تمام اعمالی که در فضای اینترنت خلاف قانون بوده و توسط ابزارهای مربوط به اینترنت سبب ضرر مادی یا معنوی برای افراد شود در ردیف کلاهبرداری اینترنتی قرار می گیرد. در مراکزی با عنوان دادسرای جرائم رایانه ای، شکایت از کلاهبردار اینترنتی بررسی می شود.
شکایت از کلاهبرداری اینترنتی و مراحل پیگیری آن
کلاهبرداری اینترنتی جزو جرائمی است که با گسترش فعالیت در فضای مجازی در سراسر دنیا و از جمله کشور ما رو به افزایش بوده و به اشکال گوناگون اموال افراد حقیقی و حقوقی را مورد حمله قرار می دهد. از دلایل عمده جرائم اینترنتی عدم آگاهی افراد و اعتماد نابجا به افراد ناآشنا است، از این رو ضروری است که تمام افراد در فضای مجازی و اینترنت با احتیاط تر عمل کرده و با شناخت قوانین و آگاهی در حوزه دیجیتال، از وقوع جرائمی مانند کلاهبرداری اینترنتی پیشگیری کنند و یا در صورت اتفاق به بهترین شکل شکایت خود را مطرح و پیگیری کنند.
با وجود اطلاع رسانی های انواع و شیوه های کلاهبرداری در رسانه ها ولی باز هم افرادی که به دام کلاهبرداران مجازی گرفتار می شوند زیاد است و هر چه فضای مجازی گسترده تر می شود این موضوع بیشتر اتفاق می افتد. از این رو در ادامه مطلب بعد از تعریف کلاهبرداری اینترنتی به انواع آن و طریقه شکایت از این جرم و مراحل پیگیری آن می پردازیم تا در صورت وقوع چنین مشکلی به سرعت و بدون سردرگمی شکایتتان را مطرح و پیگیری کنید.
تعریف کلاهبرداری اینترنتی
هر فعل مخالف قانون که در بستر فضای مجازی و یا توسط رایانه صورت گیرد و آسیب مادی و معنوی موجب شود را جرم آنلاین گویند. جرائم آنلاین ممکن است مستقیما توسط رایانه یا تلفن همراه صورت گیرد مثل فیشینگ و یا به صورت دسترسی غیرمجاز به اطلاعات انجام شود.
رایج ترین جرم آنلاین، کلاهبرداری اینترنتی بوده که به تمام اعمال خلاف قانونی که در بستر فضای مجازی و اینترنت و یا توسط ابزارهای مرتبط با اینترنت صورت گرفته و سبب متضرر شدن مادی یا معنوی افراد شود گفته می شود. این جرم انواع مختلفی دارد و به خاطر افزایش تعداد آن مراکزی با عنوان دادسرای جرائم رایانه ای ایجاد شدند تا فقط به شکایت های مرتبط با کلاهبرداری های اینترنتی بپردازند.
به طور کلی کلاهبرداری هنگامی محقق شده که فردی توسط وسایل متقلبانه شخصی را فریب داده و مال وی را به سرقت ببرد. در تحقق این جرم حتما باید بین وسیله متقلبانه بکار گرفته شده و فریب خوردن مالباخته رابطه وجود داشته باشد.
در کلاهبرداری اینترنتی فرد کلاهبردار با ایجاد تغییر در سامانه اینترنتی و فضای آنلاین، مالی را سرقت می کند و حتی احتمال دارد بدون اطلاع مالباخته کلاهبرداری صورت گیرد. فرد کلاهبردار با وارد نمودن داده ها، تغییر یا محو اطلاعات، ایجاد یا متوقف کردن اطلاعات و اختلال در سامانه اینترنتی و یا به شیوه های دیگر اموال شخصی دیگر را تصاحب می کند.
همانطور که پیشتر ذکر شد کلاهبرداری اینترنتی اقسام مختلفی دارد که از جمله موارد معروف آن می توان به اسکیمر، فیشینگ، سرقت اطلاعات، کلاهبرداری نیجریه ای و خالی کردن حساب افراد اشاره نمود.
طریقه شکایت
با توجه به این که آمار کلاهبرداری های اینترنتی این روزها در حال افزایش بوده و مال و آبروی افراد تحت خطر و تهدید قرار می گیرد مهمترین شیوه پیشگیری از وقوع این جرم آموزش افراد و بالابردن سطح آگاهی و اطلاعات افراد از فضای مجازی می باشد. ولی اگر فردی در دام مجرمین فضای مجازی گرفتار شد برای احقاق حق خود باید به وکیل کلاهبرداری اینترنتی که در این زمینه متخصص و متبحر است مراجعه و طرح شکایت کند تا روند پیگیری پرونده فرد مالباخته تسهیل و تسریع یابد.
برای شکایت از کلاهبردارن اینترنتی و پیگیری آن دو روش اصلی وجود دارد اولی مراجعه حضوری و تشکیل پرونده است و دومی مراجعه به سایت پلیس فتا و اعلام شکایت است. در خصوص روش اول اگر به فرد خاصی مشکوک هستید پرونده برای بررسی به دادگاه فرستاده می شود ولی در اکثر پرونده ها افراد شاکی به شخص خاصی مشکوک نیستند و اطلاع ندارند که چه کسی از آن ها کلاهبرداری کرده است. که در این حالت پرونده جهت بررسی بیشتر به پلیس فتا فرستاده می شود.
در روش دوم به سایت cyberpolice.ir قسمت ارتباطات مردمی یا مرکز فوریت های سایبری پلیس فتا مراجعه و طرح شکایت می شود تا پلیس فتا با فرد تماس گرفته و موضوع شکایت کلاهبرداری اینترنتی را بررسی نماید.
