خواندنی های جالب درباره حیوان خرس قطبی

با گرم شدن کره زمین سالهاست که تصاویر خرسهای قطبی خسته روی تکه یخ های سرگردان به نماد گرمایش جهانی تبدیل شده است. زادگاه اصلی این حیوان منحصر به فرد قطب شمال بوده و جزو بزرگترین پستاندارن این منطقه است. اگر مایلید تا از خرس قطبی بیشتر بدانید با ادامه این مطلب همراه ما باشید

آشنایی با خرس قطبی سلطان قطب شمال

به خاطر گرم شدن کره زمین و تخریب زیستگاه خرس یخی، زندگی این حیوان در معرض خطر قرار گرفته است، البته با محدود نمودن شکار و سهمیه بندی تلاش هایی صورت گرفته تا از نابودی این حیوان جلوگیری شود. افراد زیادی علاقمند هستند تا این موجودات زیبا و سفید رنگ را از نزدیک ببینند، ولی امکان رفتن به قطب برایشان فراهم نیست از این رو برخی کشورها تعدادی از این خرسهای زیبا را از قطب شمال به مناطق دیگری انتقال داده اند تا همگان از لذت دیدن خرس یخی بی نصیب نمانند. در ادامه مطلب با نام این کشورها آشنا خواهید شد. جالب است بدانید برخی تصور می کنند محل سکونت پنگوئن ها نیز قطب شمال است اما این تصور غلط است چرا که محل زندگی پنگوئن ها قطب جنوب بوده و خرسهای قطبی فقط در قطب شمال زندگی می کنند. و اگر خرس یخی در قطب جنوب زیست می کرد به راحتی از پنگوئن های بزرگ جثه و کندرو تغذیه می کرد.

سالیان زیادی است که تصویر خرسهای قطبی خسته روی تکه یخ های سرگردان نماد گرمایش جهانی بوده و افزایش دمای کره خاکی زندگی این جانور بی همتا را با تهدید جدی روبرو ساخته است. به این خاطر ۲۷ فوریه را روز جهانی خرسهای قطبی نامگذاری نموده اند تا انسان ها نسبت به تاثیر فعالیت هایشان بر زندگی خرسهای قطبی آگاه شوند. به دلیل گرمایش زمین در سالهای اخیر میزان و ضخامت یخ های قطبی کاهش یافته همچنین عبور کشتی ها و عملیات اکتشافی نفت منجر به تخریب محل زیست خرسهای قطبی و کاهش جمعیت این حیوان زیبا شده است.

معرفی خرس یخی

خرسهای قطبی با نام علمی Ursus maritimus گونه بی نظیری از خرس هاست که زندگی اش کاملا به شرایط قطبی و دریایی وابسته است. به شکل تاریخی به خرسهای قطبی خرسهای سفید نیز می گویند. این جانور تنها به وسیله انسان شکار می شود. خرسهای قطبی مانند فوک، وال و دلفین ها در گروه پستاندران دریایی قرار می گیرد. رنگ پوست این حیوان تیره است تا نور و گرما را جذب نماید. خز سفید رنگ روی پوست خرسهای قطبی در واقعیت بی رنگ بوده اما در اثر انعکاس نور خورشید این گونه تصور می شود رنگ خرسهای قطبی سفید است. ناحیه قوسی قطب شمال در کناره یخ زده اقیانوس، از آلاسکا و کانادا تا گرینلند، نروژ و روسیه سکونت گاههای خرسهای قطبی هستند.

از بین ۲۵-۲۰هزار خرسهای قطبی موجود در دنیا، حدودا ۱۵-۱۳ هزار خرس در کانادا سکونت دارند. ناگفته نماند در شمالی ترین ناحیه استان کبک، خلیج ungava و ناحیه Nunavik هم می توان گروه هایی از خرسهای قطبی را مشاهده کرد. این جانور برای زنده ماندن از فوک و خوک های دریایی تغذیه می کند که به نوعی غذای اصلی حیوان می باشند و در کنار این غذاها از موجودات دیگری مانند وال، گراز دریایی، تخم پرندگان، لاشه های کنار ساحل و حتی سبزیها نیز تغذیه می کنند. ناگفته نماند خرسهای قطبی برای یافتن یک طعمه باید مسافت خیلی زیادی را طی کند.

وزن یک خرس نر بالغ بین ۳۵۰ تا ۷۰۰ کیلوگرم می باشد در حالی که یک خرس ماده وزنی تقریبا نصف این مقدار دارد. جالبتر این که توله حیوان زمان تولد حدود ۵۰۰ گرم وزن دارد. توله ها دندان نداشته و پوستشان فاقد مو بوده  و به مراقبت دائم مادر احتیاج دارند. بعد از سه ماه که برای اولین بار از لانه بیرون می آیند وزنی حدودا ۱۳ گیلیوگرم خواهند داشت. شاید برای شما جالب باشد که شیر خرس یخی ۹ برابر چرب تر از شیر گاو بوده  که موجب رشد سریع بچه هایش می گردد. هر چند این خرس گونه خواهر برای خرس قهوه ای محسوب می شود ولی طوری تکامل یافته که کنام کوچکتری دارد. خصوصیات فیزیکی این حیوان بی نظیر آنچنان سازگار شده که دمای پایین را تحمل نموده و بتواند در برف، یخ و آب جابجا گردد.

