هدف از پرورش نژاد های مختلف حیوان پر سود گاو در درجه اول تولید شیر و گوشت و ضمنا تولید محصولات چرمی است. کلیه گاوها از نظر نژاد به دو دسته شیری و گوشتی دسته بندی می شوند. در ادامه با انواع نژاد گاو شیری آشنا خواهید شد.
معروف ترین انواع نژاد گاو شیری
تمام گاوهای موجود در دنیا از نظر نژاد در دو دسته شیری و گوشتی قرار می گیرند. در واقع گاو رایج ترین و گسترده ترین گونه حیوانی می باشد که بزرگ جثه و نشخوار کننده است. هدف از پرورش و نگهداری این حیوان پر سود در درجه نخست تولید شیر و گوشت و سپس تولید محصولات چرمی می باشد.
تقسیم بندی مرتبط با کارایی نژادهای گاو در زمینه تولید شیر یا گوشت و اهداف اقتصادی انجام شده است. نژادهای شیری برای تولید شیر و نژادهای گوشتی جهت تولید پروتئین حیوانی مورد پرورش قرار می گیرند. در سال های اخیر برای ازدیاد سطح تولید شیر و گوشت گاو در دنیا؛ اصلاحات نژادی انجام شده است.
در این مطلب قصد داریم شما را با معروف ترین انواع نژاد گاو شیری در دنیا آشنا نماییم. با ادامه مطلب همراه ما باشید.
نژاد هلشتاین
بهترین نژاد گاو شیری در دنیا نژاد هلشتاین گزارش شده است. این گاو در بیشتر مناطق دنیا زیست دارد و خاستگاه آن کشور هلند است. رنگ بدن گاو نژاد هلشتاین سیاه و سفید بوده و این نژاد رکورد بیشترین میزان تولید شیر در دنیا را در دست دارد و یکی از معروف ترین انواع نژاد گاو شیری در دنیا محسوب می شود.
گاو هلشتاین ژنتیک بی نظیری دارد و به عنوان مهمترین نژاد گاو شیری در جهان هم شناخته می شود. هر چند هلشتاین به هلند متعلق است ولی به علت تطبیق پذیری خوب با انواع شرایط محیطی، دامداران بسیاری در کشورهای مختلف آن را تحت پرورش قرار داده اند.
وزن گاو ماده هلشتاین به حدود ۶۸۲ کیلوگرم و وزن گاو نر به هزار کیلوگرم می رسد. میزان شیردهی گاو نیز ۷۲۴۰ لیتر و درصد چربی آن ۳.۶۵ درصد گزارش شده است. در صورتی که می خواهید گاوداری شما رونق یابد، بهترین نژاد شیری یعنی هلشتاین را پرورش دهید.
این گاو جزو سنگین ترین نژادهای گاو شیری نیز شناخته می شود و این گاو برای تولید شیر به میزان کافی مواد مغذی گران قیمت نیاز دارد. به طور کلی گاو هلشتاین نژادی پر توقع و حساس البته با میزان تولید شیر بالا محسوب می شود. در ضمن به علت مقاومت در برابر سرما می تواند انتخاب خوبی برای مناطق با آب و هوای سرد نیز باشد.
نژاد آیر شایر
خاستگاه نژاد گاو آیر شایر منطقه آیر اسکاتلند بوده که ناحیه ای سردسیری است. این نژاد بدنی مقاوم داشته و یکی از انواع نژاد گاو شیری با کمترین نیاز علوفه ای است. از این رو وزن پایین و تولید گوشت گوساله کمتری دارد. از نظر میزان تولید شیر گاو آیر شایر در رده بین گاو هلشتاین و جرسی قرار می گیرد.
