هوش و عقل یکی از بهترین استعداد های هر انسان است که انسان را از حیوانات متمایز می کند در همین شعاع این دو استعداد فوق العاده با هم تفاوتهایی دارند که در این مطلب برای شما دوستان خواهیم گفت. این استعداد ها در جهت انسان است که به میزان ذهن و شناخت آن می رسد و با رسیدن به این استعداد ها فعالیت خودش را آغاز می کند. پس در همین جهت ما به فرق هوش و عقل خواهیم رسید، با ما همراه باشید.
تفاوت هوش و عقل
هوش و عقل هر دو آن ها از لحاظ بیانی و ادراکی و معرفت و علم یکی هستند ولی با این تفاسیر با هم تفاوتهایی دارند. این دو خیلی به هم دیگر شباهت دارند ولی وقتی به دقت در وجود پیامد و لوازم و مشخصاتش آن ها پی می بریم، شاهد تفاوتهایش نیز می شویم. در همین رابطه به تعریف از هوش می توان فهمید که نقاط مشترک زیادی بین آن ها وجود دارد و با درک این روابط بین پدیده ها به وجود می آید. تعریف از عقل می توان به دلیل باطن درونی آن پی برد که مانند یک نوری عمل می کند و بیان گر یک توان شناختی است، یعنی عقل یک قوه کلی از درک شناختی که مسئولیتش اندیشه، تمییز، شناخت، تشخیص می باشد. از اثرات عقل می توان به اصول اخلاقی و امور الهی و معنوی و ارزش های انسانی پی برد. همچنین در رابطه با هوش که معروف ترین آن ها هوش و فهم شناختی است که این موضوع هیچ تطبیقی با عقل ندارد. ویژگی و خصوصیات هوش شناختی و عقل با هم هیچ اصلا مطابقت ندارند یعنی برای عقل ویژگی هایی وجود دارد که در ویژگی های هوش نمی باشد.
در هر کجا که عقل باشد هوش هم وجود دارد ولی در برخی از کسانی که هوش دارند از عقل خبری نیست. همچنین می توان این موضوع را در افراد منفی مانند: هیتلر، معاویه، صدام، خلافکاران و کلاه برداران و مجرمان مشاهده کرد که از هوش فراوانی بهره دارند اما از عقل هیچ نشانی در آن ها یافت نمی شود و بهره ای نبرده اند و توان استفاده درست را از عقل خود ندارند. در همین رو می توان به فرق میان هوش و عقل پی برد. عواملی که باعث نابودی عقل می شود مانند: پیروی از هوای نفس، خلاف و گناه کردن است که عقل را ضعیف کرده و موجب فساد آن می شود. در برخی افراد این کار ها موجب رشد تقویت و شکوفایی هوش آن ها شده و از درک هوشی و پیروی کردن از آن با قضاوت اخلاقی هیچ ارزشی نخواهد داشت ولی درک و حکم عقلی حتما با قضاوت اخلاقی ارزشی همراه است. به عبارت دیگر تفاوت هوش و عقل؛ هوش روابط بین پدیده‌ها را درک می‌کند، در حالی که با خوب و بد آن کار چندانی ندارد، ولی عقل ضمن درک این روابط، خوب و بد آن ها را نیز تشخیص می‌دهد.
هر چه درباره هوش گفته اند در واقع معانی لغوی و عرفی ای که فارسی ها از هوش می دانند ولی در روایت ها به نیرویی است که به نام عقل نسبت داده شده است. که می توان گفت میان هوش و عقل تفاوت هایی است که عقل اضافه بر توانایی در یادگیری، توانایی در برقراری ارتباط با یک دیگر و سازگاری با محیط از برخی توانایی های دیگر مانند: ارتباط با ماورا و ایدئولوژی و جهان بینی است. در همین رو در متن های اسلامی عقل را می توان فراتر از هوش دانست تا در فرهنگ عمومی و معانی های مختلفش در همین راستا از نگاه روانشناسان به تعریف هوش پرداخت. در انواع کتاب ها تعاریف بسیاری از هوش شده است که در طبقه بندی زیر قرار خواهند گرفت.
طبقه بندی هوش
- هوش یعنی؛ سازگاری با محیط و تطبیق با موقعیت های جدید
- هوش به معنای؛ توانایی و یادگیری و آموزش پذیری متمرکز
- هوش به معنای؛ تفکر بر انتزاعی و ذهنی یعنی توانایی از نمادها و مفاهیم
- هوش به معنای؛ توانایی بر حل مسئله
درجه بندی هوش انسان ها
در تفاوت هوش و عقل، مراتب هوش مردم مختلف است، هوش از اموری است که هم در کیفیت و هم در کمیت متفاوت است. تفاوت کمی آن به این ترتیب است که مهارت بعضی از مردم به مسائل بیشتر از دیگران است، و اختلاف کیفیت آن به این است که بعضی از مردم مطلب را سریع تر از دیگران درک می‌کنند و بیشتر در عمق معانی فرو می روند و بیش از دیگران به درک و جذب مطلب تمایل دارند.
خرسندیم که در این بخش به موضوع تفاوت هوش و عقل ما را در مجله آرگا همراهی کرده اید.
منبع : آرگا