جالب است بدانید این خرس در خشکی به دنیا می آید ولی بیشتر عمرش را روی یخ های دریا می گذراند و به این خاطر به آنها خرس دریایی هم می گویند. این حیوان شناگر ماهری بوده و قادر است با سرعت ده کیلومتر در ساعت شنا نماید. همچنین می تواند تا ۹۰ کیلومتر بدون هیچ استراحتی در آب حرکت کند. این خرس قادر است بیش از یک دقیقه در زیر آب نفس خود را حبس کند. قال ذکر است موهای میان خالی خرس او را در شنا کردن کمک کرده و ضمنا از سرما هم محافظت می کند.

چرا در قطب جنوب خرس یخی وجود ندارد؟

در پاسخ به این سوال باید گفت که خرس ها موقعی بر روی کره زمین حضور یافتند که قطب جنوب از دیگر قاره ها جدا شده بود و پس از آن خرس هاس قطبی دیگر راهی به طرف قطب جنوب نداشتند. قطب جنوب حدودا ۵۵ میلیون سال پیش از استرالیا جدا شد. در آن هنگام پستانداران فراوانی در استرالیا ئ قطب جنوب می زیستند. ولی پس از جدا شدن این قاره، قطب جنوب آنچنان سرد است که زندگی گیاهی یا حیوانی چندانی ندارد. جزئیات این مطلب همواره مورد بحث اندیشمندان مختلف می باشد.

پس از این که قطب جنوب جدا شد این سرزمین محل مناسبی برای زیست موجودات زنده نبوده و برخی از جانوران مانند فوک ها باید به اقیانوس رفته و بعضی دیگر باید به شرایط خود را وفق داده و برای یافتن غذا از دریا بهره می گرفتند. ولی این امر ممکن نبوده است چرا که در دریای نزدیک آن منطقه جانوران چندانی برای غذا یافت نمی شدند و یا احتمالا آن پستانداران روش شکار را نمی دانستند. حیوانات زیادی در این قطب که هیچگونه راه برگشتی به سایر سرزمین ها را نداشتند از بین رفتند و به این خاطر در قطب جنوب جانور غالبی مانند قطب شمال وجود ندارد و این امر موجب شده پنگوئن ها به راحتی در قطب جنوب زیست کنند. با توجه به این که در قطب شمال جانوران به تدریج خود را با شرایط سازگار نموده اند و به راحتی زیست می کنند ولی قطب جنوب از دیگر نقاط جهان کاملا جدا شده و گونه های جانوری بسیار کمی را در خود جای داده است.

به این خاطر که خرسهای قطبی می توانند کاملا در دمای یخبندان زنده بمانند در قطب شمال زندگی می کنند. بدن این موجودات با لایه هایی از چربی احاطه شده و دولایه خز سفید و کلفت نیز روی آن را پوشانده است. این خز سفید رنگ موجب می شود شکارچیان قادر به شناسایی خرس ها نباشند. اگر خرس قطبی در قطب جنوب زندگی می کرد دیگر هیچ پنگوئنی در این ناحیه مشاهده نمی شد چرا که خرسهای قطبی خیلی راحت پنگوئن ها را که بزرگ جثه بوده و قادر به پرواز هم نیستند، شکار نموده و تغذیه می کرذند. به این ترتیب جمعیت پنگوئن ها کاملا از بین می رفت. علی رغم این که خرسهای قطبی در قطب شمال در معرض خطر می باشند ولی با توجه به ناپایداری اکوسیستم قطب جنوب امکان انتقال آن ها به قطب جنوب میسر نیست.

آیا خواب این خرس ها سنگین است؟

برخلاف تصور همگان خرس یخی خواب سنگینی ندارد. این حیوان قادر است بلافاصله بعد از احساس خطر از خواب بیدار شود. این خرس ها به طور معمول در زمستان محل هایی از غارهای یخی به خواب فرو می رود تا به این وسیله دمای بدنش را هنگامی که هوا شدیدا سرد می شود حفظ کند. این حیوان بزرگترین پستاندار گوشتخوار قطب شمال می باشد که بعد از بیدار شدن به سراغ غذای محبوبش (فوک دریایی) می رود البته گهگاه از شیردریایی،نهنگ سفید و نهنگ شاخدار هم تغذیه می کند. شامه خرس یخی بسیار قوی بوده و با بو کشیدن قادر است فوک ها را از کیلومترها مسافت دور شناسایی کند.