این نژاد وزن و اندازه متوسطی دارد و رنگ آن سفید و قرمز می باشد که در قرن اخیر بسیار مورد توجه دامداران امریکایی برای پرورش بوده و اصلاحات ژنتیکی خوبی هم روی آن جهت افزایش بهره وری صورت گرفته است. میزان تولید شیر گاو نژاد آیر شایر حدود ۵۶۰۰ لیتر و در صد چربی آن ۴.۶۷ درصد می باشد. وزن گاو ماده هم حدود ۵۴۵ و وزن گاور نر به حدود ۸۴۱ کیلوگرم می رسد.
در مجموع اگر نژاد گاو شیری مدنظر شما است که دارای مقاومت بالایی باشد و با هر شرایط آب و هوایی خود را سازگار نماید نژاد آیر شایر بهترین انتخاب است.
نژاد گاو سرخ نروژی
این نژاد در دسته گاو های شیری جهان هستند که از دهه هفتاد میلادی پرورش دهندگان آن به طور جدی روی صفاتی که نرخ بازده گاو سرخ را بالا می برد، تحقیقات انجام داده و منجر به افزایش تولید شیر و عملکرد بهتر دام در صفات باروری و سلامتی این گاوها شده است.
نژاد گاو سرخ نروژی در اروپا بسیار پر طرفدار است و رنگ آن ها معمولا ترکیبی از قرمز و سفید یا سفید و سیاه است. علاوه بر تولید شیر این نژاد برای تولید گوشت هم نژاد مطرحی است. بیش از ۹۸ درصد گاو کشور نروژ را این نژاد تشکیل می دهد. گاو سرخ زایمان ساده ای هنگام تولید گوساله داشته و میزان مرگ و میر کمی دارد.
شیر تولیدی این نژاد از نظر کیفیت مواد مغذی غنی و مرغوب بوده و در صورت مصرف علوفه مغذی تا ۱.۲ کیلوگرم وزن می گیرد. میزان تولید شیر آن در سال ۱۰ هزار کیلوگرم گزارش شده و وزن حیوان به حدود ۶۰۰ کیلوگرم می رسد. این نژاد یکی از انواع نژاد گاو شیری مقاوم با شیر غنی و مغذی می باشد.
نژاد گرنزی
از دیگر انواع نژاد گاو شیری شناخته شده دنیا نژاد گرنزی است که خاستگاه آن جزیره گرنزی واقع در نزدیکی بریتانیا در کانال مانش می باشد. این نژاد اندامی کوچک داشته و برای تولید گوشت مناسب نیست. بدن حیوان به رنگ زرد آهویی است و میزان تولید شیری حدود ۵۲۰۰ لیتر دارد. وزن گاو ماده ۵۰۰ کیلوگرم و وزن گاو نر ۷۷۳ کیلوگرم گزارش شده است.
در سال ۱۷۰۰ میلادی نژاد گرنزی به عنوان یک نژاد اصیل معرفی و ۸۹ سال بعد واردات هر نژاد دیگری به جزیره گرنزی ممنوع اعلام شد تا اصالت این نژاد حفظ شود. هر چند در طی جنگ جهانی دوم نژاد گرنزی با یک نوع گاو دیگر ترکیب شد. گاو نژاد گرنزی در قرون ۱۹ و۲۰ به عنوان نژاد شیری پر قدرت جایگاه خود را در بیشتر کشورها ثبت کرد.
در حال حاضر جمعیت این نژاد به علت افزایش نژاد هلشتاین کاهش یافته ولی همچنان در کشورهایی مانند انگلستان، استرالیا، نیوزیلند، امریکا و شمال افریقا تحت پرورش بود و رتبه ۴ تولید شیر در جهان را به خود اختصاص داده است. رنگ گاو نژاد گرنزی زدر متمایل به قهوه ای یا قرمز بوده و لکه های سفیدی در سراسر بدن دیده می شود.
مدل راه رفتن و ایستادن حیوان جذاب و ظریف است و این نژاد کمر قوی و کپل گسترده ای دارد. ضمنا پستان حیوان پر قدرت بوده و می تواند شیردهی عالی داشته باشد. گاو گرنزی نسبت به نژادهای شیری که بزرگتر هستند غذای کمتری مصرف اما شیری با کیفیت تولید می کنند.
