خط بریل سیستم لمسی نوشتن و خواندن با نقاط برجسته می باشد، سال ها است، که از این خط در راستای کاهش محدودیت های افراد نابینا و کم بینا استفاده می شود، در تاریخچه خط بریل آمده است، که مخترع این خط فردی به نام «لویی بریل» بود، لویی بریل یک مرد نابینا اهل فرانسه بود، که از الفبای لامسه برای خواندن و نوشتن استفاده می کرد، اکنون از این سیستم نوشتاری در اقصی نقاط جهان جهت آموزش خواندن و نوشتن افراد نابینا یا کم بینا استفاده می شود.
این خط متشکل از شصت و سه کاراکتر می باشد، هر یک از این کاراکتر ها از یک تا شش نقطه برجسته تشکیل شده اند و در یک سلول شش موقعیتی مرتب شده اند. در خط بریل، حروف به شکل نقطه نشان داده می شوند و افراد نابینا با کمک حس لامسه خود، آن ها را درک و مطالعه می نمایند.
تاریخچه خط بریل
نخستین تلاش ها برای آموزش به افراد نابینا در هزار و ششصد سال پیش آغاز شد، «قدیس دیدیموس» تلاش هایی برای آموزش به نابینایان را شروع کرد و متن عهدین را به شکل صوتی به آن ها آموزش می داد. پانصد سال بعد لوکاس فردی بود، که الفبای چوبی را اختراع کرد و در راه هموار ساختن آموزش به نابینایان قدمی برداشت. در جهان اسلام نیز در مدرسه ای به نام «جامع الزهر» که در سوریه و متعلق به مذهب اهل سنت بود، طی سال های ۱۳۰۶ شمسی به پذیرش و آموزش این افراد پرداخته شد.
خط بریل امروزی در سال هزار و هشتصد و بیست و پنج میلادی توسط لویی بریل اختراع شد و تا به امروز یکی از کارآمد ترین روش ها محسوب می شود. لویی در سال هزار و هشتصد و نه در پاریس به دنیا آمد، پدر او در کارگاه چرم دوزی اشتغال داشت، هرچند لویی از همان ابتدا علاقه بسیار خود را به شغل پدرش نشان می داد، اما متاسفانه طی یک حادثه در سه سالگی یک چشم لویی با درفش دچار آسیب جدی شد و در نهایت این حادثه موجب شد، تا بر اثر عفونت بینایی یک چشم لویی از بین برود، پس از مدتی عفونت ناشی از این حادثه بینایی چشم دیگر لویی را نیز از بین برد.
لویی با تکیه بر استعداد خود و کمک های والدینش توانست الفبا و خط معمولی را به شکل برجسته بیاموزد، اما این امر برای سایر کودکان مشابه لویی کاری دشوار بود، همین موضوع موجب شد، تا تاریخچه خط بریل رقم بخورد. یکی از موضوعاتی که ذهن لویی را به خود مشغول کرده بود، ابداع راهی بود، تا یادگیری را برای نابینایان ساده تر کند. لویی در سن پانزده سالگی به موفقیت های خوبی دست پیدا کرد و خط ابداعی ارزشمندی را ارائه داد، مدیر موسسه نابینایان از این روش استقبال کرد و آموزش این خط را به شکل غیر رسمی در آموزشگاه خود آغاز کرد.
در شانزده سالگی خط ابداعی لویی تکامل پیدا کرد و این نوجوان با تلاش و با هوش توانست، خطی مخصوص به آموزش برای نابینایان را در اختیار تمام این افراد قرار دهد. هرچند پس از معرفی این خط انتقادات بسیاری متوجه اختراع بریل شد و از سمت دیگران پذیرفته نشد. این ماجرا تا جایی ادامه داشت، که لویی در سن چهل و سه سالگی به دلیل ابتلا به بیماری سل جان خود را از دست داد.
با فوت لویی بریل در سال هزار و هشتصد و پنجاه و دو مراسم تشییعی برای او برگزار شد و جالب است، بدانید نابینایان بسیاری با عصای سفید خود در این مراسم شرکت کردند، تا قدردان زحمات لویی باشند و تشکر خود را بابت زحماتی که در راه آموزش این افراد کشیده بود نشان دهند. دو سال بعد از مرگ لویی و در سال هزار و هشتصد و پنجاه و چهار خط ابداع شده توسط لویی، در سراسر جهان مورد پذیرش قرار گرفت و از آن استفاده شد.
