پلنگ حیوانی گوشت خوار است که به راحتی قادر به شکار و جنگ با دیگر حیوانات می باشد. پلنگ دارای پاهایی کوتاه با بدن کشیده است که باعث سرعت او در دویدن و بالا رفتن از درخت می شود.
پلنگ حیوانی از خانواده گربه سانان و کوچکترین عضو آن ها در میان سه گربه بزرگ در سرده پلنگ مانند ها که اعضای آن شیر و ببر است، قرار دارد. حیوان پلنگ گوشت خوار است و طول بدن آن به ۱۶۰ سانتی متر و بعضی اوقات به ۱۸۰ سانتی متر می رسد.
مشخصات ظاهری حیوان پلنگ
- بدنی باریک و کشیده و قابل انعطاف با پاهایی کوتاه و قوی.
- پنجه هایی با ناخن های بزرگ و فشرده.
- گوش های کوتاه و چرخنده با موهای نسبتا بلند به تنه.
- دم طولانی ک گاها به اندازه نصف قامت او می باشد.
- رنگ بدن پلنگ خالدار؛ زمینه ای سفید با خط های کمرنگ زرد و قرمز، زرد خاکستری می باشد.
- دارا بودن موهایی نرم و کوتاه که که قسمت های زیرین آن کم رنگ تر است.
نحوه زندگی و زیستگاه پلنگ
محل زندگی حیوان پلنگ در گذشته؛ از آفریقای جنوبی تا کره، سراسر آفریقا، جنوب آسیا بوده است. امروزه با تخریب زیستگاه و شکار؛ جمعیت این حیوان در این مناطق کاهش و رو به انقراض رفت و امروزه بیشترین تراکم پلنگ را در صحراهای آفریقا مشاهده گر هستیم. امروزه اتحادیه بین المللی حفاظت از محیط زیست نام این حیوان را در گونه های در خطر انقراض قرار داده و هم اکنون حفاظت از این گونه را آغاز کرده است.
این حیوان علاقه بسیاری به زندگی کردن در مناطق دور افتاده جنگل، صخره ، کوهستان، و مناطقی با ارتفاع بالای ۳۵۰۰ متر دارد. حیوان پلنگ زندگی کردن در صخره و کوه ها را به کناره دریا و رودخانه ها ترجیح می دهد، به همین علت خیلی کم اتفاق می افتد که در دشت ها و کوهپایه ها مشاهده شود. این حیوان با شکار چهارپایان سم داری همچون؛ گوسفند، بز کوهی، خوک وحشی به ادامه حیات ادامه می دهد و از آنان تغذیه می کند. این حیوان با حمله کردن به دسته های گوسفند برای تهیه غذا گاها زخمی می شود که می تواند خطرات بسیاری برای انسان ها به وجود بیاورد.
این حیوان به خوبی بالای درخت رفته و غذای خود را در آن جا نگه داری می کند. در زمان جفت گیری که اواخر زمستان و اوایل بهار است؛ پلنگ ماده حامله بچه دار می شود که زمان آن ۳ ماه است و به طور معمول ۲ یا ۳ توله می باشد. این توله ها اکثرا در شکاف کوه ها و صخره ها با پوشش برگ یافت می شوند و بعد از ۱۰ روزگی چشم باز می کنند . این حیوان تا قبل از بلوغ و غیر از دوران جفت گیری تنها دیده می شود.
انواع مختلفی از گونه های این حیوان
پلنگ ها در سرتاسر جهان دارای ۹ گونه اند. این گونه ها عبارت اند از؛
- پلنگ آفریقا
- آمور
- عربی
- هندی
- جاوه
- شمال چین
- هندوچین
- سریلانکا
- ایرانی
گونه های دیگری چون پلنگ بلوچستان و آناتولی در گذشته وجود داشت، که مدتی است اخباری از این گونه یافت نشده و احتمال انقراض آن وجود دارد. پلنگ بلوچستان در گذشته در بلوچستان ایران و قسمت هایی از پاکستان زندگی می کرد که هم اکنون این گونه در ایران وجود ندارد، همچنین پلنگ آناتولی در شبه جزیره آناتولی در زمانی زنده می کرده که هم اکنون اخبار کوچکی از وجود این پلنگ در کوه های جنوب و غرب ترکیه به گوش می رسد.
جمعیت حیوان پلنگ
ایران مهمترین و بزرگترین زیستگاه پلنگ در خاور میانه گذشته بود، که امروزه با بررسی های موجود مشخص شد تعداد این حیوان زیبا رو به کاهش است. به طور کلی برآورد های ملی از این حیوان به شرح زیر است؛
- ۵۵۰ تا ۸۵۰ ایران ( بر اساس سال ۲۰۰۲ )
- ۲۰۰ تا ۳۰۰ در افغانستان
- ۷۸ تا ۹۰ در ترکمنستان
- ۱۰ تا ۱۳ در ارمنستان
- ۱۰ تا ۱۳ در آذربایجان
- ۳ تا ۴ در قراباغ
- ۴ تا ۵ گرجستان
- ۹ تا ۱۰ در قفقاز شمالی
- و حداکثر ۵ قلاده در ترکیه
تشخیص قلمرو
حیوان پلنگ دارای قلمروی مشخص است که آن را با ادرار خود مشخص می کند. همان طور که گفته شد پلنگها فقط در زمان جفت گیری در کنار یک دیگر هستند و در دیگر مواقع به صورت انفرادی دیده می شوند. قلمرو این حیوان در گونه نر ۳۰ تا ۷۸ کیلومتر مربع و در گونه ماده ۱۵ کیلومتر مربع معرفی شده است. در گزارشاتی که به گوش می رسد تداخل قلمرویی بین گونه های نر و ماده به تعدادی رخ داده که هیچ مشکلی با یک دیگر ندارند اما این تداخل در گونه های هم جنس وجود ندارد و به طور حتم مشکل و جنگی بزرگ به بار می آورد.
پراکندگی جمعیتی
تعداد این حیوان به طور معمول در ایران و دیگر نقاط جهان متغیر است.
وجود این حیوان در ایران اکثرا در مناطق گرگان، مازندران، خراسان، آذربایجان، کردستان، لرستان، همدان، اصفهان گزارش شده است.
همچنین این حیوان در کشورهایی همچون سودان، سومالی لند، مراکش، عربستان، ترکیه، پاکستان، هندوستان و چین دیده شده است.
تغذیه
نوع تغذیه پلنگ با توجه به منطقه مکانی او متغیر است. پلنگ های ایرانی از شکار سم دارانی چون بزکوهی، انواع گوزن، گوسفند وحشی، آهوی گواتر دار و گراز تغذیه می کند. همچنین این حیوان در کنار شکار های خود از موش، خرگوش، روباه و شغال و همچنین برخی پرندگان و خزندگان تغذیه می کند.
رقبای جنگی پلنگ
گرگ، خرس قهوه ای، خرس سیاه آسیایی، وشق، کفتار راه راه دشمن های اصلی این حیوان به شمار می روند و همواره با یک دیگر به رقابت می پردازند. امروزه در ایران به دلیل انقراض گوشت خواران بزرگ چون شیر ایرانی و ببر مازندران که رژیم غذایی این حیوان گسترده و به بزرگ ترین زیرگونه پلنگ در جهان تبدیل شده است.
منبع : آرگا
