بارداری می تواند در بعضی خانم ها سبب بروز مشکلات دندانی از قبیل التهاب لثه گردد و ریسک پوسیدگی دندان را بالا ببرد. در این مطلب قصد داریم به سلامت دندان در بارداری بپردازیم. با ما همراه باشید.
اهمیت سلامت دندان در بارداری
برخی خانم ها در دوران بارداری با مشکلات دندانی مانند بیماری لثه روبرو می شوند که خطر پوسیدگی دندان را بالا می برد. در این دوره سطح هورمون های بدن بیشتر شده و این موضوع با پاسخ بدن به پلاک دندان تاثیر می گذارد. بارداری به شکل خودکار سبب آسیب به دندان نمی شود و احتمالا شنیده اید که با هر بارداری یکی از دندان ها خراب می شود ولی باید بدانید این موضوع صحت علمی ندارد.
در صورتی که مادر باردار در این مرحله از زندگی کلسیم مصرف نکند، استخوان های بدن وی به اجبار کلسیم مورد نیاز را از جنین تامین می کنند. کمبود کلسیم به سرعت بعد از پایان شیردهی ایجاد می شود. نیاز جنین به کلسیم در دوران حاملگی می تواند در بعضی از خانم ها سبب بروز مشکلات دهان و دندانی شود. اگر خانم باردار به بهداشت دهان و دندان خود اهمیت بدهد و تمام نکات ضروری را رعایت نماید، مشکلات دهانی و دندان به وجود نمی آید.
سلامت دندان به معنی سلامت دهان، دندان و لثه ها می باشد. سلامت دهان و دندان را می توان قسمت مهمی از سلامت بدن دانست. اگر باردارید باید در این دوره به خوبی از دهان و دندان تان مراقبت نمایید. بارداری خطر ابتلا به بیماری های دهان و دندان را بیشتر می کند. این مشکلات می توانند بر حاملگی فرد تاثیر بگذارند.
به طور مثال بعضی تحقیقات نشان از ارتباط بین بیماری های لثه و زایمان زودرس دارند. زایمان زودرس به این معنی است که نوزاد خیلی زودتر و قبل از تمام شدن ۳۷ هفته بارداری به دنیا می آید. تولد زودرس سبب بروز مشکلات سلامتی در نوزاد خواهد شد. از این رو مراقب از دهان و دندان در دوره بارداری می توانید این مرحله را با سلامتی کامل و به دنیا آمدن فرزندی سالم طی کنید.
تاثیر حاملگی بر سلامت دندان
تغییرات به وجود آمده در بدن خانم باردار می تواند با تاثیرات زیر بر سلامت دندان و دهان همراه باشید:
- سطح هورمون های بدن همانند استروژن و پروژسترون در این دوره افزایش می یابد. این گونه خطر ابتلا به بیماری های دهان و دندانی بیشتر می گردد.
- در این دوره عادت غذایی شما ممکن است تغییر کند و به مصرف برخی غذاهای ترش یا شیرین بیشتر تمایل داشته باشید. که این مواد غذایی نیز می توانند بر سلامت دهان و دندان تاثیر بگذارند.
- ممکن است در این دوران کمتر دندان های خود را مسواک زده و نخ دندان بکشید. علت این مراقبت کمتر می تواند به حساسیت لثه و یا خستگی غیر معمول بازگردد.
- برای بعضی خانم های باردار، ممکن است مسواک زدن یا نخ دندان سبب تهوع گردد.
به طور کلی چنین تغییراتی ممکن است سبب بروز مشکلات مرتبط با دهان و دندان در دوران بارداری گردند.
مشکلات و بیماری های دهان و دندان در حاملگی
از جمله مشکلات و بیماری های دندانی در دوران بارداری می توان به موارد زیر اشاره نمود:
ایجاد حفره و پوسیدگی دندان
این حفره ها نواحی کوچک و صدمه دیده روی سطح دندان می باشند. حاملگی احتمال بروز این حفره ها را بیشتر می کند. باکتری های مولد این حفره ها بوده و ممکن است به جنین نیز منتقل شوند و در آینده بر سلامت دندان فرزند نیز اثر منفی بگذارند.
التهاب لثه
قابل ذکر است حاملگی بدون وجود هورمون های روی نمی دهد. در صورت حضور هورمون ها فرد باردار کمی افسرده می شود. اندازه مثانه اش کوچکتر می شود و به علت های مختلفی تمایل به خوردن خوراکی هایی مانند ترشی ها و کره بادام زمینی دارد. همچنین هورمون ها در تورم لثه در بارداری نیز تاثیر دارند و سبب بروز بیماری تورم و التهاب لثه می شوند.
التهاب لثه به معنی تورم و قرمزی لثه ها می باشد. اگر این مشکل را درمان نکنید. ممکن است به مشکلات جدی لثه ختم شود. هورمون های حاملگی ممکن است خطر ابتلا به التهاب لثه را تشدید کنند. ۶۰-۷۰ درصد خانم های باردار ممکن است به التهاب لثه مبتلا شوند. از علائم آن می توان به تورم و قرمزی لثه، حساسیت لثه ها، لثه های براق، خونریزی لثه حتی در صورت آهسته مسواک زدن اشاره کرد.
