بیماری ویپل یک بیماری تقریبا نادر ولی کشنده است. این بیماری روده ای می تواند سبب بروز عفونت های مختلف در اندام های بدن شده و اگر تحت درمان جدی قرار نگیرد سبب مرگ می شود. در ادامه به علت و علائم بیماری ویپل می پردازیم.
علت و علائم بیماری ویپل
باکتری عامل ایجاد بیماری ویپل (whipple) است. اسم این بیماری از نام جورج ویپل برگرفته شده که در سال ۱۹۰۷ عامل این بیماری را کشف کرد. بیماری ویپل یک عارضه عفونی است که بر سیستم گوارش تاثیر گذاشته و می تواند به سایر اندام ها مانند قلب، ریه، مغز، مفاصل، چشم و پوست نیز گسترش پیدا کند.
بیماری روده ای ویپل می تواند سبب بروز عفونت های مختلف در اندام های بدن شده و در صورت عدم درمان کشنده خواهد بود. اگرچه این عارضه تقریبا نادر است ولی تهدید کننده زندگی می باشد. درمان با آنتی بیوتیک در ویپل امکان پذیر است ولی در صورت عود کردن و با توجه به شرایطی که ایجاد می شود به درمان طولانی مدت احتیاج است.
بر اساس گزارشات سابقه ژنتیکی در ابتلا به بیماری مذکور موثر است. مردان سفید پوست بین ۴۰-۶۰ سال بیش از هر گروه دیگری به ویپل مبتلا می شوند. ضمنا میزان عارضه ویپل در نواحی فاقد آب شیرین و بهداشت مناسب، بیشتر است. تاکنون راه شناخته شده ای برای جلوگیری از بیماری گزارش نشده است.
تحقیقات نشان داده مردها بیشتر از خانم ها مستعد ابتلا به بیماری whipple هستند و حدود ۸۷ درصد افراد مبتلا را مردهای بین ۴۰-۶۰ سال تشکیل می دهند. این بیماری در ایالات متحده سالانه معدود افرادی در حد یک در میلیون را تحت تاثیر قرار می دهد. و در کشورهای در حال توسعه، به ویژه مناطقی با سیستم بهداشتی ضعیف بیشتر در کودکان برجسته تر است.
با این وجود بیماری whipple در نواحی دیگر نیز مشاهده شده است. در سال ۲۰۱۱ در سنگال گزارش شد که نزدیک به ۴۴ درصد کودکان بین ۲-۱۰ سال در مدفوع خود باکتری عامل این بیماری را دارند.
علت بیماری whipple
تنها علت شناخته بیماری whipple نوعی باکتری است. که منجر به بروز زخم های داخلی و ضخیم شدن بافت های بدن می شود. ارگانیزم باکتریایی با آلوده نمودن شدید مخاط روده باریک موجب بیماری whipple می گردد. این عفونت به قلب، ریه و سایر اندام ها گسترش می یابد.
ویپل می تواند بر روی هر اندام بدن تاثیر بگذارد ولی بیشتر در روده کوچک نمایان می شود. این عارضه ضایعاتی را در دیواره روده کوچک ایجاد نموده و همانطور که ذکر شد موجب ضخیم شدن بافت ها می شود. افرادی به احتمال زیاد به بیماری whipple مبتلا می شوند که بدنشان قدرت کمی در تجزیه پروتئین و ذرات دارد.
پرزها بافت هایی شبیه انگشت بوده که مواد مغذی روده کوچک را جذب نموده و هنگامی که پرزها ضخیم شوند، شکل طبیعی خود را از دست می دهند و نمی توانند مواد مغذی موثر را جذب نمایند. که در نتیجه منجر به بروز علائم مختلفی از بیماری whipple می گردند.
علائم بیماری whipple
بیماری whipple مانع از جذب درست و مناسب مواد مغذی در بدن می شود. از این رو بر بیشتر بخش های مختلف بدن تاثیر گذاشته و با علائم مختلفی همراه می باشد. در مراحل پیشرفته، احتمال می رود که عفونت از روده به دیگر بخشها نظیر قلب، ریه، چشم، مفاصل، مغز سرایت کند و دل درد، ضعف، کم خونی و تیرگی یا سفید شدن پوست در معرض خورشید بروز کند.
شایع ترین علائم بیماری whipple عبارتند از:
- اسهال مزمن و در مواردی همراه با خون
- درد مزمن مفصل
- درد معده
- نفخ
- تب
- کاهش بینایی
- چشم درد
- لاغری شدید
- خستگی و کم خوابی
- کاهش تعداد گلبول های قرمز خون
علائم زیر به صورت مکرر روی نمی دهند ولی می توانند از وخیم تر شدن بیماری خبر دهند:
- سرفه مزمن
- تغییر رنگ پوست
- گره های ملتهب لنفاوی
- نارسایی قلبی
- درد قفسه سینه
- تورم کیسه اطراف قلب یا پریکاردیت
- ضعیف شدن بینایی
- زوال عقلی
- بی حسی
- بی خوابی
- صدای غیر نرمال قلب
- تیک یا حرکت غیر ارادی عضلات
- مشکل راه رفتن
- ضعیف شدن حافظه
- ضعف عضلانی
نشانه های بیماری whipple در بیماران خیلی متفاوت بوده و شایع ترین آن لاغری و اسهال می باشد. سوء جذب مواد غذایی منجر به کاهش وزن شده زیرا بدن نمی تواند مواد مغذی را از جریان خون جذب کند. گاهی اندوکاردیت فقط علامت بیماری مذکور می باشد.
