بیماری آترواسکلروز که از آن به بیماری عروقی آرتریواسکلروتیک نیز یاد می شود موجب اختلال در جریان خون شده و بدن را دچار آسیب های جدی می نماید. در حقیقت زمانی که رسوبات چربی در شریان ها جمع می شوند، موجب تنگی آن ها شده و جریان خون را دشوار می سازد. این حالت در پزشکی آترواسکلروز یا تصلب شریان نامیده می شود. چنین وضعیتی عروق خونی قلب را مسدود می کند و در نهایت به سکته یا حملات قلبی منجر می شود. در ادامه این مطلب همراه ما باشید تا به بررسی بیماری آترواسکلروز و علائم آن بپردازیم.
منظور از بیماری آترواسکلروز چیست؟
آترواسکلروز یک نوع بیماری است که باعث تنگ شدن شریان ها در اثر تجمع پلاک می شود. منظور از شریان همان رگی است که وظیفه انتقال مواد مغذی و اکسیژن از قلب به سایر قسمت های بدن را بر عهده دارد. به طور معمول با افزایش سن کلسیم، کلسترول و چربی ها در سرخرگ های فرد جمع شده و به تشکیل پلاک منجر می شود. هنگامی که تجمع پلاک اتفاق می افتد، حرکت خون در رگ ها دچار انسداد می شود و همین مسئله عملکرد قلب را دچار اختلال می کند. خوب است بدانید تجمع پلاک می تواند در هر قسمت از بدن مثل کلیه ها، قلب، مغز و پاها ایجاد شود.
این بیماری از آن جهت حائز اهمیت است که می تواند به کمبود اکسیژن و خونرسانی در قسمت های مختلف بدن منجر شود. از سوی دیگر احتمال شکستن تکه های پلاک نیز وجود دارد که همین مسئله به لخته شدن خون منتهی می شود. به همین خاطر چنانچه این بیماری به موقع درمان نشود، می تواند به نارسایی قلبی، حمله قلبی و در موارد حادتر به سکته مغزی منجر شود. به طور کلی منظور از بیماری آترواسکلروز نوعی تصلب شرایین است که به آن سخت شدن شریان گفته می شود. اگرچه تصلب شرایین و بیماری آترواسکلروز در اغلب موارد به جای یکدیگر به کار می روند، اما در اصل تفاوت هایی با یکدیگر دارند. تصلب شرایین به معنای انسداد و تنگی رگ ها در اثر تجمع پلاک و التهاب است. در حالی که آترواسکلروز به ضخامت لایه رسوبات در رگ گفته می شود.
آترواسکلروز با چه علائم و نشانه هایی همراه است؟
به طور کلی آترواسکلروز با هیچ علامت خاصی همراه نیست؛ مگر زمانی که یکی از شریان های باریک فرد به طور کامل مسدود شود. در واقع بسیاری از افراد تا زمانی که دچار سکته یا حملات قلبی نشوند، از ابتلا به این بیماری هیچ اطلاعی ندارند. به همین خاطر چنانچه بیشتر از ۷۰ درصد رگ های شما دچار انسداد شود، علائم این بیماری تا حدودی خود را نشان می دهند. در واقع این انسداد موجب کند شدن جریان خون شما خواهد شد. به همین خاطر اکسیژن کافی به بدن شما نخواهد رسید. به طور کلی از مهم ترین نشانه های آترواسکلروز می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- تنگی نفس
- تعریق
- آنژین یا فشار قلبی
- حالت تهوع و استفراغ
- درد قفسه سینه
- خستگی
از سوی دیگر چنانچه تصلب شرایین، شریان های مغز را درگیر کند می تواند علائم هشداردهنده زیر را به همراه داشته باشد:
- از دست دادن بینایی یک چشم به طور موقت
- بی حسی و ضعف عضلات پاها یا بازوها
- سرگیجه شدید
- از دست دادن تعادل
- شل شدن عضلات صورت
- گفتار گیج کننده و نامفهوم
- سردرد شدید و ناگهانی
- ایجاد مشکل در تکلم
علائم مذکور از جمله علائم ایسکمیک گذرا هستند که اگر به موقع تشخیص داده نشده و درمان صورت نگیرد، خطر سکته مغزی را افزایش می دهند. شایان ذکر است درگیری عضلات پاها یا بازوها نیز می تواند با علائمی نظیر کاهش فشار خون در اندام آسیب دیده و درد پا در زمان راه رفتن همراه باشد.