به این ترتیب اگر متوجه شده اید که لثه تان به طور مکرر خونریزی پیدا می کند نباید از آن غفلت کنید. مراجعه به دندانپزشکی اهمیت زیادی داشته و دندانپزشک توصیه می کند به صورت مرتب و تا به دنیا آمدن نوزاد با روش های تخصصی به تمیز کردن دندان های خود بپردازید.
در منزل باید به بهداشت دهان و دندان خود بسیار اهمیت بدهید. استفاده از مسواک با سر نرم می تواند ریسک التهاب لثه را کاهش دهد. همچنین در صورت استفاده از یک خمیر دندان مناسب می توان ریسک تشکیل پلاک ، جرم و بیماری های التهاب لثه را کمتر نمایید. به یاد داشته باشید روزانه حداقل یک مرتبه نخ دندان استفاده کنید زیرا تورم لثه سبب می شود مواد غذایی به راحتی به نواحی که دسترسی به آن ها دشوار است، چسبیده از این رو به همراه استفاده از مسواک و خمیردندان حتما نخ دندان هم به کار ببرید.
بیماری پریودنتال لثه
در صورتی که بیماری التهاب لثه درمان نشود، می تواند سبب بروز بیماری پریودنتال گردد که در این حالت لثه چرک کرده و برای استخوان هایی که دندان را در خود نگاه می دارند مشکلاتی به وجود آورده و موجب لق شدن یا افتادن دندان ها گردد. پریودنتال می توان سبب باکتریمی هم گردد که انتقال باکتری ها به جریان خون می باشد. این بیماری یک بیماری جدی بوده که به درمان فوری نیاز دارد.
تومورهای بارداری
این تومورها سرطانی نبوده و غده هایی هستند که روی لثه و معمولا میان دندان ها ایجاد می شوند. این توده ها قرمز و نارس بوده و به راحتی خونریزی می کنند. آن ها به دلیل حضور پلاک دندانی به وجود می آیند. این تومورها معمولا پس از زایمان از بین می رودند ولی در مواردی باید به دندانپزشکی مراجعه کرد.
فرسایش دندان
چنانچه صبح ها استفراغ دارید ممکن است دندانها به دلیل اسید معده دچار فرسایش شوند. این اسید می تواند به مینان دندانی صدمه بزند. تهوع صبحگاهی و استفراغ در ماه های اولیه روی می دهد.
علائم مشکلات دهان و دندان
در صورتی که دارای علائم مشکلات دهان و دندانی هستید، به دندانپزشکی مراجعه نمایید. علائم هنگامی که بقیه افراد نیز آن ها را در شما مشاهده کنند مثل جوش و خارش پوستی یا سرفه می تواند جدی تر شود. و البته برخی علائم را تنها خودتان متوجه می شوید از جمله گلودرد یا سرگیجه. به طور کلی علائم و نشانه های مشکلات دهانی شامل موارد زیر می باشند:
- لق شدن دندان
- بوی بد دهان در بارداری
- فاصله میان دندان ها
- زخم های دهانی یا توده ای لثه
- دندان درد
- تورم و قرمزی لثه
- حساس شدن و براق شدن لثه ها
- خونریزی لثه
- عقب رفتن لثه ها
- چرکی شدن لثه ها
به این ترتیب اگر دندان درد دارید یا لثه ها متورم شده اند، به دندانپزشکی مراجعه کنید تا در صورت بروز عفونت سریعا درمان شده و برای جنین مشکلی ایجاد نشود.
معاینه دندانپزشکی در دوره بارداری
یکی از مراقبت های پیش از بارداری و در طول آن؛ معاینه دندانپزشکی می باشد. از این رو قبل و در طول دوره بارداری مرتبا برای چکاپ به دندانپزشکی مراجعه نمایید. و موارد زیر را حتما با پزشک در میان بگذارید.
- تصمیم به بارداری دارید یا باردار هستید.
- داروهایی که مصرف می کنید از جمله داروهای تجویزی، بدون نسخه و مکمل ها و داروهای گیاهی
- در صورت داشتن بارداری پر خطر. به این معنی که جنین و مادر هر دو در دوران بارداری در معرض خطر می باشند.
- ابتلا به بیماری مزمن
- عوارض بارداری قبلی
عصب کشی و روکش دندان در بارداری
گاهی اوقات خانم باردار در زمان حاملگی با درد شدید دندان مواجه می شود که ممکن است به عصب کشی دندان (درمان ریشه دندان) نیاز شود. بیشتر مواقع به بیمار پیشنهاد می شود که درمان در سه ماهه دوم صورت گیرد ولی واقعیت این است که درمان ریشه دندان در زنانی که دارای مشکل خاصی در این دوران نیستند، به طور کامل قابل انجام خواهد بود.