در چه کشورهایی می توان خرس یخی را مشاهده کرد؟

با توجه به هزینه های گزاف و مشکلات فراوانی که وجود دارد، اما گردشگران زیادی قصد رفتن به قطب شمال و دیدن سلطان این سرزمین را دارند. خرس قطی در فهرست گونه های آسیب پذیر قرار دارد و آینده این حیوان چندان مشخص نمی باشد. با این حال اخیرا برای بقای این جانور تلاش هایی صورت گرفته است. در سپتامبر سال ۲۰۱۵ کشورهای دانمارک، کانادا، نروژ، امریکا و روسیه که قلمرو این حیوان زیبا هستند برنامه ده ساله ای را تدوین کردند تا طبق آن جان جمعیت ۳۱-۲۲ هزار نفری خرس قطبی ضمانت شود.

افرادی که تجربه دیدن این حیوان را از نزدیک داشته اند آن را شگفت انگیزترین تجربه زندگی خود می دانند. صنعت گردشگری خرسهای قطبی نوپا بوده و با چالش های خاص خودش همراه است. به طور مثال در کشور نروژ بالارفتن تعداد افرادی که قصد دارند این حیوان را از نزدیک ببینند موجب شده است تعداد خرسهایی که با شلیک گلوله کشته می شوند بیشتر از پیش گردد. ضمنا گردشگرانی که به قصد دیدن خرسهای قطبی به قطب شمال می روند منجر به انتشار گاز کربنی می شوند که بقای جانور را تهدید می کند.

با رسیدن فصل پاییز  هرساله صدها خرس در سواحل خلیج هادسون نزدیک شهر چرچیل گردهم می آیند و انتظار می کشند تا یخ های دریایی کاملا یخ بسته و این حیوان بتواند به شکار فوک بپردازد. شهر چرچیل یکی از کم هزینه ترین و دردسترس ترین شهرها برای دیدن خرس های قطبی می باشد. تورهایی وجود دارند تا گردشگران را با ماشین های مخصوص به این مکان ها برده و لذت دیدن خرس یخی را به بیننده هدیه دهند. از جمله کشورهایی که می توان خرسهای قطبی را از نزدیک در آن ها مشاهده کرد می توان به کشور آمریکا ( روستای کاکتوویک، آلاسکا)، کشور نروژ(جزیره اسپیتس برگن، مجمع الجزایر سوالبارد) و روسیه (جزیره ورانگل) اشاره کرد.

ویژگی های رفتاری خرس یخی

خریس قطبی، حیوانی نیمه آبزی و منزوی می باشد که با زندگی در قطب و یخ سازگاری پیدا کرده است، خرس قطبی علاوه بر دویدن در خشکی با سرعت تقریبا ۴۰ کیلومتر در ساعت، در شنا نیز سرعت خوبی دارد به طوری که قادر به شنا کردن با سرعت ۹.۵ کیلومتر بر ساعت می باشد، از این رو آن را می توان یک شکارچی خوب در راس زنجیره غذایی محیط دانست. این خرس ها قادرند برای بدست آوردن طعمه به داخل آب شیرجه بزنند و در همین حین می توانند چشم هایشان را باز نگهداشته تا دو دقیقه نفس شان را حبس کنند.

خرسهای قطبی به منظور شکار در خشکی به دو شیوه عمل می کنند به این صورت که از طریق کمین کردن و تعقیب طعمه به شکار می پردازند یا اینکه ساعت ها در کنار سوراخ یخ ها منتظر بوده تا اینکه فک ها سر خود را بیرون آورند، جالب است بدانید که فک یک منبع غذایی پر انرژی برای تغذیه این خرس ها می باشد.

تولید مثل خرس یخی

خرسهای قطبی اغلب در فصل بهار زاد و ولد دارند و طول دوره بارداری آن حداکثر ۹ ماه می باشد، این حیوان بعد از پایان دوران بارداری ۴ تا بچه در حفره ای که قبلا در دل برف یا زمین حفر کرده است، به دنیا می آورد.

بچه خرس ها در هنگام تولد بیش از نیم کیلو وزن دارند و اغلب بدون مو و نابینا هستند، خرس مادر به همراه بچه های خود تا پایان زمستان در گودال های زمستانی به سر می برند.

بچه خرس ها با وجود اینکه از سن ۵ ماهگی خوردن غذا های جامد را شروع می کنند، ولی در سن ۲ یا ۳ سالگی از شیر گرفته می شوند، بچه خرس ها با خواهر و برادر های خود بازی می کنند و گاهی یکدیگر را گاز گرفته و دنبال هم می کنند، البته آسیبی به هم نمی رسانند، در واقع خرسهای قطبی نحوه مبارزه کرد را از همین بازی ها بدست می آورند تا بعد از جدایی از مادر بتوانند از خود محافظت کنند.

در صورت تمایل برای آشنایی با زندگی سایر حیوان ها می توانید به قسمت دانستی های حیوانات در مجله اینترنتی آرگا مراجعه کنید.

منبع : آرگا