مسیر یک پرونده حقوقی و جزایی با شهادت یک فرد در دادگاه می تواند تغییر یابد، هر چند تعداد شاهدان لازم برای پرونده های مختلف حقوقی و کیفری متفاوت می باشد اما به هر حال با شهادت کذب ممکن است یک پرونده برای همیشه بسته شود. به دلیل اهمیت این موضوع، برای شهادت کذب احکام و مجازاتی در نظر گرفته شده است که در ادامه این نوشتار با کیفر شهادت دروغ آشنا خواهید شد.
مجازات شهادت دروغ و شرایط لازم برای شهادت در دادگاه
پیش از مطالعه احکام و مجازات شهادت کذب که در سال ۱۳۷۵ مصوب شده، بهتر است ابتدا با شروط اصلی برای شهادت شاهد در دادگاه آشنا شوید که این شروط شامل ۴ موارد زیر می باشد:
-
شهادت قطع به یقین
شاهد باید از روی قطع به یقین در دادگاه شهادت دهد، لذا اظهار یا شهادت همراه با شک و تردید مورد قبول دادگاه قرار نمی گیرد و این شهادت در پرونده مربوطه ترتیب اثر نخواهد داشت. شاهد بر اساس شنیده ها و دیده های خود شهادت دهد و به شاهدی که به واسطه شنیدن در مراجع قضایی حاضر و شهادت دهد شاهد سمعی گفته می شود.
-
مطابقت داشتن شهادت با دعوی
مفاد شهادت با دعوی باید تطبیق داشته باشد، بدین معنا که در صورتی که دعوی در رابطه با یک امر مفاد شهادت امری دیگر را اثبات نماید، آن ادعا بی اثر خواهد بود و چنانچه شهادت بخشی از یک ادعا را اثبات کند شهادت به همان مقدار موثر خواهد بود. به عنوان مثال خواهان ادعا می کند که مبلغ ۱۰ هزار تومان را به خوانده پرداخته است، اما شهود در دادگاه عنوان می کند: «من دیدم که ۱۰۰۰ تومان پرداخت شد»، بنابراین شهادت در حد همان ۱۰۰۰ تومان موثر خواهد بود.
-
مطابقت شهادت شهود در معنی
در احکام و قانون مجازات اسلامی، لازمه شهادت شهود توافق در معنی می باشد، هر چند نیاز نیست عبارات و الفاظ به کار رفته توسط شهود یکسان باشد، اما ضروری است که معنی و مفهوم الفاظ و عبارات بکار رفته معنا و مفهوم یکسانی داشته باشند. در نتیجه زمانی اختلافاتی در اظهارات شهود وجود دارد، به این اظهارات ترتیب اثر داده نخواهد شد و تنها زمانی ادعا شهود موثر خواهد بود که در بین اظهارات موارد مشترک قطع به یقینی به دست آید و شهادت شاهد با تردید و یا به دورغ نباشد.
مثلاً اگر شهادت یکی بر وقوع واقعه در روز باشد و دیگری در شب، معلوم است چنان شهادتی در معنی توافق ندارد ولی اگر مثلاً نسبت به پرداخت پول و نحوه پرداخت و زمان آن اختلافی نباشد ولی در میزان مبلغ یکی هفتصد تومان، یکی هشتصد تومان نقل می کند باید قدر متیقن را که هفتصد تومان است ملاک قرار دهد.
مجازات شهادت کذب
دادگاه به طور جداگانه شهادت هر شهود را می شنود و البته پیش از اظهار شهود، به طور کامل مشخصات وی را می پرسد و ضمن بازگو کردن احکام یا مجازات شهادت دروغ، از شهود می خواهد که پس از سوگند یاد کردن، همه حقیقت را بیان کند و خلاف حقیقت چیزی بیان نکند.
پس از پایان اظهارات شاهد، ممکن است دادرس بر اساس صلاح دید خود سوالاتی را به منظور کشف حقیقت و صحت اظهارات از شهود بپرسد و یا حتی از طرف اصحاب دعوا می تواند در محضر دادگاه سوالاتی از شاهد پرسیده شود، که در هر دو حالت، شاهد باید پاسخگوی سوالات باشد و بدون هیچ گونه شک و تردیدی اظهاراتش را بیان کند و در همه مراحل پاسخگویی، صحبت های خویش را نقض نکند و در میان صحبت های وی اختلافی وجود نداشته باشد.
بیان این نکته ضروری است که اصحاب دعوی حق سوال پرسیدن از شاهد را دارند اما به هیچ عنوان حق قطع کردن اظهارات شاهد را ندارند و در پایان نیز شاهد باید بیانات خود را امضا کند.
ادعای دروغ توسط شهود در دادگاه و در نزد مقامات رسمی را شهادت دروغ می گویند و در قانون مجازات اسلامی بر طبق ماده ۶۵۰ مجازاتی برای آن در نظر گرفته شده است که بر اساس آن حکم شهادت کذب به شرح زیر می باشد:
“هر کس در دادگاه نزد مقامات رسمی شهادت دروغ بدهد به ۳ ماه و یک روز تا ۲ سال حبس یا به یک میلیون و ۵۰۰ هزار تا ۱۲ میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.”
تبعات پس از شهادت
- برای مرجع قضایی محرز یا ثابت می گردد، ادای شاهد کذب و دروغ بوده است.
- شاهد به اظهارات دروغ یا خلاف واقع خود اعتراف یا اقرار می کند.
- شهادت شهود صحیح و اظهارات شاهد از سوی دادگاه مورد قبول واقع می گردد.
چگونگی اجرای حکم برای شاهد کذاب
زمانی قانون برای مجازات شهادت دروغ به اجرا در می آید که کذب بودن اظهارات شاهد در دادگاه به اثبات برسد. بر اساس مقررات جزایی جدید در رابطه با عدم اظهارات شاهد و کتمان ادای گواه، جرم تلقی نمی شود.
در هنگامی که مطلعین برای شهود به دادگاه اظهار می شوند، در صورتی که مطلع یا مطلعین اقدام به شهادت دروغ نمایند و پس از آن برای دادگاه خلاف اظهارات آنان ثابت گردد، بدون توجه به این که گواه شهود یا شاهد به نفع یا ضرر یکی از طرفین(خواهان یا خوانده) تمام شود، ضمن اجرای مجازات شهادت دروغ، در صورت ایجاد خسارت، شاهد به پرداخت خسارت نیز محکوم خواهد شد.
ضمن همراهی با این نوشتار، برای آگاهی از دیگر احکام و قوانین مجازات اسلامی در رابطه با موضوعات گوناگون می توانید بر روی اطلاعات عمومی کلیک نمایید.
منبع : آرگا