درباره روکش دندان نیز باید اشاره کرد روکش ها نوعی درمان دندانپزشکی می باشند که شامل پوشش دهی دندان ها با کلاهک های چینی هستند. از این شیوه درمانی می توان جهت افزایش سفیدی دندان ها، رفع شکاف ها یا پوشش دندان های خراب شده استفاده نمود. این درمان در دوره بارداری بی خطر تلقی می شود. هر چند بعضی دندانپزشکان توصیه می کنند تا پس از تولد نوزاد صبر کنید. که تنها دلیل جانبی شناخته شده برای آن حساسیت لثه به علت افزایش حجم خون می باشد.
روش های مراقبت از دندان در بارداری
در این بخش روش هایی برای پیشگیری از پوسیدگی و دندان درد در بارداری و حفظ سلامت لثه و دندان ارائه می شود.
۱. مسواک زدن با خمیر دندان حاوی فلوراید
در طی روز دو بار دندان ها را با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک زده و یک مرتبه هم نخ دندان بکشید. مسواک انتخابی نیز نرم باشد. مسواک زدن و نخ دندان کشیدن مرتب کمک می کند پلاک های دندانی از بین رفته و سلامت دندان و لثه حفظ شود. در صورتی که به دلیل استفراغ نمی توانید مسواک بزنید از داروهای ضد اسید معده کمک بگیرید بعد دهان را بشویید.
۲. مصرف کلسیم بیشتر
باید بدانید که در دوران بارداری باید میزان مصرف محصولات لبنی را افزایش دهید تا کلسیم کافی به بدن برسد. مصرف کلسیم به میزان کافی تراکم استخوان ها را سبب شده و همچنین مواد مغذی ضروری برای رشد جنین را تامین می کند. به این ترتیب سلامت دندان ها در بارداری تامین می شود.
۳. چکاپ دندانپزشکی
یکی دیگر از روش ها برای تامین سلامت دندان در بارداری این است که هر شش ماه یک بار و حتی در دوره بارداری برای چکاپ به دندانپزشک مراجعه نمایید. در این چکاپ ها حتما پزشک را در جریان بارداری خود قرار دهید.
۴. مصرف غذاهای سالم
غذاهای سالم مانند میوه و سبزیجات، گوشت بدون چربی، نان های سبوس دار، ماکارونی و لبنیات کم چرب می باشند. در ضمن مصرف غذاهای شیرین و شیرینی جات را محدود نمایید و به جای نوشیدنی های شیرین ،؛ آب بنوشید. خوردن غذاهای سالم به دریافت مواد مغذی و رشد سالم بدن کمک می کند. لازم به ذکر است دندان های کودک بین ۳-۶ ماه بارداری شروع به رشد خواهد کرد.
مواد مغذی مانند کلسیم، فسفر، پروتئین، ویتامین های ث، دی، ای به رشد سالم دندان های فرزند کمک می کند.
۵. شستن دهان با آب گرم
هر چند مسواک زدن و استفاده از نخ دندان یک مراقبت روزانه مهم است ولی این نکات ساده می تواند مانع از بروز مشکلات شدید دهان و دندانی به ویژه در زنان باردار گردد و سلامت دندان در بارداری را موجب شود. در صورتی که بعد از هر وعده غذایی امکان مسواک زدن دندان ها نیست، دهان تان را با آب گرم شستشو دهید. شستشوی دهان و دندان با آب گرم می تواند درد دندان و ذرات باقی مانده بین دندان ها که سبب بروز درد و ناراحتی می شوند را از بین برده و دندان درد تسکین یابد.
می توانید به آب گرم یک قاشق چایخوری نمک نیز اضافه کنید. در ضمن نخ دندان هم از بروز درد ناشی از گیر افتادن مواد غذایی بین دندان ها پیشگیری می کند.
۶. استفاده از کمپرس سرد یا گرم
گاهی مواقع یک کمپرس سرد یا گرم می تواند در صورت بروز دندان درد در بارداری به تسکین و سلامت آن کمک نماید. برای این کار کیسه آب گرم یا حوله گرم را روی قسمت دردناک صورت قرار دهید. همچنین کمپرس سرد نیز به بی حس شدن درد این ناحیه کمک کنید. پزشکان کمپرس یخ روی لثه را موقعی پیشنهاد می کنند که لثه بعد از مسواک زدن دردناک گردد.
۷. استفاده از ترکیبات ضد عفونی کننده
بعضی از مواد ضدعفونی کننده موجود در بازار می توانند سبب بی حسی لثه هنگام دندان درد شده و به صورت موقت درد را تسکین می دهند. بنزوکائین یکی از این مواد می باشد که می توان به طور مستقیم روی دندان یا لثه ملتهب قرار داد. در ضمن می توانید از خواص روغن میخک نیز که یک محلول ضد عفونی کننده طبیعی می باشد بهره بگیرید که به طور موقت سبب تسکین درد دندان می شود. البته خانم های باردار در مورد مصرف این محصولات باید با پزشک مشورت نموده تا از بی خطر بودن آن اطمینان یابند.
منبع : آرگا
