یکی از مسائل مهم در رابطه با مهارت های کودک روند اجتماعی شدن یا در واقع جامعه پذیری او می باشد که از همان لحظه تولد آغاز شده و والدین در این زمینه بسیار تاثیر گذار می باشند و بایستی نیازها و انتظارات او را برآورده سازند و محیطی امن و شاد را برای او فراهم نمایند. در همین راستا سعی داریم در این مطلب به بررسی فرایند و مراحل اجتماعی شدن کودکان بپردازیم.
روند اجتماعی شدن در کودکان
به طور کلی باید گفت کودک از هنگامی که به دنیا می آید به ایجاد و برقراری ارتباط با دیگران می پردازد و نسبت به مسائل و عوامل پیرامونش واکنش نشان می دهد. اجتماعی شدن در کودکان در واقع مرحله ای پراهمیت در علم روانشناسی به شمار آمده و در طی روند رشد انسان شکل می گیرد. رشد و پرورش مهارت های اجتماعی در بچه ها به آن ها این فرصت را می دهد که رابطه مناسب و لذت بخش تری با هم سن و سالان خود داشته باشند. ولی فواید آموزش این نوع مهارت ها بیشتر از این می باشد. در واقع بچه هایی که مهارت اجتماعی بیشتری دارند در جامعه درصد موفقیت آن ها نیز افزایش می یابد.
در سال اول زندگی کل تمرکز کودک بر روی کشف و تشخیص مهارت هایی همچون راه رفتن، حرف زدن، برداشتن اجسام و بازی کردن با پدر و مادر است. در این محدوده سنی کودک از تماشای دیگر افراد لذت برده ولی تمایل دارد تنها با والدینش رابطه برقرار کند. در زمان دو سالگی به تدریج از هم بازی شدن با دیگر بچه ها لذت می برد. ولی همچون سایر مهارت ها این نوع مهارت نیز با آزمون و خطا همراه می باشد.
محیط خانواده اولین اجتماعی می باشد که کودک با آن رابطه برقرار می کند و ایجاد رابطه با پدر و مادر ابتدایی ترین نیاز اجتماعی کودک به حساب می آید. بدین صورت که کودک با ایجاد ارتباط در صورت های مختلف با والدین خود حس امنیت و شادی می کند. با استمرار این روند سطح مهارت اجتماعی کودکان در آغوش خانواده توسعه پیدا کرده و جامعه، خویشاوندان و دوستان را هم در بر می گیرد.
چگونگی شکل گرفتن مهارت های اجتماعی کودک
کودک همزمان با روند رشد و بزرگ شدنش به تدریج ارتباط خود با سایر انسان ها را درک می کند و به دوست یابی می پردازد. در ادامه روند ایجاد مهارت اجتماعی کودکان را در طی سال های مختلف شرح داده ایم.
یک ماهگی کودک :
کودک از همان بدو تولد موجودی اجتماعی می باشد. او تمایل دارد لمس گردد، به آغوش کشیده شود، با او حرف زده و به او لبخند بزنند. کودک حتی از همان ماه اول عمل خود را با ادا در آوردن برای والدینش آغاز می کند. او از دیدن صورت آن ها لذت می برد و حتی امکان دارد به تقلید بعضی از حالت های چهره آن ها بپردازد.
سه ماهگی کودک :
در این مرحله سنی کودک خیلی از ساعت های بیداری اش را به دیدن آن چه در پیرامونش می گذرد، صرف می کند. او حتی لبخند واقعی اولش را خواهد زد که برای همه پدر و مادرها بسیار ارزشمند و مهم می باشد. او خیلی زود در گفت و گوی لبخندی مهارت کسب می کند و با اعمالی همچون لبخند زدن و آواهای همراه با آن با پدر و مادرش رابطه برقرار می کند.
چهار ماهگی کودک :
کودک در این محدوده سنی در پذیرش افراد جدید راحت تر عمل می کند و با ایجاد سر و صداهایی که نشان دهنده شادی اش می باشد از دیگران استقبال می کند. با این وجود هیچ فردی با پدر و مادرش برابری نمی کند. کودک در واقع واکنش های شدیدش را به والدینش نشان داده که بیانگر وجود پیوند عاطفی میان آن ها می باشد.
هفت ماهگی کودک :
در اکثر مواقع کودک تا حدی مشغول تمرین و کار کردن بر روی مهارت و توانایی های خود می باشد که با سایر کودکان همکاری و ارتباطی ندارد. زمانی که دو کودک با این سن و سال را با تعدادی اسباب بازی کنار هم قرار می دهند آن ها به طور معمول تنهایی به انجام بازی می پردازند. حالا که کودک تحرک و فعالیت زیادی پیدا کرده امکان دارد علاقه ای سطحی به کودکان دیگر پیدا کند.
