس، برونتوسوروس و مامنچیسوروس اشاره نمود. دایناسور دو پا و پردار آرکئوپتریکس نیز متعلق به این دوره خواهد بود.

ساروپود ها احتمالا به خاطر هضم غذا به چنین اندازه های بزرگی تکامل یافته بودند زیرا هضم گیاهان مواد مغذی کمتری از هضم گوشت نیاز داشت به همین علت آن ها منابع بیشتری در اختیار خواهند داشت. از بزرگ ترین دایناسور های ساروپود ژوراسیک می توان به ساروپوزیدون با ۳۴ متر طول و ۱۸ متر قد اشاره نمود.

طبقه بندی اصلی دایناسور ها

دوره ژوراسیک با یک انقراض جزئی خاتمه پیدا کرد که در آن بسیاری از گونه های استگوسوروس که دارای زوائد و برآمدگی های استخوانی در پشت ستون فقرات بودند و بسیاری از گونه های ساروپود مانند دیپلودوگوس از بین رفتند.

در دوره کرتاسه نیز تجزیه دو قاره لورازیا و گندوانا به خوبی در جرین بود. آمریکای جنوبیف استرالیا و قطب جنوب به صورت کامل جدا شدند و شبه قاره هند از آفریقا جدا شده و در حال پیوستن به آسیا بود. گیاهان گلدار و انواع علف ها در این دوره تکامل یافته و به سرعت در خشکی های زمین پخش شدند.

همچنین دایناسور های تروپود و ساروپود نیز همچنان در زمین حکمرانی می کردند در حالی که گونه های کوچک پستانداران در تلاش برای بقاء بودند. دایناسور های پرنده ای مانند پتروسور ها و پترانودون ها آسمان را به تسخیر خود درآورده و دایناسور های خونخوار غول پیکر نیز در این دوره ظاهر شدند.

از این شکارچیان عظیم الجثه می توان به تیرانوسوروس رکس، ماپوسوروس، اسپینوسوروسف کارچرادانتوسوروس، ماجونگاسوروس و جایگانوتوسوروس اشاره نمود. علاوه بر آن ها اشکال جدیدی از دایناسور ها مانند انکیلوسورید ها و خانواده تریسراتوپس که دایناسور های سه شاخه بودند که در این دوره ظاهر شدند.

پیشینه زندگی دایناسور ها

انقراض دایناسور ها:

با پایان دوره کرتاسه در حدود ۶۵ میلیون سال پیش، انقراض دسته جمعی کرتاسه ترشیری رخ داد که بر اثر آن دایناسور ها به طرز مرموزی ناپدید شدند. همراه با دایناسور ها، خزندگان دریایی ترسناکی مانند موساسور، ایکتیوسور، پلیسیوسوریا و همچنین همه خزندگان بال دارد نیز از میان رفتند.

با این حال به نظر می رسد که در این واقعه جنگل های دیرینه سراسر کره زمین شعله ور شده و در آتش سوختند. در حالی که برخی از پستانداران، پرندگان، خزندگان کوچکف ماهی ها و دوزیستان زنده مانده بودندف تنوع زیستی در میان اشکال باقی مانده به صورت چمشگیری کاهش یافته بود.

امروزه نظریه های زیادی در مورد علت این انقراض گسترده وجود دارد. علاوه براین که فعالیت های آتشفشانی و تکتونیکی بسیار زیادی که در آن زمان رخ می داد یک سیارک غول پیکر در حدود ۶۵.۵ میلیون سال پیش به زمین برخورد نمود. محل این برخورد نیز دهانه چیکسالوب نام دارد که شامل یک گودال بسیار بزرگ در مکزیک است.

توجه داشته باشی که نیروی حاصل از این برخورد که برابر با ۱۸۰ تریلیون تن TNT بود موجب پراکنده شدن حجم عظیمی از خاکستر و گرد و غبار در اتمسفر زمین گردید. این ذرات جلوی ورود نور و گرمای خورشید را می گیرد و موجب ایجاد یک زمستان طولانی شد که آب و هوای سراسر کره زمین را به شدت تغییر داد.

علل انقراض دایناسور ها

علاوه بر آن به علت نبود نور کافی بسیاری از گیاهان دیگر قادر به فتوسنتز نبودند و به همین خاطر دایناسور های گیاهخوار از گرسنگی تلف شدند به دنبال آن دایناسور های گوشتخوار مدتی از لاشه های باقی مانده تغذیه کردند اما پس از مدتی آن ها نیز به صورت کامل از بین رفتند.

