به طور کلی محققان دریافته اند کودکانی که مادام در معرض مشاجره و دعوای والدین خود قرار می گیرند عمدتا عصبی، پرخاشگر و مضطرب شده و نسبت به سایر همسالان خود از اعتماد به نفس کمتری برخوردار خواهند بود و در موارد شدید حتی به خودکشی هم فکر خواهند کرد. در این مطلب به تاثیرات زیان بار و منفی دعوای والدین جلوی کودک می پردازیم
آسیب های ناشی دعوای والدین جلوی کودک
همانطور که می دانید دعوا و جر و بحث بخشی از یک زندگی معمولی است و هیچ راهی وجود ندارد که بتوان به صورت کامل از بروز آن جلوگیری کرد اما تمامی والدین وظیفه دارند مسائل کاری و خانوادگی را از یکدیگر جدا کنند تا آرامش بیشتری برای کودک فراهم شود و از طرفی جر و بحث پدر و مادر در مقابل فرزندان می تواند تاثیرات ناخوشایندی روی آن ها بگذارد. با وجود اینکه اکثریت والدین واقف هستند که دعوا مقابل چشم فرزندان کار نادرست و ناشایستی است اما در اغلب موارد به این مسئله توجهی ندارند و جلوی کودک خود با یکدیگر به مشاجره می پردازند.
توجه داشته باشید که در زندگی زناشویی عوامل بسیاری وجود دارند که باعث بروز اختلاف میان زوجین می شود و آن ها این تصور را دارند که دعوا هر از گاهی باعث می شود اختلافات از بین برود و رابطه روند خوبی را در پیش گیرد اما از آسیب های وارد شده به کودک یا رشد او بی خبر خواهند بود. بهتر است بدانید که اغلب کودکان متوجه ناسازگاری ها و تعارضات پدر و مادر خود می شوند و اگر به صورت مداوم شاهد زد و خورد آن ها باشند نشانه هایی از پریشانی و ناراحتی های فیزیکی و احساسی از خود بروز خواهند داد.
برخی از تحقیقات انجام شده نشان می دهد کودکان حتی از شش ماهگی نسبت به استرس، صداهایی که در اطراف خود می شنوند و همچنین برخوردها و منازعات پرخاشگرانه واکنش نشان می دهند.
تاثیرات دعوای والدین جلوی کودک:
به صراحت می توان گفت که مشاجره و دعوای مداوم والدین در جلوی کودک می تواند آسیب هایی به وی وارد کند که در ادامه سعی داریم تا به بین برخی از آن ها بپردازیم:
بی اعتمادی در روابط:
در واقع کودکانی که مادام در معرض دعوای والدین خود قرار دارند ممکن است بی اعتمادی را پرورش دهد زیرا کودک همواره یکی از والدین را مقصر می داند و او را در ذهنش متهم ساخته و همین امر باعث تخریب رابطه کودک با آن والد شده و تبدیل به اتحادی نانوشته و ناگفته با والد دیگر خواهد شد. حتی این امر ممکن است از طرف والدین هم بر کودک تحمیل شود.
در کودکان بزرگتر این بی اعتمادی ممکن است ادامه پیدا کرده و کودک نسبت به ازدواج و روابط زن و مرد باورهای غلطی را شکل دهد که در آینده برایش دشوار خواهد بود. علاوه بر این ها کودک ممکن است این الگوی ارتباطی والدین خود را درونی کرده و در بزرگسالی نیز دقیقا به همان شیوه با همسر و شرکای عاطفی اش رفتار نماید.
عملکرد تحصیلی:
به طور کلی با مشاهده دائم مشاجره والدین ذهن کودک نیز درگیر فضای پر تنش خانه شده و به همین خاطر نمی تواند آن طور که باید روی درس و مدرسه یا تکالیف خود تمرکز نماید. همچنین استرس عاطفی تاثیر منفی بر سیستم ایمنی کودکان گذاشته و آن ها را مکررا دچار مشکلات جسمی مانند آلرژی های مکرر و انواع عفونت ها می کند که همه این عوامل روی هم رفته باعث کاهش عملکرد تحصیلی کودک خواهد شد.
