هورمون dht یا دی هیدرو تستوسترون به طور طبیعی در بدن تولید می شود. این هورمون علاوه بر نقشی که در تولید موهای جدید دارد با بزرگ شدن سرطان پروستات هم در ارتباط می باشد. در این مطلب با روش های مختلف کنترل هورمون dht آشنا می شوید.
روش های کنترل هورمون dht
dht یا دی هیدرو تستوسترون هورمونی طبیعی می باشد که در بدن انسان ساخته می شود. این هورمون وظیفه ایجاد خصوصیات مردانه مانند موهای بدن، رشد پروستات، رشد عضلانی و عمق بخشیدن به تن صدا،است. به صورت معمول، کمتر از ده درصد از هورمون تستوسترون به dht تبدیل در هر دو جنس زن و مرد تبدیل می شود.
در بیشتر افراد سطح هورمون dht در حالت اعتدال است. با این وجود؛ افزایش بیش از حد آن در بدن می تواند موجب ریزش مو و سرطان پروستات می شود. برای کنترل این هورمون dht روش های مختلفی وجود دارد که توسط تغییر در رژیم غذایی، سبک زندگی یا دارویی می توان آن را کاهش داد.
از مهمترین علت های ریزش مو در هر دو جنس مرد و زن، هورمون dht می باشد. روزانه بدن انسان حدود ۵ درصد از هورمون تستوسترون توسط آنزیم خاصی به هورمون dht تبدیل می شود. پژوهشگران معتقدند برخی غذاها با کاهش فعالیت این آنزیم، سبب توقف یا کاهش ریزش موی ارثی خواهند شد.
هورمون dht نقش های فراوانی در بدن انسان دارد. جدا از ساخت موهای جدید، این ماده با نوعی سرطان خوش خیم پروستات یا بزرگ شدن پروستات در ارتباط می باشد. هورمون dht یک استروئید جنسی است که در غدد جنسی ساخته می شود. در ضمن هورمون آندروژن هم هست.
آندروژن ها وظیفه خصوصیات بیولوژیکی مردان مانند صدای کلفت، موهای بدن، افزایش حجم ماهیچه ها را بر عهده داشته و هورمون dht در طول رشد جنین سبب رشد غدد پروستات و آلت تناسلی می شود. میزان هورمون dht بدن در هر روز به میزان هورمون تستوسترون بستگی دارد. هنگامی که تستوسترون افزایش یابد بیشتر آن به هورمون dht تبدیل می شود و در نتیجه میزان این هورمون بالا می رود که باید آن را کنترل کرد.
کنترل هورمون dht با کنترل تولید هورمون تستوسترون در بدن ممکن خواهد بود و این هم توسط غده هیپوتالاموس و غدد هیپوفیز تحت کنترل است. در حقیقت در واکنش به کاهش هورمون تستوسترون و در نتیجه کاهش هورمون dht، غده هیپوتالاموس هورمون آزادسازی گنادوتروپین را تولید نموده که به سمت غده هیپوفیز رفته و آن را به تولید و آزادسازی هورمون لوتئینه تحریک کند.
این هورمون ها به جریان خون وارد شده و از آنجا به سلول های بیضه مردان یا تخمدان زنان رفته و آن ها را برای تولید تستوسترون بیشتر تحریک می کند. با افزایش سطح تستوسترون در بدن، بیشتر آن به هورمون dht تبدیل می شود که نتیجه آن بالاتر رفتن میزان این هورمون است.
نکته: با افزایش سطح هورمون تستوسترون و هورمون dht در جریان خون، مقدار تولید هورمون آزاد کننده گنادوتروپین هم بیشتر می شود . در نتیجه تولید هورمون لوتئینه کننده توسط غده هیپوفیز هم افزایش می یابد. در مقابل سطح تستوسترون و هورمون dht کاهش پیدا می کند.
