در قانون مجازات اسلامی، در بخش تعزیرات و بر اساس ماده ۶۹۸، مجازاتی برای اشاعه اکاذیب معین گردیده است. اکاذیب واژه ای رایج می باشد، که توسط قانون گذار و قوانین جزایی مورد استفاده قرار می گیرد، بنابراین اشاعه یک فقره امر خلاف واقع و یا کذب در صورت محرز شدن جرم، دارای محکومیت می باشد. به همین منظور برای آشنایی با معنای جرم اشاعه اکاذیب و مجازات آن می توانید با ادامه این بخش همراه شوید.
آشنایی با جرم نشر اکاذیب
طبق ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی «هرکس به قصد اضرار به غیر، یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله نامه، یا شکوائیه، یا عرایض، یا گزارش، یا توزیع هر گونه اوراق چاپی یا خطی با امضاء یا بدون امضاء اکاذیبی را اظهار نمایند، یا این که با همان مقاصد اعمالی را برخلاف حقیقت رأساً یا به عنوان نقل قول به شخص حقیقی یا حقوقی یا مقامات رسمی، تصریحاً یا تلویحاً نسبت دهد، اعم از این که از طریق مزبور به نحوی از انحاء ضرر مادی یا معنوی به غیر وارد می شود، یا نه، علاوه بر اعاده حیثیت در صورت امکان، باید به حبس از ۲ ماه تا ۲ سال یا شلاق تا ۷۴ ضربه محکوم شود.»
جرم نشر اکاذیب یا اشاعه اکاذیب از جمله جرایم مطلق به شمار می رود، که ثابت شدن آن موکول به وقوع نتیجه تشویش و یا ضرر نمی باشد. عناوین اشاعه اکاذیب و نشر اکاذیب برگرفته شده از متن ماده ۶۹۸ می باشد و هر دو مورد، اعمال مجرمانه جرم یعنی جرم انتساب اعمال خلاف حقیقت و اظهار جرم اشاعه اکاذیب است.
به طور کلی در اظهار جرم نشر اکاذیب، اخبار و مطالب بی اساس بیان می شود. اظهار وقوع جرم در این ماده برای قانونگذار به معنای فاش و آشکار کردن می باشد، در نتیجه علنی و ظاهر شدن کذب یا دروغ ضروری است. البته اظهار کذب باید قابلیت ضرر رساندن یا تشویش اذهان عمومی را داشته باشد.
اثبات کردن اظهارات کذب و دروغ بر عهده مدعی می باشد و در صورتی که مرتکب به این عمل بتواند در مقام دفاع درستی اظهاراتش را ثابت نماید، تبرئه می شود. لازم به ذکر است که مرتکب می تواند، یک مقام رسمی و یا غیر عموم باشد.
مجازات تشویش اذهان و نشر اکاذیب
در قوانین جزایی کشور(ماده ۶۹۸ بخش تعزیرات)، اعاده حیثیت در ردیف مجازات های مرتکب قرار می گیرد. البته از نظر قانون گذار اعاده حیثت از متضرر شده(بزه دیده) می باشد، نه مجرم. در نتیجه در صورتی که جرم انتساب اعمال خلاف قانون و اظهارات کذب موجب کسر اعتبار و حیثیت دیگری شده باشد، دادگاه موظف است جهت اعاده حیثیت اقداماتی را انجام دهد(مثلا درج حکم در روزنامه با هزینه محکوم علیه).
جرم اشاعه اکاذیب در صورتی از سوی مراجع قانونی قابل پیگیری است، که با شکایت شاکی خصوصی همراه باشد. چنانچه شاکی خصوصی از شکایت خود صرف نظر کند، دادگاه نیز با رعایت موازین شرعی می تواند، از ادامه پیگیری پرونده صرف نظر نماید و یا در مجازات مرتکب، تخفیف قائل شود.
مجازات نشر اکاذیب در رسانه
در قانون جرایم رایانه ای در ماده ۱۸، مصوبه سال ۱۳۸۸ مجازات نشر اکاذیب در رسانه به صورت زیر می باشد.
«هر کس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله سامانه رایانه‌ای یا مخابراتی اکاذیبی را منتشر نماید، یا در دسترس دیگران قرار دهد، یا با همان مقاصد اعمالی را بر خلاف حقیقت، رأساً یا به عنوان نقل قول، به شخص حقیقی یا حقوقی به طور صریح یا تلویحی نسبت دهد، اعم از این که از طریق یاد شده به نحوی از انحاء ضرر مادی یا معنوی به دیگری وارد شود یا نشود، افزون بر اعاده حیثیت (در صورت امکان)، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا ۴۰ میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهدشد.»
همچنین نشر اکاذیب با استفاده از داده های رایانه ای در فضای مجازی جرم می باشد و قابلیت پیگرد قانونی و مجازات دارد. البته در این مورد نیز اولویت با شخصی است که در رابطه با وی مطلب کذب یا دروغی منتشر شده است و وی می تواند اعاده حیثیت کند و بعد از محرز شدن بی گناهی شخص، با توجه به ماده ۱۸ قانون جرایم رایانه ای فرد خاطی مجازات می شود.
منبع : آرگا