مصرف مواد مخدر:
معمولا کودکانی که در خانواده های بی ثبات رشد می کنند بیشتر در معرض خطر استفاده از مواد مخدر هستند و ممکن است در سنین کم به مصرف مواد مخدر روی بیاورند. همچنین برخی از مطالعات انجام شده نشان داده کودکانی که شاهد مشاجره ها والدین خود هستند بیشتر در معرض ابتلا به اختلالات روانی مانند بیش فعالی، کم توجهی، افسردگی، وسواس اجباری و اضطراب قرار خواهند گرفت. برای آشنایی با برخورد با کودک بیش فعال کلیک نمایید.
مشکلات جسمانی:
اغلب کودکان ممکن است به مشکلات جسمی مانند مشکلات خواب، درد معده و یا سردرد نیز مبتلا شوند. الگوبرداری کودک از پرخاشگری والدین الگوبرداری های کودکان باعث می شود پرخاشگری را یاد بگیرند و این رفتار های پرخاشگرانه در چنین خانواده هایی بیشتر به چشم می آید و از این طریق آن ها یاد می گیرند به جای حل مسئله با داد و بی داد باید به سراغ مشکلات بروند و از این طریق بر آن ها غلبه کنند.
انتقال تنش و اضطراب از دعوای والدین:
همچنین دعوای والدین جلوی کودک از یک طرف هم می تواند باعث آموزش پرخاشگری به کودکان شود و هم از طرف دیگر باعث شود کودکان دائما در معرض اضطراب شدید قرار گیرد و در نهایت اختلالات و افسردگی را پرورش دهند و گوشه گیر شوند.
طرف کشی میان دعوای والدین:
برخی از والدین علاوه بر دعوا جلوی کودک هنگام مشاجرات کودک یا کودکان خود را نیز وارد دعوا می کنند. خود این کار به قدر کافی استرس زا و آسیب زننده خواهد بود اما وقتی که والدین کودکان را وارد جنگ می کنند اوضاع را چندین برابر مخرب می کنند. توجه داشته باشید که استرس این کار برای کودکان برابر با صدمه های جنسی و جسمی است به ویژه والدینی که از کودک خود می خواهند تا تعیین کند حق با کدام یکی از والدین است.
بروز احساس گناه در کودک:
بهتر است بدانید که کودکان در سنین پایین به درستی متوجه علت دعوای پدر و مادر خود نمی شوند و همین امر ممکن است باعث شود در این شرایط احساس گناه پیدا کنند و فکر کنند در دعوای پدر و مادرشان مقصر هستند. با ایجاد احساس گناه در کودکان آسیب های دعوا چند برابر می شود و برای درک بهتر این مسئله توصیه می شود اطلاعات کافی در مورد احساس گناه را به دست بیاورید.
فحاشی و بددهنی در مقابل کودک:
توجه داشته باشید این که معمولا در دعواها الفاظ خوشایندی استفاده نمی شود و دو طرف به یکدیگر توهین می کنند چنین کاری باعث تخریب تصویر خوب والدین در برابر کودک خواهد شد. علاوه بر این کودکان این الفاظ را یاد گرفته و مجددا تکرار خواهند کرد.
اختلالات اشتها:
در واقع داشتن اختلالات خوردن در کودکانی که شاهد مشاجره مداوم والدینشان در خانه هستند دور از ذهن نیست و گاهی کودکان پرخور و چاق می شوند و گاه غذا نمی شوند و ناتوان می شود. به همین خاطر اختلالات خوردن می تواند منجر به عوارض جسمی طولانی مدت در رشد و سلامت کودکان شود.