اثرات هورمون dht
موی سر بدون وجود هورمون dht رشد خواهد کرد اما موهای زیر بغل و ناحیه شرمگاهی و ریش بدون وجود آن امکان رشد نخواهند داشت. افرادی که عقیم شده یا از کمبود ar-5 رنج می برند الگوهای طاسی مردانه را تجربه نمی کنند ولی در نقاط دیگر بدن دارای موهای کمی هستند. بنا به دلایلی که هنوز دقیقا ادراک نشده اند هورمون dht برای رشد موهای اکثر قسمت های بدن لازم بوده ولی برای رشد موهای سر زیان دارد.
فرض بر آن است که هورمون dht متصل به گیرنده های آندروژن در فولیکول های مو بوده از این رو با توجه به مکانیسم شناخته نشده ای ، این ماده گیرنده ها را تحریک به شروع رویه مینیاتور سازی کردن می نمایند. در سال ۱۹۹۸ پژوهش ها نشان داد هر دو پوست و فولیکول در یک پوست سر طاس نسبت به پوست سر بدون الگوی طاسی ، سطح بیشتری از گیرنده های آندروژن را دارد.
برخی محققین بر این اعتقادند که بعضی افراد از لحاظ ژنتیکی بیشتر مستعد انتقال سطح معمولی از اندروژن ها در جریان خون هستند. به ویژه هورمون dht. این ترکیب از عوامل هورمونی و ژنتیکی می تواند توضیح دهد که چرا بعضی افراد نسبت به دیگران ، برای از دست دادن موها مستعدتر هستند.
عملکرد هورمون dht
هورمون dht از هورمون تستوسترون به دست می آید. هورمون تستوسترون در مردان و زنان وجود دارد. این هورمون و هورمون dht آندروژنی هستند که درهنگام بلوغ سبب ایجاد صفات مردانه می شوند. برخی از این ویژگی ها پیشتر اشاره شد. با افزایش سن، هورمون تستوسترون و هورمون dht برای بدن مزایای زیادی دارند. نظیر حفظ توده بدنی و بهبود وضعیت سلامت جنسی و باروری.
مردان اغلب دارای تسوسترون بیشتری در بدن خود هستند. و همانطور که ذکر شد حدود ۱۰ درصد تستوسترون در همه افراد بزرگسال، توسط آنزیمی به نام ar-5 به هورمون dht تبدیل می گردد. میزان زیادی از هورمون dht، اغلب سبب تولید بیشتر تستوسترون شده و بر روی جنس مرد و زن تاثیر متفاوتی دارد.
اغلب میزان این هورمون ، پیش از آغاز دوره بلوغ زیاد نمی شود. در ضمن در مردان بالغ با هورمون dht زیاد، تغییرات قابل تشخیصی زیادی دیده نمی شود. خانمی که در بدن دارای سطح بالای هورمون dht باشد ، با افزایش موی زیاد صورت، بدن، ناحیه شرمگاهی روبرو شده و ضمنا قاعدگی ماهانه اش متوقف می شود و جوش های پوستی هم زیادتر می شوند. تغییرات غیرعادی در اندام تناسلی زن می تواند به خاطر ازدیاد سطح هورمون dht باشد.
در ادامه با روش های کنترل هورمون dht آشنا می شوید.
**از طریق داروها و مکمل ها
۱. مکمل گیاه نخل اره ای: نخل اره ای گیاهی است که به صورت طبیعی توسط مهار آنزیم آلفا- ۵ رودکتاز سبب کاهش تولید هورمون dht می گردد. در ضمن مصرف روزانه ۳۲۰ میلی گرم آن می تواند سبب رشد دوباره موها گردد. مکمل نخل اره ای جهت اثر بخشی به زمان نیاز دارد ولی قیمت ارزانی داشته و مصرف آن راحت است.
