نوشابه از نوشیدنی های پرطرفدار در سراسر دنیا محسوب می شود که بر سر مضر بودن آن برای سلامتی اختلاف نظر وجود دارد. این نوشیدنی به عنوان جایگزینی برای نوشیدنی های الکلی به تولید رسید. در ادامه به تاریخچه نوشابه سازی می پردازیم.
آشنایی با تاریخچه نوشابه
نوشابه در لغت به معنی هر چیز نوشیدنی است. در اصطلاح عامیانه منظور از نوشابه یک نوشیدنی خنک شیرین می باشد. گفتنی است نوشابه آشامیدنی بسیار محبوبی است که در وهله اول از آب گازدار، قند و چاشنی ها تولید می شود. اساسا تاریخچه نوشابه سازی به زمانی باز می گردد که انسان علاوه بر مصرف آب آشامیدنی توانست با اضافه کردن موادی مانند طعم دهنده ها و شیرین کننده ها به آب، شربت های مختلفی تهیه نماید.
نوشابه و آبمیوه ها نوعی نوشیدنی غیر الکلی معمولا گازدار هستند که دارای ماده شیرین کننده طبیعی یا مصنوعی، اسیدهای خوراکی، طعم دهنده های طبیعی یا مصنوعی و گاهی آب می باشند. با توجه به تاریخچه نوشابه، نوشیدنی های غیر الکلی از جمله نوشابه ها به عنوان جایگزینی در جهت تغییر عادت مصرف الکل در بین امریکایی ها ایجاد شد.
نخستین نوشیدنی غیر الکلی و غیر گازدار در اوایل قرن ۱۷ به تولید رسید. این نوشیدنی از آب، آبلیمو و کمی عسل به عنوان شیرین کننده درست می شد. در سال ۱۶۷۶ انحصار فروش نوشابه لیموناد به شرکتی در فرانسه داده شد. فروشندگان، مخزن های لیموناد را بر پشت حمل کرده و لیوان های نوشابه را برای پاریسی های تشنه توزیع می نمودند.
در ادامه قصد داریم تاریخچه نوشابه را با جزئیات بیشتری تحت بررسی قرار داده و به عوامل موثر در رشد صنعت نوشابه سازی بپردازیم.
در چه سالی اولین بار نوشابه به تولید رسید؟
در مورد تاریخچه تولید اولین نوشابه جالب است بدانید که نخستین بار آب گازدار و نوشیدنی های مصنوعی در اواخر دهه ۱۷۰۰ درست شد. ولی ریشه این نوشیدنی ها به دو هزار سال قبل در یونان باستان و امپراطوری روم باز می گردد که به اثرات دارویی سودمند چشمه های طبیعی تولید کننده آب گازدار پی برده بودند.
نوشیدنی ها و آب های گازدار از تلاش اروپایی ها در قرن ۱۷ برای تقلید از این چشمه های جوشان که دارای آب گازدار طبیعی با خاصیت درمانی بودند، به تولید رسیدند. همانطور که پیشتر بیان شد اولین نوشیدنی های غیر الکلی در قرن ۱۷ به عنوان ترکیبی از آب، آبلیمو و عسل تهیه شده بود به بازار روانه شد.
روحانی و دانشمند انگلیسی به نام جوزف پریستلی به علت آزمایشاتی که بر گاز حاصل از تخمیر خمره های ماء الشعیر انجام داده به پدر صنعت نوشابه ملقب شده است. در سال ۱۷۷۲ وی دستگاه گاز دار کننده کوچکی را در دانشکده پزشکان لندن رونمایی کرد که توسط پمپ آب کار می کرد تا آب گازدار شود.
در سال ۱۷۷۳ آنتوان لوران لاووازیه، شیمی دان فرانسوی تبار همین پیشنهاد و طرح را ارائه داد. در این راستا یک جواهر فروش سوییسی با مطالعه مقالات لاووزاویه در این زمینه تصمیم گرفت دستگاه مشابه آن را بسازد. تا سال ۱۹۷۴ وی آب های معدنی مصنوعی گازدار را به اطرافیان و دوستان خود در ژنو به فروش می رساند و بعدها یک تجارت در لندن را شروع نمود.
حدود سال ۱۸۲۰ بهبود فرایندهای تولید، اجازه ساخت بیشتر این محصول را داده و آب های بطری شده با استقبال روبرو شد و به تدریج این آب ها طعم دار شدند.
طعم دار و شیرین شدن آب گاز دار
این که چه زمانی طعم دهنده و شیرین کننده ها به آب گاز دار اضافه شدند مشخص نیست ولی ترکیب آب انگور و آب گاز در اواخر قرن هجدهم و ابتدای قرن نوزدهم با استقبال مواجه شدند. در دهه ۱۸۳۰ شربت های طعم دار به تولید رسیدند و انواع توت ها و میوه ها به شربت تبدیل شدند و تا سال ۱۸۶۵ تبلیغ بطری های آب با طعم های مختلف پرتقال، لیمو، آلو ، هلو …. صورت می گرفت.
ولی احتمالا مهمترین نوآوری در زمینه طعم دهنده های آب گاز دار در سال ۱۸۸۶ و موقعی بود که فردی به اسم پمیرتون توسط ترکیبی از دانه کولا از افریقا و کوکائین از امریکای جنوبی، طعم نمادینی را تولید و نهایتا منجر به پیدایش برند کوکاکولا شد.
قابل ذکر است بعدها که مصرف شیرین کننده ها مرسوم شد، ایرانی ها نیز طعم دهنده هایی مانند زرشک، آلبالو، لیمو … و بسیاری عرقیات مانند نعناع، بهار نارنج و … را به صورت طبیعی در نوشیدنی ها مورد استفاده قرار دادند.
