در مواجهه با دوستان خیالی کودکان چه رفتاری داشته باشیم

برخی از کودکان تقریبا بیشتر کارهای خود را در کنار دوست خود انجام می دهند، با آنها بازی می کنند، غذا می خورند و با هم به قصه ها گوش می دهند، همچنین در زمان خواب اجازه می دهند تا دوستشان در کنارشان بخوابد. فقط یک مشکل در این خصوص وجود دارد و آن موضوع این است که دوست آنها خیالی است و ما نمی توانیم او را ببینیم!

مواجهه با دوستان خیالی کودکان

در برخی موارد والدین به اندازه ای مشغول کار و فعالیت می شوند که دیگر وقتی برای بازی باا کودکان خود ندارند، در این صورت کودکان برای جبران با دوستان خیالی خود وقت می گذرانند و در خیال خود با دوستانشان بازی می کنند و حرف می زنند، در کنار دوستان خود می نشینند و یا با هم غذا می خورند و می خوابند، این موضوع تا حدی است که ممکن است کار اشتباه خود را به گردن دوست خیالی خود بیاندازند. این موضوع در بین کودکان سه تا پنج ساله بیشتر دیده می شود و بیشتر کودکان در این سنین دوست خیالی دارند که موضوعی کاملا طبیعی در رشد آنها می باشد و نشان دهنده قدرت تخیل در آنها می باشد.

با افزایش سن کودک شدت این نوع دوستی ها کمتر می شود به همین جهت شدت این دوستی ها در کودکان سه ساله بیشتر دیده می شود. تخیل پذیری و فانتزی بودن در کودکان نوپا و پیش دبستانی بسیار واقعی به نظر می رسد. کودکان به چیزهای تخیلی مثل پری ها، بابانوئل و دیگر شخصیت های فانتزی کاملا باور داشته و دوستان خیالی نیز از باورهای آنها هستند. کودکان در طی دوره ای از زندگیشان با تجربه های مختلفی مثل آموزش دستشویی رفتن و یا به مهد رفتن رو به رو می شوند که تا حدودی برایشان اضطراب آور است به همین دلیل اغلب آنها برای دور ماندن از اضطراب ناشی از اولین تجربه ها در ذهن خود دوست خیالی پرورش می دهند. کودکان می توانند به کمک دوست خیالی خود مهارت های اجتماعی را تمرین نمایند.

دوست خیالی چه کسی است؟

دوستان خیالی در واقع ممکن است یک شخصیت کارتونی و یا موجوداتی باشند که شکل آنها دقیقا مشخص نیست و ساخته شده ذهن کودک هستند، دوست خیالی ممکن است یک شکل هندسی و یا یک وسیله باشد. تخیل در کودکان تقریبا از سن ۳ سالگی شکل می گیرد و پرورش می یابد. دوست خیالی کودک معمولا نام مشخصی دارد و برای کودک کاملا واقعی است و کودک برای او هویت قائل می شود، مثلا در زمان نشستن روی مبل یا صندلی برای دوست خیالی خود جایی در نظر می گیرد و یا در زمان خواب برای او بالشت می گذارد و همچنین سر میز غذا برای دوستش بشقاب می گذارد که این گونه رفتارها کاملا طبیعی است و جای نگرانی ندارد.

در این مورد والدین نباید با دوست خیالی کودکشان مخالفت کنند و کودک را مجبور به رها کردن دوست خیالی خود نکنند، داشتن دوست خیالی در دوران کودکی و سنین کم موضوعی کاملا طبیعی و عادی است و اگر والدین در این سنین کودک خود را از داشتن دوست خیالی منع نمایند، باعث خواهد شدد تا کودک بیش از قبل به دوست خیالی خود علاقه مند شود. کودکانی که دوست خیالی دارند مسلما از یک تخیل سالم و فعال بهره برده اند، تحقیقات در این زمینه نشان داده است که بین هر سه کودک ۲ سال و نیم تا ۸ سال دو نفر از آنها دوست خیالی برای خود دارند. این قضیه کاملا هماهنگ با رشدد کودک است و نگران کننده نیست. دوست خیالی همبازی کودک می شود و به او در بهتر شدن مهارت های اجتماعی و بروز احساسات کمک می نماید.

