همانطور که می دانید الگوپذیری از شیوه های اثرگذار تربیتی کودکان بوده که بر جان و دل فرزندان می نشیند. کودکان معمولا در سال های اولیه زندگیشان به صورت همزمان از پدر و مادر، هم بازی های خود و سایر اطرافیان الگوبرداری می کنند که به همین خاطر لازم است پدر و مادر از خود رفتار درست و سازنده ای را در برابر کودک و اطرافیان به نمایش بگذارند.
آشنایی با نحوه الگوپذیری کودکان
به طور کلی کودکان از طریق تقلید کردن یاد می گیرند و به نوعی پتانسیل آن ها برای مشاهده و تقلید کیفیت یک رفتار بسیار شگفت انگیز است و دانشمندان معمولا این ویژگی را با عنوان الگوپذیری کودکان می شناسند. در واقع کودکان حرف زدن را از طریق مشاهده و تقلید والدین یاد می گیرند و همچنین ارزش ها، نگرش ها و ترجیحات شخصی و حتی برخی عادات را از این طریق یاد می گیرند. به همین خاطر پدر و مادر نفوذ زیادی بر یادیگری آن ها دارند و لازم است تا در مورد رفتار خود دقت داشته باشند.
بهتر است بدانید که ارتباط با فرزند برای والدین یک امر غیر قابل اجتناب و ضروری است و وقتی که رابطه میان آن ها قوی باشد شیرین هم خواهد بود. در واقع به همان اندازه که به کودک اهمیت بدهید، همان اندازه هم دریافت خواهید کرد. معمولا بچه هایی که احساس ارتباطی قوی با والدین خود دارند دوست دارند تا با آن ها همکاری کنند.
همچنین کودکان هر چقدر بزرگ شوند مانند بچه ها رفتار می کند یعنی مادام غرق در احساسات خود هستند و به معنای واقعی کودکی خواهند کرد اما تنها زمانی به شما اعتماد دارند که درکشان کنید و طرفشان باشید.
برخی از تکالیف مانند تکلیف شیر دادن که به عهده مادر است یا سرپرستی و اداره مالی فرزند که صرفا بر عهده پدر خانواده است و در مواردی مانند نگهداری و تربیت کودک که حق و تکلیف بر عهده هر دو نفر است. علاوه بر این ها فرزندان نیز وظیفه هماهنگ بودن و احترام به والدین خود را دارند که باید در انجام آن کوشا باشند.
به صراحت می توان گفت که والدین می توانند هم اثر مثبت و هم اثر منفی بر فرزندان خود بگذارند که این تاثیر تا حدودی به نوع ارتباط کلامی و گفتاری والدین با کودک بستگی خواهد داشت. با این وجود چون ارتباطات تنها به صورت کلامی نیست پس روابط عاطفی نیز در این عملکرد موثر خواهد بود. توجه داشته باشید که تقلید و هویت فردی قطعا به صورت طبیعی اتفاق می افتد یعنی بدون اینکه کودک یا پدر و مادر طرح و پیش زمینه ای برای آن تعیین کرده باشند.
نکات مهم افزایش الگوپذیری:
معمولا توصیه می شود زمانی که کودکتان رفتار بد شما را تقلید حالت تدافعی به خود نگیرید و تنها از واقعیت استفاده نمایید. می توانید وضعیت بد را به یک فرصت آموزنده و با ارزش تبدیل کنید. برای مثال به کودک بگویید من اشتباه کردم که آن کلمه را بر زبان آوردم، نباید فحش می دادم. با این کار مسئولیت حرف ناپسند خود را گردن بگیرید، اشتباهاتان را بپذیرید و از فرزندتان نیز معذرت خواهی کنید. همانطور که می دانید والدین نیز دچار اشتباه می شوند پس بهتر است هنگام ارتکاب اشتباه حتما پوزش بخواهید و مسئولیت های رفتارتان را گردن بگیرید تا کودک نیز این رفتار شما را الگوی خود بداند.
مثال های الگوپذیری:
اگر همسرتان منزل باشد اما در پشت تلفن به کسی که سراغ او را می گیرد بگویید که همسرم منزل نیست به نوعی به کودکتان یاد می دهید که دروغ چیز خوبی است.
اگر در مورد سن کودکتان دروغ بگویید تا برایش بلیط ارزان قیمتی بخرید در واقع با این رفتار به او نشان می دهید که دروغ گفتن کار درستی است.