طبقه بندی دایناسور ها:

بهتر است بدانید دانشمندان در دهه ۱۸۲۰ با کشف استخوان های مگالوسوروس در انگلستان برای اولین بار به مطالعه تاریخچه زندگی دایناسورها پرداختند. در سال ۱۸۴۲ س ریچارد اوون دیرینه شناس برجسته امگلیسی نام دایناسور را اختراع کرد. از آن زمان به بعد فسیل دایناسور ها در سراسر جهان توسط دیرین شناسان مورد مطالعه قرار گرفت.

همچنین دانشمندان به صورت سنتی دایناسور ها را به دو دسته کلی سورایسکیا و اورنیتیشیا تقسیم می کنند. دسته سورایسکیا لگنی مشابه مارمولک خواهد داشت و دسته اورنیتیشیا نیز لگنی مشابه به پرندگان خواهند داشت. در این دو دسته دایناسور های دوپای تروپود و هم دایناسور های چهارپای ساروپود وجود دارند.

چگونگی طبقه بندی دایناسور ها

پس از این دسته بندی دایناسور ها به جنس های بی شماری از جمله تیارنوسوروس یا تریسراتوپس طبقه بندی می شوند که هر جنس به یک یا چندین گونه مختلف تقسیم خواهد شد. در ادامه به بیان این طبقه بندی پرداخته ایم:

  • اورنیتیشیا:

اورنیتیشین ها که با نام پرنده کفلان نیز شناخته می شوند از دسته دایناسور های شاخداری هستند که شامل خانواده تریسراتوپس، استگوسوروس و دایناسور های زره پوش آنکیلوسورید ها خواهند بود. این دایناسور ها دارای منقار هستند و عمدتا گیاهخوار خواهند بود.

اورنیتیشین ها را می توان ساروپود های کوچکی انست که داغلب در گله ها زندگی می کردند و طعمه دایناسور های بزرگ تر بودند. جالب است که دایناسور های اورنیتیشیا حداقل سه مرتبه در تاریخ تکاملی خود از حالت دو پا به حالت چهار پا تغییر کرده اند. دانشمندان اعتقاد دارند که آن ها در اوایل دوره تکامل خود می توانستند هر دو حالت را داشته باشند.

خصوصیات ظاهری دایناسور ها

  • سورایسکیا:

بسیاری از دایناسور های معروف مانند تیارنوسوروس رکس، ولوسیراپتورف دینوناچس و آلوسوروس در گروه سورایسکین ها قرار می گیرند. این دایناسور های خزنده کفلان دارای لگن های روبه جلویی هستند که مشابه حیوانات بدوی خواهد بود. آن ها اغلب دارای گردنی بلند، دندان های بزرگ و تیز و انگشتان دوم بلندی هستند.

سورایسکین ها را می توان به دو گروه ساروپود های چهارپای گیاخوار و تروپود های دوپای گوشتخوار تقسیم نمود. که بر روی دوپا راه می روند و گوشتخوار هستند. این گروه به راحتی از سایر دایناسور ها قابل تشخیص خواهد بود. به صراحت می توان گفت که نحوه تغذیه تروپود های بزرگ مانند جایگانوتوسوروس و اسپینوسوروس همیشه برای دانشمندان مورد سوال بوده است که آن ها لاشخور هستند و یا طعمه های خود را شکار می کنند.

بر اساس شواهدی که وجود دارد این دایناسور ها ماند جانوران فرصت طلب به صورت گروهی به شکار می پرداختند. برخی از این دایناسور ها مانند ماجونگاسوروس هم نوع خواری نیز می کردند. ساروپود ها در واقع دایناسور های گیاهخواری هستند که دارای سری کشیده و گردن و دمی بلند خواهند بود.

محل زندگی دایناسور ها پیش از انقراض

همچنین برخی از آن ها نیز جزو بزرگ ترین جانداران تاریخ بوده اند اما مغز های کوچکی داشتند. غول های مهربانی مانند آپاتوسوروس، براکیوسوروس، دیپلودوکس و آرژانتینوسوروس به این گروه تعلق داشتند.

منبع : آرگا


مطالب مرتبط
مطالب داغ
همچنین ببینید
مشاهده دیدگاه های این مطلب
دیدگاه های مطلب
۰ دیدگاه برای این نوشته

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *