کم خونی همولیتیک می تواند افراد را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد و از دلایل زمینه ای متعددی نیز برخوردار باشد. برای برخی افراد، علائم این بیماری خفیف هستند و با گذشت زمان و بدون درمان نیز برطرف می شوند. اما برخی دیگر ممکن است تا پایان عمر نیاز به مراقبت و دریافت روش های درمانی داشته باشند. توجه داشته باشید که جستجوی مراقبت در زمانی که فرد دارای علائم اولیه کم خونی است می تواند اولین قدم برای احساس بهتر در دراز مدت به شمار آید.
آشنایی با کم خونی همولیتیک
گفتنی است که وظیفه مهم گلبول های قرمز خون آن است که اکسیژن را از ریه ها به قلب و در نهایت سراسر بدن حمل می کنند پس از آن نیز مغز استخوان شما مسئول ساخت این گلبول های قرمز می شود. همچنین در هنگامی که تخریب گلبول های قرمز خون از تولید این سلول ها توسط مغز استخوان پیشی می گیرد، عارضه کم خونی همولیتیک در بدن رخ می دهد. همچنین قابل به ذکر است که کم خونی همولیتیک به طور کلی با دو گروه بیرونی یا درونی طبقه بندی می شود.
همولیتیک خارجی
در رابطه با کم خونی همولیتیک بیرونی باید چنین گفت که با چندین روش ایجاد می شود، به مانند زمانی که طحال گلبول های قرمز سالم را به دام می اندازد و از بین می برد یا یک واکنش خود ایمنی در این زمان رخ می دهد. همچنین در برخی موارد تخریب گلبول های قرمز می تواند به دلیل موارد گفته شده در ادامه مطلب باشد.
- ایجاد عفونت
- بروز برخی تومور ها
- اختلال در خود ایمنی ایجاد
- عوارض جانبی دارو
- ابتلا به سرطان خون
همولیتیک درونی
همچنین همولیتیک درونی نیز زمانی ایجاد می شود که گلبول های قرمز تولید شده توسط بدن به درستی عمل نکنند. این وضعیت را می توان اغلب ارثی معرفی کرد، مانند افراد مبتلا به کم خونی داسی شکل یا تالاسمی که هموگلوبین خون عملکردی غیر طبیعی دارند. مورد دیگر نیز افراد مبتلا به کمبود یا ناپایداری غشای گلبول های قرمز مانند اسفروسیتوز ارثی است که این ناهنجاری متابولیک ارثی می تواند منجر به بروز وضعیت گفته شده شود. به طور کلی طبق آزمایشان انجام شده چنین مشخص شد که هر فردی در هر سنی ممکن است به این عارضه مبتلا شود.
نکاتی که باید در نظر داشته باشید
نکات کلیدی گفته شده در ادامه مطلب را برای آشنایی کامل با این بیماری در نظر داشته باشید.
- در رابطه با همولیتیک گفتنی می باشد که یکی از اختلال هایی به شمار می آید که در آن گلبول های قرمز خون سریعتر از ساخته شدن از بین می روند.
- همچنین همولیتیک ارثی به این معنی است که والدین ژن این بیماری را به فرزندان خود منتقل می کنند.
- این کم خونی اکتسابی نیست که شما با آن متولد شوید و ابتلا به آن به گونه ای است که با مرور زمان مبتلا می شوید.
- علائم به طور کلی شامل ضعف، رنگ پریدگی، یرقان، ادرار تیره رنگ، تب، ناتوانی در انجام فعالیت بدنی و سوفل قلبی به شمار می آید.
- همچنین روند درمان شامل انتقال خون، کورتیکواستروئیدها و سایر داروها است.
علل ابتلا به آن
در برخی موارد چنین شرایطی وجود دارد که پزشک به خوبی نتواند منبع این عارضه را مشخص کند. با این حال، چندین بیماری و حتی مصرف برخی داروها می توانند باعث این وضعیت شوند که در ادامه به معرفی آن ها پرداخته ایم. به طور کلی از علل های زمینه ای بیماری همولیتیک بیرونی به شرح زیر است.
- طحال بزرگ شده
- ابتلا به هپاتیت عفونی
- بروز تب حصبه
- ابتلا به سرطان خون
- ایجاد انواعی از تومور ها
- ابتلا به انواعی از اختلال های خود ایمنی
- ابتلا به سندرم HELLP که به دلیل ویژگی های آن، که شامل همولیز، افزایش آنزیم های کبدی و تعداد پلاکت کم میشود؛ نامگذاری شده است.
همان طور که در ابتدا به آن اشاره داشته ایم در برخی موارد، این نوع کم خونی می تواند نتیجه مصرف برخی داروها به شمار آید. از این رو در ادامه این قسمت به معرفی چند نمونه از داروهایی که می توانند باعث ایجاد این بیماری شوند، پرداخته ایم.
- انواعی از آنتی بیوتیک ها مانند سفالکسین، سفتریاکسون، پنی سیلین، آمپی سیلین یا متی سیلین
- کلرپرومازین
- ایبوپروفن
- اینترفرون آلفا
- پروکائین آمید
- کینیدین
- ریفامپین
- قرص استامینوفن
-
گروه خونی های متعدد
یکی از شدیدترین انواع کم خونی، نوعی از آنمی آن است که به علت دریافت گلبول قرمز با گروه خونی به طور اشتباه ایجاد می شود. همان طور که می دانید هر فرد دارای گروه خونی مشخصی است که به شرح زیر است.
- A
- B
- AB
- O
این در صورتی است که گروه خونی ناسازگار دریافت می کنید، سپس پروتئین های ایمنی به طور تخصصی با نام آنتی بادی ها به گلبول های قرمز خارجی حمله می کنند. نتیجه این نوع تخریب ها بسیار سریع تر از گلبول های قرمز است که در نهایت نیز می تواند عاملی کشنده به شمار آید. از این رو ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی باید قبل از دادن خون، گروه های خونی را به دقت بررسی کنند.
همچنین برخی از علل های ابتلا به این نوع کم خونی امری موقتی به شمار می آیند. در حالی که پزشک بتواند علت زمینه ای ابتلا به این بیماری را شناسایی کند، به مراتب نیز در نحوه درمان آن ها تاثیر به سزایی قائل می شود و در نهایت کم خونی همولیتیک ممکن است قابل بهبود باشد.
علائم آن
از آنجایی که علل مختلفی برای این نوع کم خونی را در ابتدا مطالعه کردید، حتما به تا به کنون نیز متوجه شده اید که ابتلا به این بیماری نیز در هر فردی ممکن است با علائم متفاوتی، همراه باشد. با این حال، نشانه های مشترکی وجود دارد که بسیاری از افراد در هنگام کم خونی آن را تجربه می کنند.
برخی از علائم همولیتیک مانند سایر اشکال بیماری های کم خونی است. اما به طور کلی نشانه های گفته شده در ادامه می تواند از نشانه ای اصلی و شایع در افراد مبتلا به شمار آید.
- رنگ پریدگی پوست
- خستگی
- تب
- گیجی
- سبکی سر
- سرگیجه
- ضعف یا ناتوانی در انجام فعالیت بدنی
- ادرارهایی به رنگ تیره
- زرد شدن پوست و سفیدی چشم
- سوفل قلب
- افزایش ضربان قلب
- طحال بزرگ شده
- کبد بزرگ شده
نحوه تشخیص آن
به طور کلی تشخیص کم خونی همولیتیک اغلب با مرور تاریخچه پزشکی و علائم آن شروع می شود. در طول معاینه فیزیکی نیز، پزشک شما پوست رنگ پریده یا زرد شده را بررسی می کند. همچنین ممکن است به آرامی نواحی مختلف شکم را برای بررسی حساسیت فشار دهد که در نهایت به بررسی بزرگ شدن کبد یا طحال بپردازد.
در صورتی که پزشک مشکوک به کم خونی باشد، آزمایش های تشخیصی را تجویز می کند که از این رو آزمایشات خون با اندازه گیری موارد زیر به تشخیص این نوع کم خونی کمک به سزایی می کند.
-
آزمایش اندازه گیری سطوح
بیلی روبین از آزمایش های سطح هموگلوبین گلبول قرمز به شمار می آید که کبد شما تجزیه و پردازش و در نهایت اندازه گیری می کند.
-
اندازه گیری سطح هموگلوبین
این آزمایش نیز به طور غیر مستقیم میزان گلبول های قرمز خونی را که در خون شما در گردش پیدا کرده است را با اندازهگیری پروتئین حامل اکسیژن در گلبول های قرمز خون منعکس می کند.