خصوصیات و ویژگی های دوستان خیالی

دوستان خیالی کودکان دارای ویژگی هایی هستند که امکان دارد در افراد دیگر به دلیل شخصیت مستقل از ذهنیت کودک وجود نداشته باشند. ویژگی های دوست خیالی باعث می شود تا کودک به دوست خود بیشتر علاقه مند شود. بعضی از ویژگی های دوست خیالی عبارتند از:

• دوستان خیالی به حرف های کودک گوش میی دهند و حرف هایش را می پذیرند.
• این دوستان در موقعیت های مختلف از کودک حمایت می نمایند.
• با کودک بازی می کنند و در بازی از قوانین کودک کاملا پیروی می نمایند.
• دوستان خیاالی کارهایی را می توانند انجام دهند که کودک قادر به انجام دادنشان نیست.
• به شکل ویژه به کودک اختصاص دارند.
• این دوستان خیالی اشتباه کودک را به رویش نمی آورند و او را قضاوت نمی کنند.

نکات مثبت دوست خیالی

دوست خیالی کودک دارای نکات مثبت بسیاری است که در کنار ویژگی هایی که دارد برای کودک کاملا خاص است. نکات مثبت دوست خیالی کودک شامل موارد زیر می شود:

• دوستان خیالی کودک همیشه همراه ایده آلی برای آنها بوده و هر زمان به آنها نیاز باشد فورا حاضر می شوند.
• دوس خیالی همیشه با خواسته های کودک موافق است.
• به کودک اجازه می دهد تا بازی مورد علاقه اش را انجام دهد.
• هر زمان که کودک بخواهد دوست خیالی بدن لج و قهر می رود.
• دوستان خیالی سپر بلای خوبی برای کودک هستند و کودک هر زمان که بخواهد خطایی را که انجام داده به گردن دوست خیالیش می اندازد.
• کودک می تواند احساسات خود را از زبان دوست خیالیش بیان کند، مثلا سارا دوست ندارد خاله مریم را ببوسد.

والدین در برابر دوستان خیالی چگونه رفتار کنند؟

حدود ۶۵ درصد از بچه ها تا سن ۷ سالگی دارای دوست خیالی هستند، به همین دلیل والدین باید بدانند که در مواجهه با دوست خیالی فرزند خود باید چگونه رفتار نمایند. والدین در این مورد به موارد زیرر توجه کرده و اینگونه رفتار نمایند:

• بیش از اندازه نگران نشوند:

دکتر بلوم در مورد دوستان خیالی کودکان می گویند: «با دوست خیالی کودک خود مخالفت ننمایید و کودکتان را مجبور به رها کردن دوست خیالیش نکنید، بودن دوست های خیالی در سنین پایین کاملا طبیعی است». با ممنوع کردن کودک خود از دوست خیالیش باعث خواهد شد تا او بیش از گذشته به دوست خیالی خود علاقه نشان دهد. اگر کودک شما دوست خیالی دارد دنبال اینکه او مشکلی دارد نباشید و یا فکر نکنید که او احساس تنهایی می کند، آرامش خود را حفظ کنید و از ورود دوست خیالی کودک به جمع خانوادگی خود استقبال نمایید، حتی اگر لازم بود برای دوست کودک خود یک ظرف اضافه روی میز بگذارید. خلق و حفظ کردن یک دوست خیالی یک مهارت پیچیده ی شناختی می باشد و کودکان توانایی تشخیص واقعیت از خیالات را دارند. این موضوع با ورود به مدرسه و پذیرفته نشدن دوستان خیالی از طرف جامعه کم کم کمرنگ می شود و دوست خیالی با کودک خداحافظی می کند و ناپدید خواهد شد. تنها نگرانی در این مورد این است که کودک با ورود به دبستان در سال اول با دوم دبستان همچنان دوست خیالی داشته باشد و این موضوع باعث پیشگیری از اجتماعی شدن و پیدا نمودن دوست واقعی بشود.

• علاقه تان را نسبت به دوست خیالی کودک خود نشان دهید:

همانطور که مشخص است دوستان خیالی مدتی مهمان شما هستند، به همین دلیل باید سعی نمایید که آنها را بهتر بشناسید. یکی از روانشناسان حوزه کودک و مدرس دانشگاه شارلوت رزنیک درباره دوستان خیالی کودک اینگونه می گوید: «با کودک خود درباره دوست خیالی که دارد صحبت نمایید و از او سوالاتی مثل دوستت کیست؟ یا با هم چه کارهایی انجام می دهید بپرسید».

