تشنج در بچه ها یکی از مشکلات شایعی است که اغلب در سنین ۵ تا ۶ سال و معمولا همراه تب بروز پیدا می کند، عوامل زیادی مانند سابقه فامیلی، افزایش درجه حرارت بدن، شدت و تکرار تشنج، سن، مشکلات تکاملی و معاینه نورولوژیک غیر طبیعی موجب شدت تشنج می شوند. مصرف برخی دارو های ضد تشنج مثل فنوباربیتال اگر چه احتمال بروز حملات را کاهش می دهد، اما بر حسب نوع آن ممکن است با عوارض زیادی مثل برخی اختلالات رفتاری، کاهش درک و یادگیری، خواب آلودگی، گیجی، و اختلال تعادل همراه باشد. در این مطلب به ارائه اطلاعاتی در زمینه این اختلالات ناگهانی می پردازیم.
همه چیز درباره تشنج در کودکان
مغز کودکان از سن ۶ ماهگی تا ۵ سالگی مانند افراد بزرگسال قادر به مقاومت در برابر افزایش دمای بدن نیست که در این صورت ممکن است، تشنج در کودکان اتفاق بیافتد. تشنج به این صورت است که شخصی که دچار این حالت می شود، بر روی زمین افتاده و بدن وی شروع به انقباض و لرزش های شدید می کند که این واکنش ممکن است برای هر فرد کوچک یا بزرگسال، زن یا مرد اتفاق بیفتد و زمانی تشنج رخ می دهد که در عملکرد مغز انسان به صورت ناگهانی، کاملا نا خواسته، غیر قابل کنترل و به طور موقت و گذرا اختلالاتی به وجود آید.
این اختلالات که اغلب دلیل آن، تخلیه الکتریکی غیر طبیعی در عصب های مغز می باشد، در هنگام تخلیه امواج الکتریکی امکان دارد، بعضی اعضا و قسمت های بدن دچار رعشه و لرزش شده که این حالت معمولا چند ثانیه یا چند دقیقه بیشتر طول نمی کشد. در زیر به برخی علائم و نشانه هایی که از روی آن می توان تشخیص داد، فرد دچار تشنج آنی شده، اشاره می کنیم.
- دست و پا زدن یا بروز حرکات غیر ارادی در تمام قسمت های بدن یا برخی اندام ها
- کاهش سطح هوشیاری
- عدم تشخیص زمان و مکان
- بیهوشی موقت
- ناتوانی در پاسخگویی به سوال های افراد پیرامون خود
- خیره شدن یا چرخیدن چشم ها به یک سمت
- احتمال ناتوانی در کنترل ادرار
دلایل بروز تشنج
عوامل زیادی ممکن است در بروز تشنج در بچه ها و بزرگسالان دخیل باشد، بنابراین نمی توان به محض آن که کسی نقش بر زمین شده و تشنج کرد، با قطعیت دلیل آن را تشخیص داد و بهترین راهکار در هنگام مشاهده چنین اتفاقی، انجام مراقبت های لازم به منظور پیشگیری از صدمات ناشی از آن و واگذاری تشخیص علت و دلایل تشنج به پزشکان متخصص می باشد. اما با این وجود در زیر به برخی احتمالات که ممکن است در بروز این اختلال تاثیر داشته باشند، اشاره می کنیم.
همانطور که گفتیم، مغز کودکان ۶ ماهه تا ۵ سالگی به خوبی افراد بزرگسال نمی تواند، در برابر افزایش حرارت بدن مقاومت کند، از این رو حرارت زیاد یا گرما یکی از دلایلی می باشد که می تواند موجب تشنج در کودکان شود. کودکی که در فصل تابستان به مدت زیادی زیر آفتاب بماند، ممکن است، دچار چنین حالتی شود، همچنین وقتی کودکی دچار تب می شود، احتمال بروز تشنج در وی شدت می گیرد.
بنابراین یکی از شایع ترین دلایل بروز تشنج در کودکان، به خصوص در کودک ۱۸ ماهه تا دو ساله، افزایش حرارت بدن یا تب می باشد، که افزایش دمای بدن خطرناک بوده و باید نسبت به کاهش تب سریع اقدام کرد. اما معمولا تشنج های ناشی از تب اثرات جانبی مشکل سازی در آینده کودک ندارد.
