آزمایش پاتولوژی چیست؟ و برای تشخیص کدام بیماری هاست؟

به طور کلی آزمایش پاتولوژی در اصل به معنای آسیب شناسی بوده که اغلب به مطالعه و شناسایی اختلالات عملی و تغییرات ساختاری بافت ها خواهد پرداخت و امروزه می توان آن را علمی دانست که در مورد تغییرات مختلف در هنگام بروز بیماری بحث و گفتگو می کند.

آشنایی با آزمایش پاتولوژی

بهتر است بدانید که در واقع گزارش پاتولوژی که بدان Pathology Report هم گفته می شود یک سند پزشکی خواهد بود که اطلاعاتی را در مورد تشخیص بیماری از جمله سرطان ارائه می دهد. برای انجام آزمایش بیماری معمولا نمونه ای از بافت مشکوک به بیماری شما به آزمایشگاهی ارسال شده و پزشکی به نام آسیب شناس و یا پاتولوژیست آن را زیر میکروسکوپ بررسی می کند. البته که برای دستیابی به اطلاعات بیشتر و دقیق تر ممکن است آزمایش دیگری نیز بر روی نمونه انجام گیرد.

توجه داشته باشید که تمامی این یافته ها به گزارش آسیب شناسی شما یعنی پاتولوژی وارد می شود. همچنین  اطلاعاتی مانند نوع بیماری فرد، گسترش سرطان در بدن و سایر جزئیات بررسی می شوند و در نهایت پزشک متخصص از این گزارش برای تصمیم گیری در مورد بهترین روش درمانی استفاده خواهد کرد.

در واقع تحویل یک نمونه به آزمایشگاه پاتولوژی مجموعه ای پیچیده از وقایع را آغاز می شود که باعث تشخیص و یا تفسیر پاتولوژیک خواهد شد. به طور کلی ممکن است بسیاری از افراد نسبت به مراجعه به آزمایشگاه پاتولوژی و دادن نمونه بی میل باشند اما بایت بدانید که این آزمایش ها بخش مهمی از فرآیند تشخیص و درمان بیماری تشکیل می دهند.

اگر بیمار هستید بسیاری از تصمیم ها در رابطه با درمان شما به نتایج آزمایش های خون و پاتولوژی شما بر می گردد. یک پاتولوژیست نتایج آزمایشات مختلف را تفسیر کرده و به دنبال اختلالاتی است که می تواند اشاره ای به بیماری هایی از جمله سرطان و یا سایر بیماری ها مربوط باشد.

از آنجایی که این فرآیند به صورت مستقیم با سلامت فرد و سایر اطرافیان در ارتباط است بایستی توجه داشته باشید که انتخاب یک آزمایشگاه خوب و همچنین تجربه و مهارت دکتر پاتولوژیست در درمان بیماری یا جلوگیری از آن بسیار حائز اهمیت خواهد بود.

دلایل انجام این آزمایش

با وجود اینکه با انجام آزمایشات در آزمایشگاه پاتولوژی می توان بیماری ها را تشخیص داد اما انجام این آزمایش برای موارد فوق نیز بسیار مهم خواهد بود:

• نظارت بر پیشرفت بیماری
• درمان بیماری ها
• تعیین خطر ابتلا به بیماری برای مثال مشاهده سطح کلسترول یا خطر ابتلا به بیماری های ارثی مانند سرطان پستان خانوادگی
• جلوگیری از بروز بیماری ها مانند پاپ اسمیر یا ماموگرام ممکن است خطر برخی از سرطان های رایج زنان از طریق تشخیص زود هنگام کاهش دهد.

چنانچه پزشک متخصص شما را برای آزمایش خون و پاتولوژی به آزمایشگاه پاتولوژی بفرستد به این خاطر خواهد بود که نگرانی در مورد سلامتی شما وجود دارد یا در سنی هستید که احتمال دارد خطراتی را برای سلامتی شما همراه داشته باشد. ممکن است پزشک شما را برای انجام آزمایشات فوق به آزمایشگاه پاتولوژی بفرستد:

• غربالگری بیماری:

به طور کلی غربالگری می تواند بیماری را در همان مراحل اولیه خود، گاهی حتی پیش از آگاهی از ابتلا به آن متوقف نماید.