مراحل پیگیری شکایت
همه جرائمی که در فضای مجازی و اینترنت صورت می گیرد توسط دادسرای جرائم رایانه ای و همراه با پلیس فتا پیگیری می شود. این جرائم شامل کلاهبرداری اینترنتی، تخریب یا هک داده ، جعل رایانه ای و دسترسی غیرمجاز به اطلاعات و انتشار تصاویر و فیلم های خصوصی در فضای مجازی، تهدید توسط شبکه های اینترنتی، شرکت های هرمی و توهین به مقدسات اسلامی و مواردی این چنینی می باشد.
۱. مراجعه به دادسرای جرائم رایانه ای
در صورت وقوع هر یک از این جرم ها افراد شاکی و متضرر می توانند به دادسرای جرایم رایانه ای مراجعه و با تنظیم شکایت و طرح شکواییه و ارائه دلایل و مستندات اقدام به احقاق حق خود نمایند.
۲. تنظیم شکایت
برای تنظیم شکایت می توان اول از وکیل یا افراد آگاه مشورت گرفت تا علاوه بر وارسی دلایل و شواهد توسط افراد مطلع و استفاده از تجربیاتشان سرعت پیگیری شکایت بیشتر شود. ولی اگر نمی خواهید به وکیل مراجعه کنید برای تنظیم و طرح شکایت باید توسط دفاتر خدمات قضایی الکترونیک در سامانه قضایی ثنا ثبت نام کرده و مدارک و شواهد و دلایل خود را هم روی سایت مربوطه بارگذاری نمایید.
۳. ابطال تمبر و پرداخت هزینه
با رفتن به دادسرا و طرح و تنظیم شکواییه و مدارک پیوست باید برای ابطال تمبر و پرداخت هزینه دادرسی هم اقدام کنید. بعد از اخذ دستور از معاونت محترم دادسرای جرائم رایانه ای نامه ای خطاب به پلیس فتا برای مستند سازی از دلایل و تحقیق از فرد شاکی به شخص شاکی داده می شود و از این پس وی باید شکایتش را با دستور معاونت ارجاع دادسرا به پلیس فتا ارائه نماید.
رییس پلیس فتا هر پرونده ای با بنا به موضوع آن به دایره بررسی مربوطه ارجاع می دهد. به طور مثال در موارد اخلاقی پرونده به دایره اخلاقی و در موارد کلاهبرداری به دایره بررسی فضای مجازی فرستاده می شود. در ادامه افسر دایره رسیدگی کننده تحقیقات و بازجویی ها را شروع می کند.
۴. فرستادن پرونده به یکی از شعب
پلیس فتا پس از پایان تحقیقات در تایم مشخص شده توسط دادسرا، پرونده را به دادسرا فرستاده و بعد از آن پرونده بسته به تشخیص معاونت محترم دادسرا به یکی از شعب دادیاری یا بازپرسی ارسال می شود. در این مرحله می توان با مراجعه به بخش رایانه دادسرای جرائم رایانه ای اطلاعات پرونده و شعبه ارجاع شده را دریافت نموده و جهت ارائه توضیحات به بازپرس و دادیار به آن شعبه مراجعه و مستندات خود را اعلام کنید.
۵. بررسی قاضی
بعد از اتمام تحقیقات اولیه، پرونده با دستور رئیس شعبه با گرفتن استعلام های لازم و دستورات تکمیلی از طرف قاضی دادسرای جرائم رایانه ای جهت انجام مراحل بعدی آماده می شود. چنانچه ریاست شعبه تشخیص به لزوم حضور متهم در دادسرا را بدهد به ضابطان قضایی دستور داده که مراتب را به متهم برای ارائه توضیحات ابلاغ کنند و یا در صورت ضرورت دستور جلب متهم را صادر کند.
چنانچه جرم ارتکابی قابل انتساب به متهم بوده دادرس رسیدگی کننده به پرونده می تواند قرار وجه التزام با قبول قول شرف، کفالت، وثیقه یا بازداشت موقت را صادر نماید. در آخر و چنانچه تحقیقات کامل شود بازپرس یا دادیار قرار مجرمیت یا منع تعقیب صادر خواهد کرد.
به طور کلی مراحل شکایت از جرائم اینترنتی شامل ۱. مراجعه به دفتر قضایی، ۲. تنظیم شکایت درباره موضوع جرم، ۳. تشکیل پرونده و گرفتن دستورات قضایی، ۴. مراجعه به پلیس فتا محل سکونت، ۵. ارائه دلایل و مستندات به پلیس فتا، ۶. تحقیق و بررسی پلیسی، ۷. ارسال پرونده به مرجع قضایی برای اعمال قانون می باشد.
قابل ذکر است مراحل ابتدایی ثبت شکایت به شکل الکترونیکی و توسط سامانه ثنا(دفتر خدمات الکترونیکی قضایی) انجام شده و بعد از ثبت شکایت به شکل الکترونیکی و صدور دستور قضایی برای شکواییه با گرفتن پرینت شکواییه و مراجعه حضوری به پلیس فتا مراحل پیگیری شکایت از کلاهبردارن اینترنتی یا هر جرم رایانه ای انجام می شود.
ضمنا مجازات کلاهبرداری های اینترنتی بسته به نوع جرم صورت گرفته مشخص می شود ولی در حالت کلی حداقل ۱ سال حبس و حداکثر ۳ سال زندان و مبلغ جریمه نقدی متناسب با نوع جرم در نظر گرفته می شود. البته در آسیب های مالی باید کل مال سرقت شده به فرد مالباخته را نیز برگرداند. برای آشنایی با دیگر دانستنی های حقوقی کلیک نمایید.
منبع : آرگا