یکی دیگر از علت های بروز تشنج، امکان ابتلای کودک به عفونت ویروسی یا ضایعات عصبی می باشد و تب یکی از نشانه های احتمال ابتلای کودک به عفونت است که اغلب در سنین ذکر شده اتفاق می افتد.
بنابراین در مورد موضوع تشنج در کودک نباید سهل انگاری کرد، در صورت بروز تشنج باید کودک را از نظر وجود عفونت به خصوص عفونت گوش میانی، ریه ها، گلو و نیز به دلیل ضربه مغزی، ضایعات عصبی و با ابتلا به منژیت، آنسفالیت و مواردی از این قبیل مورد بررسی و معاینه دقیق پزشکی قرار گیرد.
ابتلا به صرع یکی از عوامل دیگر بروز تشنج می باشد که اختلالاتی که در سیستم مغز و اعصاب بدن شخص وجود دارد، موجب ایجاد تشنج های صرع می شود.
اگر دلیل اصلی تشنج، بیماری صرع باشد، این اختلال دوباره ممکن است تکرار شود. در هنگام حملات صرع علاوه بر اختلالاتی که در امواج الکتریکی مغز وجود دارد، عواملی مانند حساسیت به نور زیاد، وجود تومور، توهمات بینایی و نارسایی های دیگری در مغز شخص، موجب ایجاد تشنج در وی می شود. عواملی مانند استرس، قرار گرفتن در معرض نور های چشمک زن یا فلاشری، بی خوابی طولانی، گرسنگی زیاد و … تشنج های ناشی از صرع را تشدید خواهد کرد. متخصصان عقیده دارند که در ۹۵ در صد موراد، تشنج های صرع قابل درمان بوده و در صورتی که اقدامات درمانی به موقع صورت نگیرد، ممکن است، باعث بروز مشکلات زیادی و در نتیجه تغییر در بافت مغزی شود.
به طور کلی پزشکان و متخصصان عواملی مانند کاهش مواد معدنی مثل کلسیم، منیزیم، افت یا کاهش قند خون بدن، عفونت های مغزی، وارد آمدن ضربه به سر، مسمومیت های دارویی و غیره را در بروز تشنج دخیل می دانند. در زیر به معرفی راهکار هایی پرداخته ایم که در هنگام مشاهده فردی که دچار تشنج شده است، می توانید به کار بندید.
معرفی راهکار ها
حفظ خونسردی و آرامش خود، همانطور که اشاره کردیم، تشنج بعد از چند ثانیه یا چند دقیقه تمام می شود.
فردی که دچار تشنج شده است را به پهلو بخوابانید.
وی را طوری قرار هید که سرش هم سطح یا کمی پایین تر از بدن وی باشد.
مطمئن شوید که راه های تنفسی وی باز بوده و لباس یا هیچ شیئی مجاری تنفسی وی را مسدود نکرده باشد.
هیچگاه به فردی که دچار حمله تشنج شده، مواد غذایی، مایعات و یا دارو نخورانید، دادن دارو یا هر مایعی که لازم باشد، باید بعد از رفع حالت تشنج صورت گیرد.
در برخی تشنج ها، ممکن است موجب بسته شدن دهان یا ناحیه فکین وی شود که در این مواقع برای تنفس بهتر یا جلوگیری از آسیب به زبان، هیچ وقت سعی نکنید تا به زور و با فشار زیاد به منظور گذاشتن جسمی، دهان شخص را باز کنید، زیرا ممکن است این عمل موجب در رفتگی یا شکستگی فک شود.
در صورت دسترس نبودن پزشک، کودکانی که دچار تب بالا شده اند را سریع پاشویه کرده تا با کاهش دمای بدن وی از بروز تشنج پیشگیری کنید.
در صورت مشاهده تشنج در کودکان، برای تشخیص و اطمینان از عدم ابتلای کودک به بیماری های عفونی و یا هر مشکل عصبی، مغزی و … هر چه سریع تر وی را نزد پزشک متخصص ببرید.
منبع : آرگا