این نژاد سازگاری بالایی با سیستم های دمایی داشته و می توانند در هر دمایی مقاومت زیادی داشته باشند. البته پوشش حنایی و سفید این گاوها سبب می شود مقاومت بالایی از این نظر داشته باشند.
نژاد جرسی
خاستگاه اصلاح نژاد جرسی به جزیره جرسی واقع بین کانال فرانسه و انگلیس مربوط است. شیر تولیدی این نژاد، بیشترین میزان چربی و پروتیین را در بین سایر گاوهای شیری داشته و حدودا ۴.۸۵ درصد است. به علت چربی بالا و کاروتن زیاد در شیر، رنگ شیر این گاو زرد است.
گاو جرسی تقریبا کم وزن بوده و شیر غنی و پر چرب تولید می کند و از شناخته شده ترین و معروف ترین انواع نژاد گاو شیری با این خصوصیت محسوب می شود. این نژاد کوچکترین نژاد گاو شیری است که میزان تولید شیر آن هم نسبت به دیگر نژادها کمتر بوده و حدود ۴۹۵۰ لیتر است.
وزن گاو ماده جرسی حدود ۴۵۴ کیلوگرم و وزن گاو نر ۶۸۲ کیلوگرم گزارش شده است. همانطور که اشاره شد اصلاح نژاد گاو جرسی از جزیره جرسی شروع شده و این گاو نژاد خالصی دارد. زیرا در این جزیره سخت گیری بسیاری مربوط به واردات هر نژادی وجود دارد.
اصالت این نژاد بیش از ۱۵۰۰ سال می بباشد. بدن حیوان زرد رنگ بوده که ممکن است قهوه ای یا سیاه هم باشد. ضمنا لکه های سفید هم به صورت تکه هایی پیوسته یا جدا روی آن دیده می شود. رنگ پوزه گاو سیاه با حلقه موی کم رنگ بوده و سر حیوان کوچک است. همچنین مابین چشم ها حالت گودی دارد.
نژاد جرسی هم می تواند با انواع آب و هوا سازگار باشد. تحمل گرمایی بالایی داشته و می تواند به راحتی با هر نوع آب و هوایی خود را وفق دهد و از گاوهای شیری اصیل، وحشی تر است. این نژاد به حرکات محیطی حساس بوده و سیستم عصبی قوی دارد که سریع واکنش نشان می دهد.
در مناطق استوایی کارایی نژاد جرسی از دیگر نژادها بهتر است. هزینه نگهداری و مراقبت گاو جرسی نسبت به سایر گاوها دیگر کمتر است. جثه حیوان کوچک بوده و قدرت باروری بالایی دارد. همچنین به راحتی گوساله خود را به دنیا می آورد. تولید شیر نژاد جرسی در حال حاضر در امریکا نیز بسیار افزایش یافته است.
شایان ذکر است گاو نژاد جرسی می تواند پس از تولد به بیماری برفک دچار شود از این رو در صورت مشکوک بودن حیوان بایستی سریع بیماری آن درمان شود. پرورش نژاد جرسی در ایران نیز با توجه به مقاومت خوبی که به آب و هوا دارد در بخش هایی از کشور از جمله اصفهان، هرمزگان و … صورت می گیرد.
هر چند جثه حیوان کوچک است اما بهترین فراورده های شیری را در اختیار قرار می دهد و می تواند بازدهی خیلی عالی شیری با کیفیت بالا داشته باشد.
نژاد شورت هورن
نژاد شورت هورن هم از برجسته ترین نژادهای معروف گاو شیری و گوشتی در دنیاست که خاستگاه آن به شمال شرقی کشور انگلستان باز می گردد. تولید شیر این نژاد حدود ۵۱۲۰ لیتر بوده و درصد چربی آن ۳.۶۵ درصد گزارش شده است. وزن گاو ماده به حدود ۶۳۶ کیلوگرم و وزن گاو نر ۹۵۵ کیلوگرم می رسد.