صحبت در مورد دوست خیالی کودک به والدین کمک می نماید تا ارتباط محکمی با کودکشان برقرار نمایند و همچنین باعث پرورش قوه تخیل کودک خود می شوند. بعلاوه داشتن اطلاعات بیشتر در مورد دوست خیالی کودک باعث خواهد شد تا والدین در مورد علایق، ترس ها و احساسات کودک خود اطلاعات بیشتر داشته باشند چون علائق یا ترس های کودک با دوست خیالی که دارد کاملا یکسان می باشد، دوستان خیالی کودکان ممکن است استعدادهای خاصی داشته باشند که کودک درباره آنها کنجکاو بوده ولی ترس انجام آن را دارد. در این رابطه مراقب باشید که بیش از اندازه به دوست خیالی کودکتان توجه نشان ندهید زیرا باعث حسادت کودک می شود و یا ممکن است بیش از اندازه دوستی خود را حفظ کند. پس نسبت به دوست خیالی کودک خود بیش از حد اشتیاق نشان ندهید و هیچوقت او را با دوست خیالیش مقایسه نکنید، قانون کلی در این مورد این است که از دوست خیالی کودک خود صحبت ننمایید مگر اینکه او خودش در مورد او صحبت کند.

• تعیین محدودیت:

زمانیکه این دوستت خیالی بیش از اندازه در زندگی خانوادگی شما دخالت کند، باید به فکر چاره باشید و دست بکار شوید. مثلا کودک کار اشتباهی انجام می دهد و می گوید: بیلی هم اینکار را می کند یا مامان بیلی او را مجبور نمی کند، (بیلی دوست خیالی اوست) شما در جواب کودکتان باید بگویید که «بیلی در خانه ی خود هر کاری دوست دارد انجام بدهد، اما وقتی به خانه ی ما می آید باید به قوانین ما اهمیت بدهد.»

نباید به کودکتان اجازه دهید که با استفاده کردن از دوست خود از عواقب کارهایش بگریزد، هر مرتبه که او انگشت اتهام را به سمت دوست خود می گیرد به او یادآوری کنید که سرزنش نمودن فردی دیگر به خاطر کار خطای خود کار اشتباهی است و دروغ گویی است و به او بگویید که دوستت دارید حقیقت را بدانید. زمانیکه کودک حقیقت را گفت او را تشویق کنید و به او نشان دهید که هر کاری چه عاقبتی خواهد داشت.

• زندگی واقعی را برای کودکتان جذاب نمایید:

داشتن دوست خیالی باعث فراهم آمدن شرایط سرگرم کننده ای برای کودک می شود، ولی مطمئنا هیچ خانواده ای دوست ندارد که زندگی تخیلی فرزندان جذاب تر از زندگی واقعی آنها شود. به همین دلیل با کودک خود بازی ها و سرگرمی های شاد و جذاب انجام دهید و از او بخواهید که با دوست واقعی و یا خواهر و برادر خود باری نماید و وقت بگذراند، کودک خود را به اماکن تفریحی مخصوص کودکان مثل پارک یا کتابخانه ببرید تا با کودکان هم سن و سال خود آشنا شده و وقت بگذراند. با ورود کودک به دنیای جدیدد و داشتن تجربه های جدید خیلی زودتر با دوست خیالی خود خداحافظی خواهد کرد.

دوست خیالی مشکل ساز

همانطور که گفتیم داشتن دوستت خیالی در سنین پایین طبیعی و بدون مشکل است، ولی در برخی موارد امکان دارد که دوست خیالی کودک نشان از یک مسئله کاملا جدی باشد که به بررسی بیشتری نیاز دارد. در بعضی موارد امکان دارد که بعد از بروز یک حادثه و یا شرایط سخت برای خود دوست خیالی بسازد. این موضوع امکان دارد که نشانی از اختلال استرس بعد از سانحه در کودک باشد که در اینصورت به مشورت با پزشک نیاز دارد. بعلاوه اگر کودک بیش از ۶ ماه دوست خیالی داشته باشد و فقط به ارتباط با دوست خیالیش تمایل نشان دهد، مراجعه به روانشان ضروری می باشد. در کودکانی که دوست خیالی آنها را مجبور به انجام کارهای بد می کند و یا کنترلشان می کند نیز خیال پردازی کودک نگران کننده و خطرناک است. در کودکانی که با ورود به مدرسه دوست خیالی خود را از دست ندهند و تا سن ۹ سالگی همچنان دوست خیالی داشته باشند مراجعه به روانشناس و مشورت با او واجب است.

منبع : آرگا