۲. روغن تخم کدو: این روغن نیز یکی از مسدود کننده های طبیعی هورمون dht می باشد. هر چند ممکن است اثر آن به اندازه گیاه نخل اره ای نرسد. استفاده از روغن تخم کدو برای بیماری پروستات در امریکا و آلمان تایید شده است. می توان روزانه مقداری تخم کدو مصرف کرد ولی ماده موثر دریافتی آن به اندازه روغن یا مکملش نیست. کدو تفت داده شده خواص کمتری در این زمینه دارد.
۳. قرص فیناستراید: این قرص باید با مشورت پزشک مصرف شود. فیناستراید دارویی است که سازمان غذا و داروی امریکا برای ریزش مو آن را تایید کرده است به ویژه برای ریزش مو با الگوی مردانه. از عوارض جانبی این قرص به کاهش میل جنسی در آقایان اشاره شده که با قطع مصرف قرص، برطرف می شود.
** از طریق تغذیه و رژیم غذایی
با مصرف یا عدم مصرف مواد غذایی زیر هم می توان میزان هورمون dht را کنترل کرد.
چای سبز: چای سبز سرشار از آنتی اکسیدان بوده و ضمنا به کاهش یا مهار تولید هورمون dht کمک شایانی می کند. ضمنا یکی از محبوب ترین نوشیدنی ها در سراسر دنیا ، چای سبز است؛ چای سبز برخلاف چای سیاه فرایند تخمیری نداشته و خواص و ریز مغذی های آن بیشتر حفظ می گردد. نوشیدن این چای به طور منظم ، بر سلامت تاثیر شایانی دارد.
مطالعات نشان داده استفاده موضعی از چای سبز و اعمال آن به پوست سر، سبب تقویت فولیکول های مو و تحریک رشد موها می شود .چای سیاه و قهوه هم اثر مشابهی داشته ولی بهتر است چای ارگانیک و دست نخورده مصرف کنید. خاصیت چای فراوری شده کم بوده ضمنا از مصرف قند و شکر با چای پرهیز کنید.
گوجه فرنگی: این مورد نیز مقدار زیادی لیکوپن داشته که به طور طبیعی می تواند تولید هورمون dht را متوقف نماید. قابل ذکر است لیکوپن گوجه فرنگی پخته شده بهتر از گوجه فرنگی خام جذب می شود. هندوانه ، انبه و هویج نیز سرشار از لیکوپن هستند.
پیجیوم: پیجیوم از پوست درخت گیلاس افریقایی حاصل می شود. اغلب این ماده به صورت مکمل غذایی برای مصرف خوراکی در دسترس می باشد. این ماده به دلیل توانایی مسدود کردن هورمون dht در درمان بزرگ شدن پروستات موثر می باشد. از این رو برای درمان ریزش مو ناشی از هورمون dht هم موثر به شمار می رود.
پیاز: یکی از سبزی های کم کالری و سرشار از آنتی اکسیدان ، پیاز است که دارای ماده کوئرستین می باشد. این ماده می تواند تولید هورمون dht را مهار و ریزش مو را کاهش دهد. در اسفناج، سیب و توت نیز این ماده به وفور یافت می شود.
شکر: شکر را از رژیم غذایی حذف کنید. شکر سبب التهاب و افزایش تولید هورمون dht در بدن می شود. مصرف شکر و مواد قندی خاصیت مواد مغذی مصرفی را خنثی می کنند. پرهیز از مصرف شیرینی، کیک و شکلات ها ساده می باشد ولی عدم مصرف شکر پنهان موجود در غذاهای فراوری شده و بسته بندی شده سخت تر است. چرا که مزه آن ها شیرین نبوده و متوجه آن نمی شوید.
زردچوبه: این ماده یکی از پر مصرف ترین ادویه ها در آشپزی است. در زردچوبه ماده موثر کوکورمین وجود دارد که با خواص ضد التهابی سبب کاهش دردهای ناشی از آرتریت، کاهش کلسترول و بهبود عملکرد ورزشی می شود. پژوهش ها نشان داده کوکورمین با مهار آنزیم تبدیل هورمون تستوسترون ، ساخت هورمون dht را کاهش می دهد. که در نتیجه منجر به کاهش ریزش مو می گردد.