چه عواملی خطر ابتلا به آترواسکلروز یا تصلب شرایین را افزایش می دهند؟
به طور کلی عوامل مختلفی می توانند خطر ابتلا به آترواسکلروز را افزایش دهند. برخی از مهم ترین عوامل عبارتند از:
رژیم غذایی ناسالم
به جرأت می توان گفت مهم ترین عامل ایجاد آترواسکلروز به رژیم غذایی ناسالم مربوط می شود. بهتر است برای داشتن قلبی سالم به دنبال رژیمی سالم و مناسب باشید. این رژیم می تواند شامل مرغ و ماهی بدون پوست، خوردن حبوبات و آجیل هایی با چربی سالم، کاهش مصرف گوشت قرمز، مصرف میوه و سبزیجات به مقدار زیاد، مصرف لبنیات کم چرب، استفاده از روغن هایی نظیر روغن آفتابگردان و روغن زیتون و استفاده از غلات کامل باشد.
کلسترول بالا
کلسترول نوعی ماده زرد و مومی است که به طور طبیعی در بدن و غذاهایی که مصرف می کنید وجود دارد. جالب است بدانید کلسترول بالا می تواند شریان های فرد را مسدود نماید. از سوی دیگر امکان انسداد گردش خون در قلب و سایر اندام ها نیز وجود دارد.
افزایش سن
هنگامی که سن افزایش می یابد فعالیت قلب و رگ های خونی برای دریافت خون و پمپاژ بسیار بیشتر می شود. در چنین شرایطی شریان ها سفت شده و خاصیت ارتجاعی آن ها کمتر می شود. در نتیجه بیشتر از قبل مستعد تشکیل پلاک می شوند. تشکیل پلاک موجب گرفتگی رگ های قلب می شود و همین موضوع خطر سکته قلبی را افزایش می دهد.
ورزش نکردن
انجام ورزش های منظم و روزانه برای سلامتی بسیار مفید می باشد. ورزش موجب تقویت ماهیچه های قلب شده و خون و اکسیژن را در بدن به جریان می اندازد. از سوی دیگر ورزش نکردن با خطر ابتلا به انواع بیماری های قلبی همراه است.
سیگار کشیدن
مصرف دخانیات موجب آسیب رساندن به قلب و عروق خونی می شود.
فشار خون بالا
فشار خون بالا علاوه بر آن که به رگ های خونی صدمه می رساند، موجب تضعیف آن ها خواهد شد. از سوی دیگر وجود کلسترول در خون نیز می تواند باعث کاهش انعطاف پذیری عروق گردد.
سابقه خانوادگی
چنانچه یکی از اعضای خانواده به بیماری آترواسکلروز مبتلا باشد، احتمال ابتلای شما به این بیماری افزایش می یابد. در واقع این احتمال وجود دارد که شما بسیاری از بیماری های قلبی را از خانواده خود به ارث ببرید.
دیابت
افرادی که مبتلا به دیابت می باشند، بیشتر از افراد دیگر در معرض ابتلا به آترواسکلروز قرار دارند.
آترواسکلروز از چه راه هایی قابل تشخیص است؟
تشخیص بیماری آترواسکلروز با توجه به سوابق خانوادگی و پزشکی بیمار، نتایج آزمایش و معاینه فیزیکی وی صورت می گیرد. به طور کلی پزشک به منظور تشخیص این بیماری و گسترش آن در بدن، نسبت به انجام آزمایش های زیر اقدام می نماید:
- سونوگرافی شکم: این سونوگرافی با هدف بررسی تجمع پلاک در آئورت، اقدام به عکس برداری از آئورت شکمی می نماید.
