سالک در کودکان و روش های درمان و پیشگیری از این بیماری

سالک یا لیشمانیوز یک بیماری تک یاخته ای می باشد که تظاهرات بالینی بسیار وسیعی دارد. در این مطلب به علائم و راه های پیشگیری از سالک در کودکان پرداخته می شود.

علائم و راه های پیشگیری از سالک در کودکان

بیماری سالک یا لیشمانیوز جلدی نوعی بیماری تک یاخته ای بوده که تظاهرات بالینی بسیار وسیعی داشته و نحوه بروز این تظاهرات بالینی به نوع گونه ناقل بیماری و واکنش سیستم ایمنی بدن میزبان بستگی دارد. این بیماری می تواند به دلیل گزیدن شدن توسط یکی از اقسام پشه های خاکی که در هنگام گزش، انگل سالک را به بدن میزبان انتقال می دهد، بروز کند.

سالک یک بیماری انگلی محسوب می شود که اکثرا در آسیای میانه، شمال افریقا و در امریکای میانی و جنوبی شیوع بیشتری دارد. در سایر مناطق معمولا این بیماری در بین مهاجران، مسافران یا سربازانی که از نواحی ذکر شده می آیند، تشخیص داده می شود.

پژوهش ها نشان داده بیماری انگلی سالک توسط انگل لیشمانیوز ایجاد می شود. این انگل به طور معمول در پشه خاکی آلوده زیست دارد. پشه خاکی حامل انگل، معمولا در نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری زندگی می کند و اپیدمی های مرگبار در نواحی از آسیا، شرق افریقا و امریکای جنوبی روی داده است.

پزشکان بی مرز، لیشمانیوز را یکی از خطرناک ترین بیماری های استوایی نامیده اند. این سازمان بیان می کند که این بیماری بعد از مالاریا از نظر علت مرگ و میز انگلی دومین بیماری محسوب می شود. در ایران در بین استان های اصفهان، فارس، خوزستان، خراسان رضوی، سمنان، و گلستان بیشترین مواد ابتلا به سالک گزارش شده است.

اصلی ترین نشانه سالک، ایجاد زخم است. قبل از این که زخمی بروز کند، روش دیگری برای تشخیص بیماری سالک وجود ندارد. در صورتی که زخمی روی بدن ایجاد شده و بعد از ده روز بهبود نیابد، از این زخم نمونه برداری شده و در صورت تشخیص سالک، فرد باید تحت درمان قرار گیرد.

در این مطلب قصد داریم شما را با علائم و راه های پیشگیری از سالک در کودکان آشنا نماییم. اگرچه علامت این بیماری در کودکان و بزرگسالان تفاوت چندانی با یکدیگر ندارد.

انواع سالک

انواع سالک شامل پوستی یا جلدی، احشایی و پوستی مخاطی می باشد. کارشناسان عقیده دارند حدود ۲۰ گونه لیشمانیوز وجود دارد که می تواند سبب انتقال این بیماری باشند.

• لیشمانیوز پوستی

این نوع سبب ایجاد زخم روی پوست شده که شایع ترین شکل سالک می باشد. ممکن است درمان همواره ضروری نباشد ولی می تواند سبب تسریع بهبود و جلوگیری از عوارض آن باشد.

• لیشمانیوز احشایی

به این نوع لیشمانیوز، لیشمانیوز سیستمیک هم اطلاق می شود. معمولا ۲-۸ ماه بعد از گزیده شدن توسط پشه خاکی بروز می کند و به اندام های داخلی مثل کبد و طحال آسیب وارد می شود. با بروز آسیب در این اندام ها بر مغز استخوان و سیستم ایمنی بدن نیز تاثیر می گذارد. در صورت عدم درمان این وضعیت تقریبا همیشه کشنده می باشد.

• لیشمانیوز پوستی مخاطی

نوع نادر بیماری سالک، لیشمانیوز پوستی مخاطی است که توسط فرم پوستی انگل ایجاد شده و می تواند چندین ماه بعد از بهبود زخم های پوستی بروز کند. در این نوع بیماری انگل های به بینی، گلو و دهان بیمار سرایت نموده که سبب تخریب جزئی یا کامل غشاهای مخاطی در آن قسمت ها می شود.

هر چند لیشمانیوز پوستی مخاطی معمولا زیر مجموعه ای از لیشمانیوز پوستی یا جلدی در نظر گرفته می شود ولی جدی تر است. این نوع به خودی خود بهبود نیافته و همواره به درمان نیاز است.

قابل ذکر است سالک از جنبه های مختلفی هم دسته بندی می شود که شامل منطقه جغرافیایی، اپیدمولوژی، سبب شناسی، دوره بیماری، الگوی بالینی بیماری می باشند.

علت و علائم سالک در کودکان

پیشتر نیز اشاره شد علت بروز بیماری سالک در کودکان و حتی بزرگسالان انگل لیشمانیوز می باشد. همچنین تظاهرات بالینی بیماری سالک به نوع پشه ای که بیمار را نیش زده است بستگی دارد که ممکن است در حد خیلی خفیف یا در حد برو زخم های پوستی با اسم سالک باشد که خودبخود بهبود می یابند.

