سرمه دوزی نوعی دوخت تزئینی بسیار زیبا است که نزدیک به ۳۰۰۰ سال قدمت دارد، از این هنر زیبا و اصیل در سال های گذشته برای بخش های مختلف لباس، پرده های مجلل و رختخواب ها استفاده می شده اما امروزه کاربردهای آن گسترش یافته و برای تزئینات مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. از این رو سرمه دوزی تبدیل به یکی از هنرهای پرطرفدار و بسیار با ارزش شده است. که ما نیز قصد دارم در این مقاله به ارائه آن پرداخته و شما دوستان هنرمند و علاقه مند را بیشتر با این هنر زیبا آشنا سازیم.
آموزش سرمه دوزی کامل همراه با تصاویر :
در سرمه دوزی از ملیله فلزی نقره ایی و طلایی استفاده می شود که اغلب جنبه تزئینی دارند و می توان از آن بر روی پارچه های مختلف استفاده نمود. این هنر همچون گلدوزی، روبان دوزی، قلاب بافی و بافتنی و دیگر هنرهای دستی تنوع بسیار بالایی دارد و برای تزیینات مختلف می توان انواع مختلف آن را انتخاب نمود و مورد استفاده قرار داد. اگر شما نیز تمایل به یادگیری این هنر زیبا را دارید، سرمه دوزی مرحله به مرحله را که در ادامه ارائه می دهیم از دست ندهید و با استفاده از این مطلب، سرمه دوزی های زیبا و متنوعی را انجام دهید.
مواد لازم :
پارچه ترمه یا مخمل
سوزن مخصوص
نخ پلی استر محکم
پنبه برای طرح های برجسته
کارگاه
انواع مختلف سرمه مناسب با طرح انتخابی
نحوه دوخت سرمه دوزی :
بعد از فراهم نمودن ابزار و وسایل مورد نیاز، اولین اقدام انتخاب طرح و نقش مناسب است. طرح های سرمه دوزی دارای تنوع زیادی هستند و می توان از انواع طرح : گل های گلدانی و حاشیه ای، انواع بته جقه، گل های صحرایی زیبا، انواع خطوط و کلمات، طرح اسلیمی و ختایی و همچنین نقوش مختلف انسانی، حیوانی و پرندگان مختلف استفاده نمود. انتخاب این نقوش اغلب بر اساس کاربرد سرمه دوزی انجام می گیرد. بعد از انتخاب نقش آن را با صابون خیاطی بر روی ترمه یا مخمل انتقال دهید. برای تثبیت طرح می توانید روی خطوط را کوک درشت بزنید.
حال با استفاده از سوزن و نخ پلی استر، به سراغ سرمه ها بروید و تمامی خطوط نقش مورد نظر را با سرمه بپوشانید.
در هنر سرمه دوزی از دوخت های مختلفی از جمله : دوخت های هلالی، زنجیره ایی، جناغی، دور دوزی، برگ دوزی، مار پیچ، دوخت ساتن، دوخت مورب، بست دوزی، ساقه دوزی، زیگزاگ، دندان موشی و…. استفاده می گردد که انتخاب آنها بستگی به نقش سرمه دارد. حال پارچه را که شامل طرح مورد نظر است، داخل کارگاه قرار داده و از چهار طرف بکشید، سپس تکه ایی پشم شیشه یا پنبه برداشته و روی قسمت هایی از طرح که قرار است به صورت برجسته باشند قرار داده و سپس بست بزنید و آن را روی زمینه محکم کنید. سپس به سراغ سورن و سرمه ها رفته و با دوخت ها مختلف تمام بخش های طرح مدنظر را پوشش دهید.
همانطور که گفتیم در سرمه دوزی از دوخت های مختلف استفاده می شود که یادگیری هر یک از آنها منجر به انجام سرمه دوزی زیبایی می شود و می توان گفت مهم ترین مرحله از آموزش سرمه دوزی یادگیری انواع مختلف دوخت مربوط به سرمه می باشد. در ادامه شما عزیزان را با چند نوع از پرکاربرد ترین دوخت های سرمه دوزی آشنا می نماییم که هر یک می توانند برای تزیین لباس، جهیزیه عروس و سایر تزیینات مورد استفاده قرار بگیرند.
دوخت هلالی :
این دوخت مختص به ساقه ها می باشد و برای انجامش از نوک هلالی ساقه شروع می گردد و در ادامه بر روی خط ساقه، سوزن بالا و پایین می رود، برای پیچ ها بهتر است سوزن در سمت هلالی سرمه قرار بگیرد. توجه داشته باشید که برای هلالی های ریز از سرمه هشت میل استفاده می شود.