نوشابه: از مصرف نوشابه های گازدار اکیدا خودداری شود. زیرا علاوه بر کافئین دارای شکر و ترکیبات شیمیایی می باشند که می توانند تولید هورمون dht را افزایش دهند.
مغزها: مغز بادام، بادام زمینی ، گردو، پسته حاوی ترکیباتی مانند ال لیزین و زینک می باشند که می توانند تولید هورمون dht را مهار نمایند. روی در سبزیجات برگ سبز نظیر اسفناج به وفور پیدا می شود.
کافیئن: مصرف یک فنجان قهوه در صبح می تواند سبب کاهش میزان هورمون dht شود ولی افراط در مصرف کافئین نتیجه عکس دارد. کافئین زیاد در تعادل هورمون ها اختلال ایجاد کرده و موجب کم آبی بدن شده و در نهایت رشد موها را با مشکل روبرو می کند.
روغن نارگیل: روغن نارگیل سرشار از اسیدهای چرب متوسط می باشد. پژوهش ها نشان داده لائوریک اسید موجود در روغن نارگیل سبب مهار تولید و کاهش میزان هورمون dht می گردد.
از طریق تغییر سبک زندگی
ورزش کردن: در هفته سه الی ۵ بار به ورزش کردن بپردازید. اضافه ورن و بی تحرکی خطر ابتلا به سرطان پروستات را بیشتر می کند. برای خود برنامه ورزشی منظمی تنظیم کنید. حتی یک پیاده روی یک روز درمیان ۲۰ دقیقه ای هم اثر بخش خواهد بود. تمرینات مقاومتی برای تقویت عضلات را به برنامه اضافه نموده و اگر زمان زیادی برای تمرینات ورزشی تخصصی ندارید از تمرین های هوازی استفاده کنید.
تنظیم خواب: تنظیم بودن میزان خواب هم می تواند در کنترل هورمون dht موثر باشد. نبود خواب کافی ؛ استرس های جسمی و روحی را بالا برده که سبب افزایش این هورمون در بدن می شود. برای داشتن یک خواب راحت و عمیق می توانید از برخی خوراکی های خواب آور استفاده کنید.
مدیتیشن: عدم تعادل بین کار و تفریح سبب اقزایش سطح استرس بدن شده که این امر نیز بر روی افزایش هورمون dht تاثیر دارد. از این رو در هر روز کاری، ۱۵-۲۰ دقیقه را به استراحت و مدتیتیشن اختصاص دهید و ذهن خود را از فعالیت های کاری و روزمره رها کنید. به خواند کتاب یا حل جدول بپردازید.
ماساژ: استرس سبب می شود بدن انسان، تستوسترون بیشتری را به هورمون dht تبدیل کند. ماساژ هم استرس عمومی بدن را کاهش می دهد و هم از طریق تحریک و بهبود گردش خون، به رشد موها کمک می کند.
فراموش کردن سیگار: مصرف کننده سیگار علاوه بر خطرات مرتبط با این ماده سبب افزایش هورمون dht در بدن خود نسبت به افراد غیرسیگاری می شود. اگر میزان هورمون dht در بدن بالا بوده و سیگار هم می کشید، با فراموش کردن و ترک سیگار می توان به کاهش این هورمون در بدن کمک کرد.
با توجه به این که سیگار سبب افزایش میزان هورمون dht و هورمون های دیگر در بدن می شود احتمال بروز سرطان پروستات را هم بالا می برد. به جز افزایش سطح هورمون dht؛ سیگار کشیدن از مسیرهای متابولیک دیگر نیز سبب ریزش مو می شود.
منبع : آرگا