نشانه های اندوکاردیت شامل تورم پاها به علت تجمع مایع و نفس نفس زدن می باشد. در این شرایط قلب ملتهب شده و نمی تواند مایعات را پمپاژ نماید. بیماری whipple همچنین می تواند به سیستم عصبی مرکزی سرایت کرده و در این صورت علائم زیر تجربه می شود:
- بی خوابی
- از دست دادن حس شنوایی
- مشکلات حافظه و تغییر شخصیتی
- بی حسی صورت
- زوال عقل
- مشکل تحرک و راه رفتن
- مشکلات بینایی
با پیشرفت بیماری و عدم درمان به مرحله کشنده بودن می رسد.
تشخیص و درمان بیماری whipple
تشخیص بیماری whipple خیلی پیچیده بوده به ویژه به خاطر این که علائم این بیماری با دیگر بیماری های شایع از بیماری سلیاک تا اختلالات عصبی یکسان است. پزشک برای تشخیص بیماری whipple با بررسی علائم ابتدا سایر بیماری های پزشکی را رد می کند.
تشخیص باکتری که سبب whipple می شوند تاکنون نسبتا امکان پذیر نبوده و ظهور ضایعات روده ای مشخص بیماری whipple در تشخیص آن کمک کرد. بهترین روش برای تشخیص این ضایعات استفاده از آندوسکوپی فوقانی به جهت انجام بیوپسی روده کوچک می باشد.
در طول این روش یک لوله نازک و انعطاف پذیر توسط دهان به مری منتقل می شود. یافته های اندوسکوپی بیماری whipple شامل نواحی از چین و چروک های ضخیم شده با پوشش کرکی دانه ای و زرد رنگ یا سفید رنگ می باشند. از روش واکنش زنجیره ای پلیمراز به جهت برجسته سازی دی ان آ منحصر به فرد باکتری تی- ویپل در نمونه های مختلف بافت بیماران مبتلا به whipple استفاده می شود.
این روش موقعی می تواند تشخیص بیماری whipple را تایید نماید که تشخیص از نظر بافت شناسی یا با مشاهده بافت توسط میکروسکوپ تایید نگردد. روش مذکور خیلی حساس و خاص بوده و در موارد مشکوک و بدون علائم موثر است. تا سالها بیماری whipple نوعی اختلال متابولیک اولیه کشنده به شمار می رفت.
ولی درمان فعلی احتمال زنده ماندن بیمار را تا حدود زیادی بهبود می دهد. آنتی بیوتیک ها در حال حاضر درمان اصلی بیماری مذکور می باشند. این داروها می توانند از کشنده بودن علائم پیشگیری کنند. درمان ممکن است شامل پنی سیلین همراه یا بدون سایر آنتی بیوتیک ها مانند اریترومایسین و استرپتومایسین باشند.
برگشت مجدد بیماری رایج است که می تواند ماه ها یا حتی سال ها پس از درمان اولیه بیماری روی دهد. whipple تمایل دارد روی سیستم عصبی مرکزی تاثیر بگذارد از این رو هر آنتی بیوتیک تجویز شده به نفوذ کافی در سد خونی و مغزی نیاز دارد. با درمان موثر غشای مخاطی اطراف روده کوچک به حالت طبیعی بر می گردد.
باکتری ها در طول چند روز ناپدید شده و بعد از یک تا دو ماه تنها ارگانیزم های در حال مرگ مشاهده می شوند. به صورت معمول دوره تهاجمی درمان با آنتی بیوتیک نخستین مرحله در معالجه بوده و به صورت تزریق وریدی به مدت دو هفته است. همچنین فرد احتمالا به مدت یک تا دو سال روزانه باید آنتی بیوتیک مصرف کند.
از دیگر گزینه های درمانی این عارضه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مصرف داروی ضد مالاریا حدود ۱۲-۱۸ ماه
- مصرف میزان مناسب مایعات
- مصرف مکمل های ویتامین کا، دی، کلسیم و منیزیم
- استفاده از مکمل های آهن
- حفظ رژیم غذایی با کالری بالا
- مصرف داروی ضد درد مانند ایبوپروفن
- مصرف کورتون برای کاهش التهاب
همانطور که پیشتر هم ذکر شد بیماری whipple نوعی عفونت باکتریایی است که در صورت عدم درمان به موقع منجر به مرگ می شود. بعد از درمان ساختار پرزهای انگشت مانند به فرم نرمال خود باز می گردند. با این وجود ممکن است در برخی بیماران برگشت روده به حالت نرمال سال ها طول بکشد.
برای حصول نتیجه مطلوب تر رعایت موارد زیر اهمیت دارد:
- در صورت بروز کم خونی، مصرف مکمل های آهن یا فولات کمک کننده است.
- در بیماران با سوء جذب روده ای، جایگزینی مناسب مایعات و الکترولیت اهمیت دارد.
- ویتامین کا انعقاد خون صحیح را اصلاح می کند.
- مصرف ویتامین دی، کلسیم و منیزیم نیز توصیه می شود.
در حالت کلی رژیم غذایی بیمار مبتلا به whipple بایستی از نظر کالری، ویتامین ها و پروتئین به طور مناسب غنی بوده زیرا این بیماری معمولا منجر به سوء تغذیه می شود. همچنین در صورت تمایل برای آشنایی با بیماری متاپلازی روده و علائم کولیت روده روی لینک ها کلیک کنید.
منبع : آرگا