این نژاد بهترین نژاد گاو شیری برای اصلاح نژاد است که از قرن ۱۸ در شمال شرقی انگلیس تحت پرورش قرار گرفته و حتی در اوایل یک نژاد دو منظوره شناخته می شد تا آن که در سال ۱۹۶۹ پرورش دهندگان این نژاد آن را در دسته گاوهای شیری ثبت نمودند. قابل ذکر است برخی از نژاد مذکور دارای بیماری ژنتیکی خاصی به اسم th بوده که حاصل یک ژن غیرطبیعی است.
این امر سبب تغییر شکل ظاهری در گوساله تازه متولد شده می گردد. نژاد گاو شورت هورن به رنگ قرمز، قزل، سفید و یا رنگ مخلوط سفید و قرمز دیده می شود. شاخ گاو کوتاه بوده و در نرها به سمت جلو خمش یافته و در گاو ماده به سمت جلو و داخل خم شده است.
این نژاد هم با شرایط آب و هوایی سازگاری خوبی دارد و از دسته گاوهایی است قدرت چرای بالایی دارد. همچنین امروزه تغییرات ژنتیکی خوبی روی این نژاد صورت گرفته که سبب افزایش میزان تولیدات محصولات لبنی شده است.
نژاد براون سوییس
این نژاد یکی از قدیمی ترین و دومین گاو بزرگ شیری و سنگین وزن در دنیا پس از هلشتاین محسوب می شود. نژاد براون سوییس حدودا ۵۹۰۰ لیتر شیر تولید می کند که درصد چربی آن ۴.۱ است. وزن گاو ماده این نژاد به حدود ۶۳۶ کیلوگرم و وزن گاو نر به ۹۰۹ کیلوگرم می رسد.
نژاد براون سوییس یکی از بهترین نژادهای گاو شیری جهت پرواربندی می باشد. خاستگاه این نژاد دامنه کوه های آلپ در سوییس بوده که بیشتر برای تولید پنیر اصلاح شده است. امروزه این نژاد به علت سنگین وزن بودن و چربی سفیدی که دارد یکی از محبوب ترین نژاد برای پرورش دام محسوب می شود.
گاو نژاد براون بعد از هلشتاین نسبت به دیگر نژادهای شیری دیرتر به بلوغ رسیده و در سن بالاتری به اوج تولید شیر می رسد. این نژاد گاو، رام بوده ولی گاه لجباز می شود. رنگ حیوان غالبا قهوه ای روشن تا تیره است. برخی از نژادهای گاو براون لکه های سفیدی بالای شکم و وسط منگوله دارند که غالبا جهت پرورش انتخاب نمی شود. اکثر گاوهای این نژاد موهای روشنی در اطراف پوزه و گوش ها دارند.
نژاد مونت بلیارد
خاستگاه نژاد مونت بلیارد به کشور فرانسه باز می گردد که بیشتر دامداران در عرصه پرورش این نژاد گاو مشغول هستند. وزن گاو بالغ حدود ۶۰۰-۷۰۰ کیلوگرم می رسد و در مواردی تا ۱۲۰۰ کیلوگرم نیز گزارش شده است. در ضمن کیفیت گوشت نسبتا خوبی هم دارد.
شیر این نژاد گاو دارای میزان پروتئین و مواد مغذی بسیار مناسبی می باشد و در نواحی از ایران از جمله استان خراسان شمالی، رضوی ، گلستان و کرمانشاه نیز پرورش داده می شود.
در این مطلب با انواع نژاد گاو شیری آشنا شدید. همچنین پیشنهاد می شود در صورت علاقمندی برای آشنایی با انواع نژاد ببر و نژاد سگ پا کوتاه روی لینک ها کلیک کنید.
منبع : آرگا