• پیدا کردن ریسک بالقوه سلامتی:

بسیاری از خطرات برای سلامتی شما مانند دیابت، بیماری قلبی یا التهاب مفصل یا التهاب مفصل روماتیسمی با آزمایشات مختلف قابل شناسایی خواهند بود. بهتر است بدانید که پزشک شما به منظور ارزیابی ریسک سلامتی شما به بررسی تاریخچه سلامتی فرد مانند سن، وزن، سبک زندگی و سابقه خانوادگی بیماری و نتایج آزمایش خواهد پرداخت.

• پیش بینی یک بیماری:

چنانچه مبتلا به یک بیماری هستید انجام آزمایش خون و پاتولوژی می تواند به پزشک تان در پیش بینی بیماری بر اساس رابطه فرد و گسترش آن کمک شایانی خواهد کرد. در واقع اگر به سرطان مبتلا هستید تعیین اینکه سرطان به چه مرحله ای رسیده است با استفاده از آزمایش پاتولوژی امکان پذیر خواهد بود.

• تشخیص بیماری:

اگر بیمار هستید ممکن است پزشک معالج به نتایج ازمایش های پاتولوژی شما نیاز داشته باشد تا علت بیماری را مشخص کند و یک طرح درمان و تشخیص دقیق تهیه نماید.

• کنترل بیماری یا داروسازی:

در مواقع بیماری، پزشک متخصص به شما دستور می دهد آزمایش هایی انجام دهید تا مطمئن شود که بیماری شما بهتر یا بدتر شده و یا پایدار مانده است. برای مثال ممکن است پزشک بخواهد سطح داروها در خون و مقدار تاثیر برخی از آن ها بر روی اندام های شما را مورد ارزیابی قرار دهد.

بخش های مختلف گزارش پاتولوژی

بهتر است بدانید که پاتولوژیست های مختلف از کلمات متفاوت برای بیان موارد مشابه استفاده خواهند کرد اما با این حال اغلب گزارش ها شامل بخش هایی خواهند بود که در ادامه بیان کرده ایم.

مشخصات بیمار، پزشک و نمونه:

این بخش موارد فوق را لیست خواهد کرد.

• نام، تاریخ تولد و سایر اطلاعات شخص فرد بیمار
• اطلاعات تماس پاتولوژِست، آنکولوژیست و همچنین آزمایشگاهی که نمونه مورد آزمایش قرار گرفته است.
• شماره فردی برای کمک به شناسایی نمونه های بیمار
• جزئیات مربوط به نمونه از جمله نوع بیوپسی یا جراحی و نوع بافت.

توصیف ناخالصی یا واضح:

در واقع این بخش نمونه بافتی یا تومور را با چشم غیر مسطح توصیف می کند شامل رنگ، وزن، اندازه و شکل عمومی بافت خواهد بود.

شرح میکروسکوپی:

این بخش را می توان فنی ترین قسمت گزارش ها دانست که شامل سلول های سرطانی قابل مشاهده در زیر میکروسکوپ خواهد بود. در واقع عوامل مختلفی در این بخش ذکر می شوند و بر روند تشخیص و درمان بسیار تاثیر گذار خواهند بود.

اینکه سرطان گونه ای تهاجمی دارد یا خیر مورد بررسی قرار می گیرد زیرا تومورها در انواع مختلف ممکن است غیر تهاجمی و یا تهاجمی باشند. معمولا تومور های مهاجم می توانند از طریق فرآیندی به نام متاستاز به سایر قمت های بدن گسترش پیدا کنند.

اگرچه تومور های غیر تهاجمی گسترش پیدا نکنند اما ممکن است در آینده رشد کرده و به یک تومور مهاجم تبدیل شوند. همچنین در تشخیص تومور های تهاجمی مهم است که پاتولوژیست حتما میزان رشد تومور در بافت سالم اطراف مشخص نماید.