تاثیرات طولانی مدت مشاجره والدین:
توجه داشته باشید که هنگام دعوای والدین جلوی کودک عمدتا الگوهای رفتاری ناسازگار در بچه ها زمانی شکل می گیرد که می خواهند خود را با دعواها و مشاجرات پدر و مادر وفق دهند. کودکان مادام گریه می کنند، علائمی از ترس کودک نشان می دهند، در دعواهای والدین دخالت کرده و فرار خواهند کرد.
کودکان ممکن است حساس و مضطرب شوند که این خصوصیات رفتاری می تواند تاثیر بسیار هنگفتی بر اعتماد به نفس، تصویر نفس و عزت نفس آن ها داشته باشد.
اگر بچه ها به صورت مداوم شاهد این دعواها باشند به ویژه در محیط خانه این رفتار ها را تقلید کرده و در بازی با دوستانشان و در موقعیت های دیگر همان ها را اجرا خواهند کرد. همچنین مدل سازی از رفتار های والدین می تواند پدیده ای رشدی باشد که اگر دعوا کانون آن باشد تاثیرات بسیار مخربی خواهد داشت.
وقتی که الگو های احساسی منفی از زمان کودکی در آن ها شکل گیرد، اصلاح و تغییر آن ها بسیار دشوار شده و برای زندگی آینده آن ها نیز خطرساز خواهد بود.
بسیاری از والدین سعی می کنند حرف ها و مشاجرات خود را شب ها پس از اینکه فرزندشان به خواب رفت انجام دهند تا خطر شنیده شدن آن ها توسط بچه ها و ناراحت شدنشان کمتر شود.
توصیه می شود که اگر والدین می توانند احساسات خود را کنترل کنند بهتر است مخالفت ها و ناسازگاری های خود را به تعویض بیندازند تا محیط و زمانی مناسب برای خالی کردن آن ها پیدا شود. همچنین بهتر است مشاجرات خود را در محلی به غیر از خانه انجام شود و به همین خاطر پارک یا سایر محیط هایی که بچه ها در آن حضور داشته نداشته باشند مناسب تر خواهد بود. اما برای بسیاری از والدین دور نگه داشتن مشاجرات از خانه غیر ممکن است است. خلق و خو به سرعت عوض می شود و پیش از اینکه حتی خودتان هم متوجه شوید دعوا را انداخته اید.
توصیه های کاربردی برای والدین:
- در مقابل کودکانتان به یکدیگر احترام بگذارید و هیچ وقت در حضور آن ها به هم توهین نکنید.
- در مورد بحث و لحن مورد استفاده خود با یکدیگر دقت نمایید و به رفع اختلاف نظر ها بپردازید.
- وضعیتی ایجاد نکنید که کودک شما از آن سوء استفاده نماید.
- در مورد بحث و اختلاف نظرات با کودکتان صحبت کنید.
- به هیچ برای آشتی فرزندتان را به عنوان واسطه قرار ندهید و به آن ها نشان دهید که بزرگسالان خودشان مسئول حل و فصل اختلافات هستند.
- با مراجعه به مشاور خانواده، طریقه رفتار با همسرتان را اصلاح کنید.
- توصیه می شود هنگام مشاجره کودکان را درگیر مباحث نکنید.
- سعی نکنید با سکوت عصبانیتتان را نگه داشته و آن را مخفی کنید زیرا کودکان به همان اندازه که نسبت به دعوا و مشاجرات حساس اند نسبت به ناسازگاری های غیر کلامی نیز حساسیت خواهند داشت.
- با نشان دادن علاقه خود به همسرتان جلوی چشم بچه ها، مشاجراتتان را با محبتتان متوازن نمایید و حتما در مورد ناسازگاری ها با فرزندان خود صحبت کنید.
- اگر در مقابل کودکتان مشاجره را آغاز کردید سعی کنید با حضور آن ها به مشاجره تان خاتمه دهید.
والدین در امر تربیت اجتماعی کودکان، برخورد با کودک حساس و به طور کلی تربیت صحیح فرزندان باید خیلی از مسائل را در نظر داشته باشد و اهمیت بسیار زیادی برای نوع رفتار خود در خانواده قائل باشند.
منبع : آرگا