در ابتدای این بخش اشاره شد که علت و عامل این بیماری نوعی انگل است که می تواند یکی از موارد ذیل باشد:

امریکای مرکزی و جنوبی: انگل لیشمانیا تروپیکا مکزیکانا

آسیا، خاورمیانه و شمال افریقا: انگل های لیشمانیا ماژور، تروپیکا، اینفانتوم، اتیوپیکا

از جمله علائم و نشانه های سالک در کودکان می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• زخم در مراحل اولیه به صورت یک جوش کوچک بوده که اطرافش به قطر دو سانتی متر قرمز است. پس از چند هفته این جوش ها تیره رنگ شده و اطرافشان زخم هایی ایجاد می شود که مرز مشخصی دارند و دهانه زخم در مرکز آن جای دارد.
• در غالب موارد بیماری سالک سبب تشکیل یک یا چند زخم پوستی می شود.

• زخم ها به طور معمول در نواحی از بدن بروز می کند که فرد با لباس آن ها را نمی پوشاند و در معرض نیش پشه است. به ویژه دست و پا و صورت
• پس از گزیده شدن توسط پشه ممکن است سریعا این زخم ها بروز کند و در مواردی ممکن است سالک هفته یا ماه ها در مرحله کمون بوده و بعد زخم ها بروز کنند.
• در مواردی ممکن است عفونت اسپوروترکوئید در سایر اندام ها از جمله غدد لنفاوی جلدی هم گسترش یابد.

شایان ذکر است بیماری سالک در کودکان و نوجوانان بیشتر شیوع دارد. در افراد بزرگسال این بیماری اکثر در میان زنان شایع می باشد. سو تغذیه و سطح پایین سلامتی شخص می تواند در بروز بیماری سالک و ایجاد زخم ها موثر باشد. و این موارد در چگونگی پیشرفت بیماری هم اثرات مهمی دارند. افرادی که زخم های کوچکی در پا دارند با وجود این زخم ها پای آن ها با آب گل آلود در تماس باشد نیز ممکن است به سالک مبتلا گردند.

در صورتی که در مکانی که لیشمانیوز شایع می باشد زندگی می کنید یا به آن جا سفر داشته اید مهم است که به پزشک اطلاع دهید. به این ترتیب آزمایشاتی برای تشخیص دقیق گونه لیشمانیوز صورت می گیرد. برای تشخیص لیشمانیوز جلدی پزشک بیوپسی را توصیه می نماید.

در مورد تشخیص لیشمانیوز احشایی بیشتر مواقع؛ افراد نیش پشه خاکی را به خاطر نمی آورند که این سبب دشواری تشخیص می شود. به طور کلی سابقه زندگی یا سفر به منطقه ای که به سالک مبتلاست می تواند در این زمینه کمک کننده باشد. پزشک در آغاز معاینه فیزیکی جهت بررسی بزرگی طحال یا کبد انجام داده و در ادامه ممکن است بیوپسی مغز استخوان یا آزمایش خون را پیشنهاد دهد.

راه های درمان و پیشگیری سالک

برخی داروهای ضدانگلی مانند آمفوتریسین سالک را درمان می کنند. البته پزشک با توجه به نوع سالک ممکن است درمان های دیگری را توصیه نماید. در مورد سالک پوستی یا جلدی زخم ها غالبا بدون درمان بهبود پیدا می کنند. با این وجود درمان می تواند سبب تسریع بهبود و جای زخم شده و خطر پیشرفت بیماری را کاهش دهد.

و در صورت بروز هر نوع زخم پوستی که سبب تغییر شکل شده ممکن است جراحی پلاستیک احتیاج شود. در مورد لیشمانیوز پوستی مخاطی ضایعات به طور طبیعی خوب نمی شوند و به درمان نیاز دارند. لیپوزوم آمفوتریسین بی و پارومومایسین می توانند سبب درمان آن شوند.

لیشمانیوز احشایی همواره به درمان نیاز داشته و معمولا داروهایی که در این نوع سالک استفاده می شود شامل استیبوگلوکونات سدیم، آمفوتریسین بی، میلتفوسین و پارومومایسین می باشند.

در ادامه جهت پیشگیری سالک در کودکان و بزرگسالان از آنجا که هیچ واکسنی یا داروی پیشگیری کننده ای در دسترس نیست تنها روش پیشگیری این است که مراقب باشید پشه خاکی شما را نیش نزند. برای کمک به این کار موارد زیر را در نظر بگیرید:

• لباسی پوشیده که تا حد ممکن پوست را پوشانده و از شلوارهای بلند، پیراهن های آستین بلند و جوراب های بلند استفاده نمایید.
• پیش از رفتن به مناطق پر خطر و پشه بند و حشره کش تهیه کنید.
• استفاده از دافع حشرات در انتهای شلوار و آستین .
• اسپری محل های خواب داخلی با حشره کش
• خوابیدن در طبقات بالاتر ساختمان
• پرهیز از قرارگیری در فضای باز بین غروب و سحر
• استفاده از پشه بند با تور بسیار ریز و در ضمن پشه بند را با حشره کش اسپری کنید.
• استفاده از تهویه مطبوع در داخل منزل
• استفاده از فن ها ممکن است پرواز حشرات را دشوارتر نماید

از این که تا پایان این مطلب همراه ما بودید از شما عزیزان کمال تشکر را داریم. همچنین پیشنهاد می شود برای اطلاع از علائم گال در کودکان و آبله مرغان در کودکان روی لینک ها کلیک کنید.

منبع : آرگا