مقطع یا گرید تومور:

این بخش از گزارش نحوه مقایسه سلول های سرطانی را در مقایسه با سلول های سالم توصیف می کند. به طور کلی پاتولوژیست به دنبال تفاوت در اندازه، شکل و ویژگی های رنگ آمیزی سلول ها خواهد بود. توموری با سلول هایی که بیشتر مشابه سلول های سالم هستند درجه پایین و یا به خوبی تمایز یافته نامیده خواهند شد.

در مقابل به توموری با سلول هایی که کمتر به سلول های سالم شباهت دارند درجه بالا، تمایز ضعیف و یا تمایز نیافته گفته خواهد شد.

سرعت تقسیم سلول ها و سرعت میتوز:

پاتولوژیست ها معمولا تعداد سلول هایی را که تقسیم می شوند یادداشت می کنند و این تقسیم سلولی را با عنوان میزان میتوزی می شناسند. تومورهایی که سلول های تقسیم کننده کمتری دارند معمولا درجه پایینی از سرطان را خواهند داشت.

تومور مرژین یا حاشیه تومور:

بخش دیگر این آزمایش، تشخیص محل قرارگیری سلول های سرطانی در حاشیه یا لبه های نمونه بیوپسی خواهد بود. نتیجه مثبت یا درگیر به معنای وجود سلول های سرطان در مرژین خواهد بود و این بدان معنی است که احتمالا سلول های سرطانی هنوز در بدن هستند.

گره های لنفاوی:

این بخش از گزارش پاتولوژیست مشخص می کند که آیا سرطان به غدد لنفاوی اطراف یا اندام های دیگری گسترش یافته است یا خیر. بهتر است بدانید که گره های لنفاوی اندام های ریز و لوبیایی شکل هستند که به مبارزه با بیماری کمک خواهند کرد.

توموری که به عروق خونی یا لنفاوی تبدیل شده به احتمال زیاد در بخش های دیگر نیز گسترش یافته است. چنانچه پاتولوژیست این موضوع را متوجه شود حتما آن را در گزارش پاتولوژی ذکر خواهد کرد.

نتایج سایر آزمایشات:

پاتولوژیست ممکن است آزمایش های ویژه برای برای شناسایی ژن های خاص، پروتئین ها و سایر عوامل منحصر به فرد تومور انجام دهد. معمولا نتایج این آزمایشات در یک قسمت جداگانه و یا در یک گزارش جداگانه ذکر خواهد شد.

تشخیص در گزارش پاتولوژی:

این بخش را می توانید خط آخر بنامید که در ابتدا یا انتهای گزارش قابل رویت خواهد بود. در واقع اگر سرطان تشخیص داده شود این بخش ممکن است شامل موارد فوق نیز باشد.

• درجه تومور
• نوع سرطان مانند سرطان یا سارکوم
• وضعیت مرژین
• استیج
• وصعیت گره لنفاوی

خلاصه گزارش پاتولوژی:

پس از اینکه تومور به صورت کامل آزمایش شد، پاتولوژیست خلاصه گزارشی که شامل تمام اطلاعات می شود را تهیه می کند. در واقع در بخش خلاصه مهم ترین نتایج در یک جدول ذکر می شوند که می توان آن ها را مهم ترین موارد در تعیین گزینه های درمانی و احتمال بهبودی فرد دانست.

قسمت نظرات:

در برخی موارد ممکن است تشخیص سرطان دشوار باشد و یا توسعه و پیشرفت آن قابل تشخیص نباشد که در این مواقع دکتر از قسمت نظرات استفاده خواهد کرد. در این بخش او می تواند مسائل را شرح دهد و آزمایش های دیگر را به پزشک معالج توصیه کند. بخش نظرات می تواند شامل اطلاعات دیگری هم باشد که می تواند به پزشک در برنامه ریزی دقیق برای درمان کمک کند.

برای کسب اطلاعات مفید در رابطه با دیگر دانستنی های علمی نظیر  پالپکتومی دندان و کاربرد هیدروژن پراکسید می توانید به این مطالب مراجعه نمایید.

منبع : آرگا