عملکرد کبد
این آزمایش نیز سطح پروتئین ها، آنزیم های کبدی و بیلی روبین را در خون شما اندازه گیری می کند.
-
اندازه گیری رتیکولوسیت ها
به طور کلی این آزمایش نیز تعداد گلبول های قرمز نابالغ را که با گذشت زمان به گلبول های قرمز بالغ می شوند را اندازه گیری می کند که بدن شما تولید می شوند.
همچنین اگر پزشک فکر کند که علت ابتلا به بیماری شما ممکن است مربوط به همولیتیک درونی باشد، امکان دارد که نمونه خون شما را زیر میکروسکوپ قرار دهد تا به طور کلی شکل و اندازه آن ها را بررسی کند. در ادامه نیز آزمایشات دیگری به مانند آزمایش ادرار برای بررسی وجود تجزیه گلبول های قرمز خون به شمار می آیند. در برخی موارد نیز این آزمایش ها می تواند اطلاعاتی در مورد تعداد گلبول های قرمز و در حال ساخت و شکل به آن ها ارائه دهد.
چگونگی درمان
همچنین گزینه های درمانی برای این نوع کم خونی وجود دارد که بسته به دلیل کم خونی، شدت بیماری، سن، سلامتی و تحمل شما نسبت به برخی دارو ها از واکنش های متفاوتی برخوردار است. گزینه های درمانی برای همولیتیک، شامل موارد گفته شده در ادامه مطلب باشد.
-
انتقال گلبول قرمز
به طور کلی تزریق گلبول قرمز برای افزایش سریع تعداد گلبول های قرمز خون و جایگزینی گلبول های قرمز تخریب شده با گلبول های جدید با این روش انجام می شود.
-
فرایند های خود ایمنی
در صورتی که فرآیند ایمنی منجر به بروز این کم خونی شده باشد، ممکن است در بیمارستان به شما ایمونو گلوبولین داخل وریدی تزریق کنند تا در نهایت سیستم ایمنی بدن کاهش پیدا کند.
-
کورتیکو استروئید ها
در رابطه با یک شکل بیرونی این نوع کم خونی با منشا خود ایمنی، ممکن است برای شما کورتیکو استروئید تجویز گردد. همچنین آن ها می توانند فعالیت سیستم ایمنی بدن شما را تا حد قابل توجهی کاهش دهند تا در نهایت از تخریب گلبول های قرمز جلوگیری شود.
-
عمل جراحی
در موارد شدید نیز، ممکن است لازم باشد طحال شما با عمل جراحی برداشته شود. به طور کلی طحال ، ناحیه ای از بدن است که گلبول های قرمز خون را از بین می برند. توجه داشته باشید که برداشتن طحال می تواند سرعت تخریب گلبول های قرمز خون را تا حد قابل توجهی کاهش دهد.
به طور معمول از این روش به عنوان یک گزینه در موارد همولیز ایمنی که به کورتیکو استروئیدها یا سایر سرکوب کننده های ایمنی پاسخ نمی دهد، استفاده می کنند.
سخن پایانی
با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود برای کاهش خطر تجزیه گلبول های قرمز خون و خطر ابتلا به عفونت ها همکاری کنید. به عنوان مثال، هوای سرد اغلب می تواند باعث تجزیه گلبول های قرمز خون شود از این رو برای محافظت از خود در حاضر شدن به محیط های سرد اجتناب کنید، همچنین در این رابطه لباس گرم بپوشید و خانه خود را در گرمترین حالت ممکن نگه دارید. همچنین می توانید خطر ابتلا به عفونت را با موارد گفته شده در ادامه مطلب زیر کاهش دهید.
- اجتناب از کسانی که بیمار هستند
- دوری از حضور در محیط های پر جمعیت
- شستشوی مرتب دست ها
- اجتناب از مصرف غذا های نیم پز
- به طور مرتب مسواک بزنید
- در زمان های مشخص از واکسن آنفولانزا برخوردار شوید
برای مطالعه دیگر مطالب مرتبط می توانید به روی لینک های مرتبط عوارض کم خونی و علایم کم خونی کلیک نمایید.
منبع : آرگا