تشخیص بیماری آدیسون و نوع درمان مورد استفاده آن

به طور کلی بیماری آدیسون یکی از بیماری های خود ایمنی به شمار می آید که در آن اختلال در غده فوق کلیه نقش اساسی دارد. به دلیل اختلالی که در این غده ایجاد می شود هورمون های کورتیزول و آلدوسترون که توسط غدد فوق کلیوی تولید می شوند به میزان کافی در بدن وجود نداشته و این مسئله عوارض و مشکلاتی را به همراه خواهد داشت.

آشنایی با بیماری آدیسون

بهتر است بدانید که بیماری آدیسون که امروزه با عنوان نارسایی اولیه آدرنال شناخته می شود به دلیل وجود یک بیماری خودایمنی غدد فوق کلیوی که دو غده کوچک در بالای کلیه هستند به مرور آسیب دیده و در نهایت هورمون هایی که توسط غده فوق کلیه تولید می شوند یعنی هورمون کورتیزول و آلدوسترون به میزان کافی تولید نخواهند شد.

این بیماری معمولا می تواند هر دو جنسیت و تمام گروه های سنی را تحت تاثیر خود قرار دهد و در موارد ابتلا به آن می تواند بسیار خطرناک باشد. توجه داشته باشید که علائم این بیماری به مرور زمان پیشرفت می کند و به دلیل وجود استرس، عفونت و یا آسیب بروز کرده و افراد به وجود آن پی خواهند برد.

نشانه های بیماری آدیسون

لازم است بدانید که علائم و نشانه های این بیماری اغلب به آرامی و در طول چندین ماه پیشرفت خواهند کرد. همچنین علائم آن نیز با پیشرفت آهسته تا زمانی که یک استرس مانند بیماری و یا هر گونه آسیب بر بدن موجب تشدید آن شود نادیده گرفته خواهد شد. با این حال در ادامه سعی کرده ایم تا شایع ترین نشانه های این بیماری را بیان نماییم:

• تیره شدن پوست یا هایپرپیگمنتاسیون
• خستگی شدید
• کاهش وزن و اشتها
• کاهش فشار خون در حد غش کردن
• کاهش قند خون
• درد شکمی
• حالت تهوع، اسهال و یا استفراغ
• درد عضلانی یا مفصلی
• ریزش مو یا اختلال عملکرد جنسی در زنان
• افسردگی یا سایر علائم رفتاری
• تحریک پذیری و بی قراری

پیشگیری از ایجاد بیماری

به صراحت می توان گفت که پیشگیری از بیماری آدیسون بیشتر در زمینه تسکین علائم و جلوگیری از بروز بحران آدیسونی است که در محیط های بسیار استرس زا ایجاد می شود. در واقع جلوگیری از این اختلال در اغلب اوقات ممکن است شامل درمان شرایط پایه و محدود کردن عوامل خطرزایی ماندن بیماری های خود ایمنی باشد.

با این حال عوامل مختلفی که ممکن است از بروز بیماری آدیسونی جلوگیری کنند شامل موارد فوق خواهند بود:

درمان عفونت های قارچی

علائم سرطان را برای جلوگیری از شیوع سلول ها به غدد فوق کلیوی و جریان خون مشخص نمایید.

کنترل دیابت

همچنین برای افرادی که با این بیماری زندگی می کنند کاهش استرس و انجام فعالیت های آرامش بخش ممکن است علائم و عوارض شدید تا حد امکان جلوگیری نماید.

چگونگی تشخیص بیماری

برای تشخیص عارضه آدیسون معمولا پزشک غدد سوال های در مورد علائم و نشانه های بیماری از شما می پرسد و در مواردی ممکن است نیاز به انجام اقدامات فوق باشد.

• آزمایش خون:

معمولا در این آزمایش سطح سدیم، پتاسیم، کورتیزول و هورمون آدرنوکورتیکوتروپین یا همان هورمون تحریک کننده قشر فوق کلیه جهت ترشح هورمون خون را اندازه گیری می کنند. همچنین با استفاده از این آزمایش می توان مقدار آنتی بادی های مرتبط با بیماری خود ایمنی آدیون نیز را مورد اندازه گیری قرار داد.

• تست هیپوگلیسمی ناشی از انسولین:

به طور کلی پزشکان تست هیپوگلیسمی یا همان تست کاهش قند خون را در صورت شک به نارسایی غده ی هیپوفیز درخواست می دهند که شامل بررسی قند خون و سطح کورتیزول پس از تزریق اسنولین است. البته لازم به ذکر است که در افراد سالم همواره سطح گلوکز کاهش و سطوح کورتیزول افزایش می یابد.