نوشابه پاپ
ناگفته نماند اصطلاح نوشابه پاپ از ابتدای دهه ۱۸۶۰ منشا گرفت که صدای پاپ تولیدی آن به خاطر فرار گاز از نوشابه گازداری بود که باز می شد. مزه های جدید نوشابه در بازار به شکل ثابت ظاهر شدند و برخی مزه های محبوب تر مانند طعم زنجبیل، لیمو بیشتر با استقبال روبرو شدند.
در ابتدای دهه ۱۸۸۰ داروسازان محرک های قوی برای اضافه کردن به آب گازدار تست کردند که شامل میوه های شیرین کولا و برگ های کوکا بودند. این طرح از کارگران سرخپوست بولیویایی الهام گرفته شده بود. افرادی که برگ های کوکا را برای رفع خستگی استفاده می کردند. کارگران افریقایی نیز دانه های کولا را به عنوان محرک به صورت جویدنی مصرف می کردند.
در سال ۱۸۸۶ داروسازی آتلانتایی، یک گام مهم برای ترکیب کوکا با کولا برداشت و به این ترتیب محصولی تولید شد که به یکی از نوشیدنی های مشهور جهان تبدیل شد. این نوشیدنی با عنوان ماده طراوت بخش و درمانی تبلیغ شد. چند سال بعد پپسی کولا در کالیفرنیای شمالی به تولید رسید.
هر چند این اسم از پپسین که نوعی اسید برای هضم غذا بود، مشتق شده بود. پپسی بر داشتن خواص درمانی نوشیدنی خود تبلیغ کرد. در ابتدای قرن ۲۰ اکثر شرکت های کولا بر تبلیغ جنبه های طراوت بخشی و تازگی نوشیدنی تولیدی خود متمرکز شدند. نوشیدنی های گازدار با طعم و مزه محبوب شده بودند و کارخانجات تلاش داشتند اسم مناسبی برای محصول خود انتخاب نمایند.
برخی افراد اسم آب مرمر، آب شربت، آب گازدار شده را برگزیده بودند اما جذاب ترین اسم به هر حال نوشابه بود. شایان ذکر است تا دهه ۱۸۹۰ نوشابه ها به شکل دستی تولید شدند که بطرها به طور جدا پر و بسته بندی می شدند. در دو دهه بعد با ورود ماشین آلات اتومات بهره وری کارخانجات نوشابه ارتقا یافت.
مهمترین پیشرفت در فناوری نوشابه اختراع کلاه تاجی در سال ۱۸۲۹ بود که این دستگاه هفتاد سال دوام آورد. ظهور وسایل موتور دار موجب رشد بیشتر صنعت نوشابه سازی شده و ماشین های وندینگ، نوشابه ها را در ظرف ها جای می دادند. در اواخر دهه ۱۹۵۰ قوطی های نوشابه آلومینیومی معرفی شدند.
بطری های پلاستیکی سبک وزن و مقاوم به شکستن در دهه ۱۹۷۰ به کار گرفته شدند ولی تا سال ۱۹۹۱ زمان برد که صنعت نوشابه سازی از PET پلاستیکی در مقیاس بزرگ استفاده نماید.
گسترش صنعت نوشابه سازی
در ادامه بررسی تاریخچه نوشابه در اواخر قرن هجدهم این صنعت به سرعت گسترش پیدا کرد. به طوری که در سال ۱۸۷۰ حدود ۳۸۷ و تا سال ۱۹۰۰ حدود ۲۷۶۳ کارخانه در امریکا به تولید بطری های آب گازدار مشغول شدند. جنبش اعتدال در ایالات متحده و انگلیس سبب موفقیت و محبوبیت نوشابه های گاز دار شده و به عنوان گزینه مناسبی جهت جایگزین شدن الکل شناخته می شدند.
در آن زمان داروخانه هایی که نوشابه ارائه می کردند احترام خاصی داشتند و بارهایی که به فروش الکل می پرداختند فاقد احترام بودند. گفتنی است نوشیدنی های غیر الکلی در بطری های پلاستیکی یا شیشه ای، قوطی های فولادی بدون قلع، پلاستیک یا آلومینیوم، کیسه فویل یا ظروف بزرگ جنس استیل بسته بندی می شدند.
فروش نوشابه با آغاز استفاده از دستگاه های خنک کننده در ابتدای قرن ۲۰ صورت گرفت. امروزه اکثر نوشیدنی ها توسط یخچال برقی خنک می گردند.
تولید انبوه نوشابه
در سال ۱۸۹۰ شرکت کوکاکولا ۹ هزار گالن از شربت های طعم دارش را به فروش رساند. در سال ۱۹۰۴ این عدد به یک میلیون گالن شربت رسید که به طور سالانه فروخته می شد. در نیمه قرن بیستم با تاکید خاص بر افزایش کیفیت بطری های حاوی نوشیدنی های گازدار، این صنعت رونق قابل توجهی پیدا کرد.
قابل ذکر است سازندگان نوشابه سریعا ترجیح مشتری ها را پاسخ دادند. در سال ۱۹۶۰ کولایی با خاصیت رژیم غذایی در واکنش به مدی که برای لاغری خانم ها به راه افتاده بود، معرفی شد. ناگفته نماند در دهه ۱۹۸۰ نگرانی های رو به فزونی در مورد سلامتی ایجاد شد که به تولید نوشابه های بدون کافئین و با سدیم کم منتهی شد.
در پایان از همراهی شما سپاسگزاریم. همچنین پیشنهاد می شود در صورت تمایل برای آشنایی با تاریخچه بستنی و تاریخچه چای روی لینک ها کلیک کنید.
منبع : آرگا
