شترها یکی از حیوانات سازگار به تغییرات دمای بدن و کمبود آب می باشند که در بیشتر پستانداران دیگر سبب مرگ می شود. دمای بدن شتر ثابت نبوده و به آرامی با دمای محیط بالا و پایین می رود. در ادامه با آناتومی بدن شتر آشنا می شوید.
آشنایی با آناتومی بدن شتر
شتر حیوانی از گروه نرم سمان است و ساختمان پایش نشانه این رسته می باشد. هر چند این دام سم یا ناخن دارد ولی همانند سایر نشخوارکنندگان ناخن رو یا سم رو نیست بلکه پنجه رو می باشد. در ادامه قصد داریم شما را با آناتومی بدن شتر آشنا نماییم.
ویژگی سازگاری بدن شتر با تغییرات دمایی
پنجه شتر در بخش قدامی شکافدار و توسط بافت چربی و پوستی سخت و شاخی پوشیده شده که به هنگام تماس با زمین تا حدودی پهن تر شده به این ترتیب سبب تسهیل در راه رفتن شده و از فرو رفتن شتر در شن جلوگیری می کند. کوهان شتر از بافت های چربی و فیبری ساخته شده و بزرگی آن نشانه شادابی حیوان می باشد.
وزن کوهان در شترهای تک کوهانه سالم با تغذیه مناسب بین ۱۵-۲۰ کیلوگرم و در حیوان ضعیف کوهان کوچک تر شده و در برخی مواقع کاملا از بین می رود. وزن کوهان در شترهای دو کوهانه تقریبا ۲۵ کیلوگرم است. شتر از حیواناتی است که با محیط های خشک و بی آب و علف صحرا سازگار می شود و می تواند آب و هوای گرم و خشک، بی آبی و کم خوراکی را تحمل نماید.
این جانور می تواند در بیابان زندگی و علاوه بر علف ها، بوته ها و درختچه های گوناگون صحرایی و کویری و حتی از بوته های تلخ، خاردار و شور تغذیه نماید. شتر دارای یکسری سازگاری های فیزیولوژیکی می باشد که به حیوان اجازه می دهد در مدت طولانی بدون هیچ منبع خارجی آب مقاومت کند.
شتر تک کوهانه در شرایط خیلی گرم نیز می تواند هر ده روز یک بار آب نوشیده و می تواند تا سی درصد از توده بدنی اش را در وضعیت کم آبی از دست بدهد. برخلاف سایر پستانداران، گلبول های قرمز شتر به جای دایره ای شکل بودن، بیضی شکل است. این موضوع جریان گلبول های قرمز خون را در طول کم آبی بدن، تسهیل می نماید.
همچنین سبب شده گلبول ها در مقابل تغییرات اسمزی شدید و تغییر غلظت خون، هنگام نوشیدن میزان زیادی آب مقاومت کنند. یک شتر تک کوهانه ۶۰۰ کیلوگرمی می تواند در مدت سه دقیقه حدود دویست لیتر آب بنوشد. شتر قادر به مقاومت در مقابل تغییرات دمای بدن و کمبود آب می باشد که سبب مرگ اکثر پستانداران می شود.
دمای بدن شتر ثابت نبوده و به آرامی هماهنگ با دمای محیط بالا یا پایین می رود. دمای بدن این حیوان می تواند از ۳۴ درجه سانتی گراد در هوای سرد در شب تا ۴۴ درجه در روزهای گرم متغیر بوده و بدون بروز مشکلی افزایش یا کاهش یابد.
اعضای بدن شتر
اعضای مختلف بدن شتر شامل موارد زیر می باشد:
- پا
- سم یا ناخن
- شکاف بین انگشتان
- مچ یا تپق
- ساق یا قلم
- زانو
- بازوی جلویی
- بالشتک آرنج
- بخشی از بازوی فوقانی
- عضلات بازویی جلویی
- سینه
- شانه
- محل اتصال گردن به سینه
- گردن
- بخش تحتانی فک
- فک پایین
- لب ها
- منخرین
- برجستگی یا پل بینی
- ابرو
- فاصله بین ابروها
- پشیانی
- حفره چشمی
- گوش
- بخش عقبی کاسه سر
- غدد عروقی
- انتهای سر
- بخش جلوی جدوگاه
- جدوگانه
- بالشتک عضلانی پشتی
- کوهان
- دنده ها
- دنده های انتهایی
- عضلات بین دنده ای
- استخوان لگن
- دم
- عضلات بدن
- بالشتک عقبی
- فاصله بین بالشتک عقبی و مفصل خرگوشی
- مفصل خرگوشی
- شکم
- بالشتک سینه
از آنجا که محل زیست شترها اغلب در نواحی بیابانی و کم علف واقع است و تنها در فصول محدودی از سال برای تغذیه دام علوفه وجود دارد، از این رو انباشت چربی در ناحیه کوهان را می توان از محسنات آناتومی بدن شتر به حساب آورد.
تشریح آناتومی شتر
هنگام تولد، روی بدن شتر بافت های سختی دیده می شود به اسم سفنه که با افزایش سن و در اثر تماس مدام (سینه، بازو، زانو، دست و پاشنه پا ) با زمین سخت تر و شاخی تر می گردد.