• آزمون تحریک هورمون آدرنوکورتیکوتروپین:

این هورمون را می توان عامل اصلی تولید هورمون کورتیزول از غده ی فوق کلیه دانست که می تواند سطح کورتیزول خون را قبل و بعد از تزریق ACTH مصنوعی اندازه گیری کند.

• آزمایش های دیگر:

در برخی شرایط خاص نیز ممکن است پزشک آزمایش های جایگزین را برای نارسایی ثانویه غده ی فوق کلیه مانند آزمون تحریک هورمون آدرنوکورتیکوتروپین در دوز پایین، آزمون تحریک طولانی هورمون آدرنوکورتیکوتروپین یا آزمایش تحریک گلوکاگون را انجام دهد.

• تصویربرداری:

توجه داشته باشید که از سی تی اسکن نیز برای بررسی اندازه ی غده فوق کلیه و جستجوی سایر اختلالات احتمالی در حفره شکمی استفاده می شود. همچنین در صورت شک به نارسایی ثانویه غده ی فوق کلیه نیز اغلب ام آر آی را توصیه می کنند.

زمان مناسب برای مراجعه به پزشک

توصیه می شود که هر زمان با علائم شایع بیماری آدیسون مانند موارد فوق مواجه شدید سریعا به پزشک غدد و متابولیسم مراجعه نمایید.

• تیرگی قسمتی از پوست
• کاهش وزن ناخواسته
• خستگی شدید
• مشکلات دستگاه گوارش مانند حالت تهوع، استفراغ و درد شکمی
• سرگیجه یا غش کردن
• اشتیاق به مصرف نمک
• درد مفصلی یا عضلانی

راهکارهای درمان آدیسون

در حال حاضر روش های مختلف برای درمان بیماری آدیسون مطرح شده اند که در ادامه سعی داریم موثرترین و کاربردی ترین این راهکارها را بیان نماییم.

• دارو درمانی:

به صراحت می توان گفت که تمام درمان های بیماری آدیسون شامل دارو هستند. در واقع برای درمان بایستی سطح هورمون هایی که بدن تولید نمی کند به صورت هورمون جایگزین شود که برخی از گزینه های درمان شامل کورتیکواستروئید های خوراکی از جمله هیدروکورتیزون، فلودروکورتیزون برای جایگزینی آلدوسترون و داروی پردنیزون یا متیل بردنیزولون برای جایگزین کورتیزول خواهند بود.

• رژیم غذایی:

فرد در رژیم غذایی خود به مقدار زیادی نمک به ویژه در هنگام ورزش های سنگین، در آب و در هوای گرم و در صورت وجود مشکلات دستگاه گوارش مانند اسهال نیاز خواهد داشت.

• شرایط استرس زا:

همچنین اگر بدن در شرایط استرس زا ماند عمل جراحی، ابتلا به عفون و یا یک بیمایر جزئی قرار بگیرد پزشک توصیه می کند که به صورت موقت مقدار دوز داروها را افزایش دهد. با این حال اگر فرد بیمار قادر به استفاده از داروها به صورت خوراکی نیست و مدام استفراغ می کند نیاز به تجویز کورتیکواستروئید های تزریقی ندارد.

• مادام کارت و دستبند پزشکی بیماری را همراه داشته باشید:

در واقع همراه داشتن کارت اورژانسی درمان با استروئید و کارت شناسایی هشدار دهنده ی پزشکی به پرسنل درمانی کمک می کند که فرد به چه اقدام درمانی نیاز دارد. همچنین شما با همراه داشتن برنامه درمانی به ان ها کمک شایانی خواهید کرد.

• دارو به مقدار اضافه در دسترس داشته باشید:

لازم است بدانید که حتی یک روز مصرف نکرد دارو ممکن است برای سلامتی شما خطرساز باشد. بنابراین سعی کنید که در محل کار و یا در مسافرت داروهایتان را به همراه داشته باشید.

• کیت تزریق گلوکورتیکوئید را به همراه داشته باشید:

کیت حاوی سوزن، سرنگ و فرم تزریقی کورتیکواستروئیدها می باشد که برای موارد ضروری مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

• با پزشک خود در تماس باشید:

همواره با پزشک تان در ارتباط باشید تا از میزان مناسب هورمون های جایگزینی مطمئن شوید. همچنین اگر در مصرف داروهای خود دچار مشکل شدید بایستی جهت تنظیم دوز و یا زمان دارو به پزشک مراجعه نمایید.

• بررسی های سالانه را انجام دهید:

توصیه می شود که حداقل یک بار در سال به پزشک متخصص غدد مراجعه نمایید. در این مواقع پزشک ممکن است یک آزمایش سالانه برای تعدادی از بیماری های خودایمنی را توصیه نماید.

منبع : آرگا