- سونوگرافی کاروتید: در این سونوگرافی از رگ های گردن فرد عکس برداری می شود. از سوی دیگر قادر به تشخیص باریک شدن یا سخت شدن شریان ها در زمان جریان خون به مغز می باشد.
- سی تی اسکن: سی تی اسکن قادر به عکس برداری از داخل بدن بوده و می تواند سخت و باریک شدن رگ های بزرگ را نشان دهد.
- شاخص بازو/مچ پا: این آزمایش به منظور اندازه گیری جریان خون در اندام های فرد، نسبت به مقایسه فشار بازو با فشار خون پا اقدام می نماید.
- الکتروکاردیوگرام: این آزمایش که به نوار قلب نیز معروف است، قادر به اندازه گیری فعالیت الکتریکی و ضربان قلب فرد می باشد.
- آنژیوگرافی: این آزمایش نوعی اسکن هسته ای است که اقدام به بررسی دیواره های قلب می نماید. آنژیوگرافی به دنبال بررسی حرکت قلب و میزان دفع خون با هر ضربان قلب می باشد.
- اکوکاردیوگرافی: در این آزمایش از حفره ها و دریچه های قلب عکس برداری می شود تا میزان پمپاژ قلب بررسی شود.
- تست استرس ورزش: این تست تمام عملکردهای فرد را در زمان ورزش اندازه گیری می کند. در طول انجام این آزمایش امکان دارد پزشک از فرد بخواهد که بر روی تردمیل بدود.
- اشعه ایکس قفسه سینه: این آزمایش با هدف عکس برداری از داخل قفسه سینه انجام می شود.
آترواسکلروز چگونه و با چه روش هایی قابل درمان است؟
معمولا بیماری آترواسکلروز به وسیله داروهای ضد پلاکت، داروهای فشار خون، داروهای کاهش دهنده کلسترول، داروهای ضد انعقاد، تغییر و اصلاح سبک زندگی، اندارترکتومی، فیبرینولیتیک درمانی، آنژیوپلاستی عروق کرونر و بای پس عروق کرونر درمان می شود. از سوی دیگر اغلب پزشکان داروها را با هدف کاهش کلسترول، جلوگیری از لخته شدن خون، کنترل فشار خون و مدیریت سطح گلوکز خون تجویز می نمایند. به طور کلی درمان این بیماری با اهداف زیر همراه است:
- جلوگیری از عوارضی مثل سکته مغزی یا حمله قلبی
- کاهش علائم آزاردهنده
- کمک به فرد برای انتخاب رژیم غذایی سالم
- توقف یا کاهش تجمع پلاک در رگ های فرد
- کاهش خطر لخته شدن خون
- کمک به جریان بهتر خون از طریق دور زدن انسداد و گشاد کردن عروق
چگونه می توان از آترواسکلروز پیشگیری کرد؟
اگرچه پیشگیری از آترواسکلروز چندان امکان پذیر نیست، اما امکان کاهش اثرات و خطر این بیماری وجود دارد. بنابراین با رعایت موارد زیر می توانید خطرات این بیماری را به میزان زیادی کاهش دهید:
- از یک رژیم غذایی سالم پیروی کنید.
- تناسب اندام داشته و به دنبال کنترل وزن خود باشید.
- به دنبال درمان کلسترول بالا و مدیریت بیماری هایی نظیر فشار خون بالا و دیابت باشید.
- انجام ورزش های منظم را فراموش نکنید. برای این منظور می توانید با ۳۰ دقیقه پیاده روی در روز شروع کنید.
- از مصرف دخانیات و مشروبات الکلی خودداری کنید.
- چکاپ های سالانه را در برنامه خود بگنجانید.
منبع : آرگا