اگر در طول روز تمام وقت خود را صرف تماشای تلویزیون کنید به کودکتان نیز آموزش داده اید که می تواند تمام وقت تلویزیون تماشا کند.
اگر در مصرف هله هوله و خوراکی های مضر افراط کنید به کودکتان نیز یاد داده اید که او هم می تواند این خوراکی ها را بخورد.
اگر مادام از کودک خود عصبانی می شوید انتظار داشته باشید که او هم از دیگران عصبانی شود.
اگر بحث کنید و همیشه سر دیگری فریاد بزنید کودکتان نیز یاد می گیرد که چنین رفتار کند.
اگر بر سر فردی که قصد گرفتن جای پارک شما را دارد فریاد بزنید به کودکتان یاد داده اید که او هم در این مواقع می تواند ناسزا بگوید و پرخاش کند.
اگر لحن آرام و موادبانه را جایگزین عصبانیت و فحش کنید در واقع به کودکتان یاد می دهید که موقع عصبانیت بایستی آرام باشد.
اگر به حقوق دیگران احترام بگذارید کودکتان هم یاد می گیرد تا برای حقوق اطرافیان ارزش قائل شود.
وقتی با اطرافیان به صورت مودبانه صحبت می کنید به کودکتان نیز یاد می دهید که او هم مودبانه رفتار کند.
وقتی غذای سالم مصرف می کنید و به ورزش می پردازید به نوعی کودک هم یاد می گیرد تا مانند شما رفتار کند.
به عنوان والدین اگر مسئولیت و وظایف خود را به درستی انجام دهید. کودکتان هم یاد می گیرد تا مسئولیت هایش را به درستی انجام دهد.
وقتی برای مطالعه وقت بگذارید کودکتان هم یاد می گیرد که به مطالعه نگرش بهتری داشته باشد.
زمانی که نسبت به اطرافیان خود مهربان باشید کودکتان هم مهربان بودن را یاد می گیرد.
عدم استفاده از الگوپذیری نادرست:
به صراحتمی توان گفت که بدترین اثر الگوپذیری اپیدمی سوء استفاده از کودک است. زیرا بسیاری از والدین هنگام عصبانیت شروع به فریاد یا کتک زدن کودکشان می کند که در واقع به آن ها یاد می دهد رفتار والدین با کودک می تواند از طریق کودک و ناسزا نیز به نتیجه برسد. کودک نیز وقتی بزرگ شود قطعا با کودکان خود نیز همین رفتار را خواهد داشت.
چنانچه رفتار نادرست کودکتان باعث نگرانی شما شده باید به دقت در رفتار خود کاوش کنید زیرا کودکان تنها چیزی را یاد می گیرند که دیده اند و به آن سبک بزرگ شده اند.
الگوپذیری صحیح از محیط اطراف:
به طور کلی تجربه کرد چیز هایی که در اطراف کودک وجود دارد یک روش دیگر برای الگوپذیری خواهد بود. تمامی چیز های پیرامون کودک مانند والدین، همبستگان، همکلاسی ها، هم بازی، معلمان و سالم غذاخوری می توانند در روند الگوپذیری کودکان نقش داشته باشند. این موارد را می تواند عناصر محیطی کودک دانست که زندگی او را احاطه کرده است.
موثر بودن محیط بر الگوپذیری:
توجه داشته باشید که محیط در واقع رفتار و یادگیری و الگوپذیری کودکان را شکل می دهد. پدر و مادری که به تحصیلات ارزش می دهند کودکانی خواهند داشت که در تحصیلات موفق هستند. والدینی که مشوق کار های گروهی هستند کودکانی با رویه کمک کارانه و سختکوش دارند. همچنین همسایه هایی که با یکدیگر به خوبی سازگارند نیز کودکانی تربیت می کنند که بچه هایشان به خوبی با هم کنار می آیند.
در واقع کودکان از گفتار و کردار انسان تقلید می کنند و از آنجایی که اغلب رفتار های خود را از والدین یاد می گیرند بهتر است الگوی خوبی برای آن ها باشید. همچنین تجربه هایی را برایشان فراهم کنید که ارزش ها را یاد بدهد و مشوق مسئولیت پذیری و خویشتن داری باشد.
منبع : آرگا