یک سالگی کودک :
در ماه های آخر یک سالگی کودک امکان دارد او حالت ضد اجتماعی داشته باشد. زمانی که از او فاصله می گیرید شروع به گریه کردن می کند و زمانی که کسی دیگر او را در آغوش می کشد حالت پریشانی و نگرانی به خود می گیرد. اغلب کودکان در این سن درگیر اضطراب جدایی می گردند که در حد سنی ۱۰ الی ۱۸ ماهگی به نقطه اوج خود می رسد.
یک سالگی تا ۲۳ ماهگی کودک :
در این سن کودک نسبت به جهان پیرامون خود علاقه نشان داده بخصوص در رابطه با این که چیزهای که در این جهان وجود دارد چه نوع تعاملی با آن ها دارد. زمانی که حرف زدن و ایجاد ارتباط با دیگران را می آموزد یافتن دوست را نیز یاد خواهد گرفت. او هم اکنون از هم نشینی با سایر کودکان هم سن و سالش و نیز کودکان بزرگتر لذت خواهد برد.
دو سالگی تا سه سالگی کودک :
در محدوده سنی دو الی سه سالگی کودک احیانا خیلی خودمحور و خودخواه خواهد بود. او تمایلی ندارد که خود را جای دیگران قرار دهد و تصور می کند دیگران نیز همان حسی را دارند که او دارد. برای آشنایی با خصوصیات کودک ۳ ساله کلیک نمایید.
راهکارهای موثر در کمک به اجتماعی شدن کودک
به منظور پیشرفت کودک در پروسه رشد مهارت اجتماعی در او روش هایی وجود دارد که پدر و مادرها می توانند در رابطه با آن ها اطلاعات بیشتری داشته باشند تا از این طریق به کودک خود کمک نمایند که در ادامه به شرح مهمترین موارد آن پرداخته ایم.
ایجاد ارتباط با کودک :
سعی کنید ارتباط و تعامل چهره به چهره زیادی با کودک خود داشته باشید بخصوص در ماه های اول زندگی او این عمل بسیار موثر می باشد. او تمایل زیادی به توجه شما دارد و از شکلک و ادا در آوردن برای شما لذت می برد.
کمک گرفتن از حضور سایر کودکان :
قرار گرفتن در کنار هم سن و سالان و معاشرت با آن ها برای کودک بسیار مفید خواهد بود، بدین ترتیب شرایطی مهیا نمایید که بتواند به صورت منظم با کودکان دیگر بازی کند بخصوص با بچه هایی که خارج از خانواده قرار دارند. مطمئن شوید که اسباب بازی های زیادی برای تمامی کودکان وجود دارد چرا که امکان دارد تمایلی به شریک کردن اسباب بازی خود با دیگری نداشته باشند.
دعوت کردن دوستان و آشنایان :
کودکان بخصوص کودکان کم سن و سال علاقه زیادی به مهمانان کوچک و بزرگسال دارند، بخصوص هنگامی که تمامی آن ها به او توجه نمایند. در صورتی که کودک شما درگیر اضطراب جدایی شد احتیاجی نیست ناراحت و شرم زده شوید چرا که این وضعیت معمولا عادی می باشد که اغلب از هفت ماهگی کودک آغاز می گردد.
عضویت کودک در جایی :
کودک خود را عضو گروه های بازی کنید یا در کلاس هایی ثبت نام نمایید که امکان بودن با سایر بچه ها را داشته باشد. او خیلی زود می آموزد که چگونه به پیدا کردن دوست بپردازد و به چه نحو آن ها را نگه دارد.
الگوسازی کردن :
با وجود این که حالت خودپسندی و خودمحوری برای یک کودک دو الی سه ساله معمولا عادی می باشد، ولی شما می توانید از همین الان برای او الگوسازی نمایید و رفتار اجتماعی مناسب را به او بیاموزید. اجازه دهید فرزندتان گفتن کلمه لطفا و تشکر کردنتان از فردی که عملی را به خوبی انجام داده است بشنود.
در مطلب ارائه شده فرایند اجتماعی شدن در کودکان را به همراه مراحل و راهکارهای موثر در شکل گیری این مهارت را به طور کامل شرح دادیم که امیدواریم مورد توجه و پسندتان قرار گرفته باشد و نهایت استفاده را از آن برده باشید.
منبع : آرگا