بزرگترین این بافت ها روی جناق سینه واقع شده که شتر را هنگام نشستن و برخاستن کمک می نماید. ویژگی های بیولوژیکی شتر مقاومت دام را نسبت به عوامل نامساعد محیطی بیشتر می کند. به طور مثال علت حرکت شتر در بادهای شنی را این طور می توان بیان کرد که شتر سوراخ دماغش را مسدود نموده و مژه های بلندش را می بندد و با ترشح میزان زیادی اشک چشمانش را در مقابل بادهای شنی محافظت می کند.
لب بالایی شتر پهن تر و ضخیم تر از لب پایینی است و عضو خیلی حساسی می باشد که از آن برای تست و انتخاب غذای مناسب بهره می گیرد. در آناتومی بدن شتر آمده که شتر با لب های خیلی ضخیم خود انواع علوفه بزرگ و حتی خاردار را به راحتی برداشته و در دهان که پوست سفتی دارد قرار می دهد.
این گونه علوفه ها را با مایع بزاقی فراوان مخلوط و نرم ساخته و توسط دندان های پهن و زردی که دارد آن ها را آسیاب می کند. از ویژگی های معده شتر فقدان هزارلا است و تنها از سه قسمت تشکیل شده است. شکمبه نیز حدود ۷۰۰-۸۰۰ سلول ذخیره ای دارد که غذا و آب بسیاری می تواند در آن ذخیره شود.
یکی از عوامل مقاومت آن در مقابل گرسنگی و تشنگی نیز می باشد. در زمان تشنگی و گرسنگی با ترشح این سلول ها حیوان مواد غذایی دریافت می کند.
شایان ذکر است لبان شتر گستره حرکتی بالایی دارند و لب بالایی به دو قسمت تقسیم شده است. لب زیرین در شتر های کهنسال، آشکارا آویزان می باشد. در این پستاندار همانند سایر نشخوارکنندگان روی فک پایینی شتر فقط دندان پیش وجود دارد و این دندان ها در فک بالا دیده نمی شود.
دهان این حیوان همیشه باز بوده و شتر گاه صدای بلندی تولید می کند. کوهان شتر توده چربی است که حجم آن مطابق سن و تندرستی وی تغییر می یابد. پاهای شتر طوری تکامل پیدا کرده که حیوان را هنگام راه رفتن روی شن های نرم یاری می نماید. سم های حیوان، واضح و آشکار نیست و در درون بافت کراتینه کف پا واقع شده است.
کف پا محکم است و دارای ناخن های سخت و کوتاهی در ابتدا می باشد و وقتی کف پا روی زمین قرار می گیرد، به خوبی گسترده شده و سبب تثبیت پا روی شن ها می شود و این در حالی است که شتر با سختی بسیاری روی زمین های گلی و لغزنده راه می رود.
در ادامه تشریح آناتومی بدن شتر قابل ذکر است دستگاه گوارش شتر نیز مانند سایر نشخوارکنندگان شامل معده چهارگانه می باشد اگرچه هزارلای شتر، رشد و گسترش زیادی پیدا نکرده است. شتر حیوان بردبار و آرامی است اما گاهی اوقات مهاجم می شود به خصوص در فصل جفت گیری. از این رو بهتر است هنگام کار، شترهای نرم و ماده از هم جدا باشند.
در سایر اوقات شترها مطیع و آرام می باشند. علیرغم آن که هنگام گرفتن افسار آنان یا قرار دادن بار بانگ بر می آورند، خطری ندارند و معمولا شتران اخته نسبت به شتران نر آرام تر می باشند. شتر نسبت به تحمل درد و در برابر بیماری ها تا حدودی مقاوم تر از سایر دام ها می باشد و علائم خستگی و ناراحتی چندانی از خود نشان نمی دهد.
از این رو باید به دقت آنها را تحت نظر داشت چرا که موقع بیماری هم بدون اظهار ناراحتی همچنان به کار خود ادامه می دهند. این دام نسبت به سایر دام ها علاوه بر قانع بودن در امر تغذیه و استفاده از علوفه بی ارزش، نسبت به دیگر امراضی که دیگر دام ها به آن ها مبتلا می شوند هم مقاومت بیشتری دارد.
تنها بیماری سورا یکی از بیمار های مهم و کشنده شتر محسوب می شود که هر سال تلفات بسیاری به آن ها وارد می کند. اما از آن جا که برای این بیماری داروی قطعی وجود دارد، در صوت تشخیص به موقع و درست درمان آن ساده است. درجه حرارت بدن شتر همچون دیگر پستانداران ثابت بوده اما در شب ها درجه حرارت به ۳۴ درجه کاهش یافته و یکی از ویژگی های تشریحی دستگاه تنفسی شتر است.
در آناتومی بدن شتر، کوهان عضو مهمی از بدن حیوان محسوب می شود که فقط از چربی و ماهیچه تشکیل شده و فاقد استخوان است. شتر در شرایط بی خوراکی تا چندین روز می تواند با اعتماد به وجود این چربی و سوخت و ساز آن به زندگی ادامه دهد. کف پای شتر پهن بوده و مانع از فرو رفتن در شنزار می شود.
چشم های شتر مژه های بلندی دارد که به همراه پلک ها، چشم ها را از طوفان شن و از تابش شدید آفتاب محافظت می کنند. شتر موقع تنفس می تواند بینی اش را به خوبی از هم باز کند و بیشترین میزان هوا را روانه ریه ها نماید. شتر فک درازی دارد که به طور جانبی حرکت می کند و کار جویدن را به خوبی انجام می دهد.
در صورت تمایل برای آشنایی با آناتومی بدن گربه و آناتومی بدن موش روی لینک ها کلیک کنید.
منبع : آرگا