دوخت پیچ :
این نوع دوخت که می توان آن را پرکاربردترین دوخت در سرمه دوزی دانست، به راحتی انجام می گیرد. برای شروع سرمه ها را به اندازه یک سانت و نیم برش بزنید، اولین سرمه را با کمی قوس روی خط زمینه بدوزید. برای سرمه بعد سوزن را از وسط سرمه قبل که دوختید، بیرون بیاورید و این سرمه را نیز به صورت قوس دار بدوزید. این کار را تا پایان با همین روش انجام دهید تا دوخت پیچ شما تکمیل گردد.
قیطان دوزی در سرمه دوزی :
برای قطان دوزی ابتدا قیطان مورد نظر را انتخاب نموده و بر روی طرح قرار دهید و بست بزنید. در هنگام دوخت با سرمه سوزن را به صورت اریب زیر قطان زده و برای خارج نمودن نیز به صورت اریب آن را خارج می نماییم. این کار باعث می گردد که سرمه یا منجوق ها سطح قیطان را کامل پوشش دهند و هیچ بخشی از قیطان قابل مشاهده نباشد.
دوخت برگ جناغی :
دوخت برگ جناغی یکی از زیباترین دوخت ها محسوب می گردد و همیشه جای به خصوصی در آموزش سرمه دوزی دارد، برای این دوخت بعد از اینکه طرح را روی پارچه کشیدید، سطح آن را با پنبه بپوشانید و بست بزنید. هدف از این کار برجسته سازی طرح می باشد. روی برگ را کوک بزنید تا قسمت جناغی مشخص گردد، حال با استفاده از سرمه و منجوق به صورت ردیف به ردیف و اریب شروع به دوخت می نماییم تا تمام سطح برگه پوشیده شود. مراحل انجام شده در تصاویر زیر می توانند شما را به خوبی راهنمایی کنند.
حال که با مهم ترین دوخت های سرمه دوزی آشنا شدید، می توانید اقدام به دوخت تابلوهای تزئینی زیبا، رومیزی های ترمه با ارزش، تزئین لباس های مختلف و… بپردازید و طرح های دلخواه را بر روی پارچه های مختلف پیاده نمایید.
مدل های زیبای سرمه دوزی روی ترمه و مخمل
این هنر فاخر و اصیل ایرانی در تمامی طول تاریخ ایران مورد توجه بوده است و از هنرهای ماندگار این سرزمین پهناور و کهن می باشد. به خصوص در دوران اشکانیان، سامانی و پادشاهان صفوی، این هنر زیبا و باشکوه در اوج قرار داشته است، پرده های نفیس به جای مانده از دوره صفوی، سندی محکم برای اثبات این امر می باشد و نشان از تحول در این هنر است. هر چند در دوره های بعدی نیز از این هنر استفاده شد، اما نخ های سرمه دوزی دیگر کمیت و کیفیت سابق خود را نداشتند، ولی آثار متعدد باقیمانده از دوره های افشاریه، زندیه و قاجار گویای انجام سرمه دوزی در آن دوران بوده است.
هنوز هم افراد بسیاری تمایل به یادگیری هنرهای سرمه دوزی، عثمان دوزی و … را دارند و علاقمندند تا با یادگیری این هنرهای ارزشمند و بسیار فاخر، از آن ها حفظ و حراست کنند و همچون مردمان گذشته این هنرهای زیبا را برای آیندگان به میراث بگذارند.
در این بخش مدل های متنوع و بسیاری از انواع سرمه دوزی روی پارچه های مخمل و ترمه را به اشتراک گذاشته ایم. هر یک از این مدل ها دارای طرحی فوق العاده زیبا و جذاب از هنر سرمه دوزی می باشند. از این رو خواهشمندیم تا پایان همراه ما باشید و از تماشای این مدل های هنرمندانه بی نهایت لذت ببرید.
امیدواریم آموزش سرمه دوزی که در این مطلب به ارائه آن پرداختیم مورد توجه شما عزیزان واقع شده باشد و نهایت استفاده را از این آموزش زیبا و جالب ببرید. از شما دوستان علاقه مند به یادگیری دیگر هنرهای دستی دعوت می نماییم با کلیک بر روی هنر در خانه و مراجعه به این بخش از سایر مطالب جدید و آموزشی ما دیدن فرمایید. موفق باشید.
منبع : آرگا