نوشتن بریل
پس از آشنایی با تاریخچه خط بریل، لازم است از نحوه نوشتن آن نیز اطلاعاتی داشته باشید، برای نوشتن معمولی تنها نیازمند یک کاغذ و قلم می باشیم، اما افراد نابینا برای نوشتن خط بریل نیاز به لوح و قلم مخصوص برای نوشتن دارند. حروف در خط بریل از یک تا شش نقطه تشکیل می شوند، نحوه قرار گیری این نقاط کمک می کند، تا کلمات و حروف ها خوانده شوند. برای جداسازی کلمات از یکدیگر مانند نوشته های عادی از فاصله استفاده می شود. علاوه بر آشنایی با نحوه نوشتن با بریل ممکن است، آشنایی با تاریخچه قلم و اختراع اولین قلم ها حقایق جالبی را برای شما فاش کند، که تا کنون نمی دانستید.
تاریخچه بریل در ایران
در بررسی ابداع خط بریل در ایران بر اساس اسناد موجود، باید گفت خط بریل فارسی توسط شخصی به نام «ارنست یاکوب کریستوفل» ابداع شد. کریستوفل بنیانگذار دو آموزشگاه نابینایان در تبریز و اصفهان بود، در این دو آموزشگاه خط بریل فارسی به نابینایان آموزش داده می شد، اولین آموزشگاه در تبریز و در سال هزار و سیصد و چهار تاسیس شد، لازم به ذکر است، که در آن دوران خط بریل عربی حداقل سه دهه زودتر از خط بریل فارسی آموزش داده می شد.
براساس روایات، کریستوفل کشیش مسیحی آلمانی بود، و از ترکیه به ایران آمده بود و در تبریز ساکن شده بود. کریستوفل در آلمان با بریل آشنا شده بود و برای تبلیغ مذهبی درتلاش بود، تا این خط را به دیگران آموزش دهد و در تبریز نیز خود به شاگردانش بریل می آموخت. تقریبا تا مدت چهل سال خط بریل در ایران تنها در انحصار قشر خاصی از نابینایان بود، که عموما ثروتمند بودند.
بر اساس برخی از گفته ها مدرسه دارالفنون شروع به گسترش بریل در علوم مختلف نمود، سرانجام در سال هزار و سیصد و سی و نه با پذیرش خط بریل و با تصویب آن در مجلس شورای ملی، رشد و توسعه بریل در ایران افزایش پیدا کرد.
با بررسی تاریخچه خط بریل می توان به این نتیجه رسید، که خط اختراع شده توسط «لویی بریل» راهی بود، که مسیر زندگی بسیاری از انسان ها را دچار تحولات مهمی کرد، این ابداع ارزشمند دنیایی همراه با استقلال و دانایی برای نابینایان ایجاد کرد، تا این افراد نیز بتوانند، مانند سایر مردم بخوانند، بنویسند و بیاموزند.
نرم افزار ها
می توان گفت نرم افزار های مشابه بریل برای استفاده نابینایان موجود می باشد، به عنوان مثال گوگل برای افراد نابینا کیبورد مجازی را روانه بازار ساخته است و با این روش کمک می کند، تا تا افراد نابینا یا کم بینا بتواند به آسانی با موبایل تایپ کنند. با در اختیار داشتن این کیبورد مجازی افراد نابینا و کم بینا می توانند، بدون نیاز داشتن به سخت افزار های افزودنی پیامک و ایمیل بنویسند و ارسال کنند.
خواندن خط بریل در فارسی
لازم به ذکر است، که خط بریل در انگلیسی از راست به چپ و در فارسی از چپ به راست خوانده و نوشته می شود. حروف الفبای بریل از چند نقطه برجسته در قالب دو ستون تشکیل می شود. الفبای هر خطی مانند التین، فارسی، عربی، چینی، با قرار داد های مشخص هر خط کد گذاری شده است. افراد نابینا برای خواندن حروف انگشت خود را بر روی برجستگی ها قرار می دهند و با شناسایی و درک برجستگی ها، قادر به تشخیص حروف و کلمات خواهند بود. با کمک خط بریل و این سبک از خواندن تمامی افراد نابینا می توانند، با همان سرعت افراد دیگر مطالب را بخوانند.
در پایان بررسی تاریخچه خط بریل لازم است، تا بعد از آشنایی با دشواری هایی که برای هموار شدن مسیر خواندن و نوشتن نابینایان انجام گرفته است، قدردان زحمات تمام افرادی باشیم، که در این مسیر گام برداشته اند.
منبع : آرگا
